Stefan z Suroża
Data śmierci | |
---|---|
Czczony przez | |
Wspomnienie |
15 grudnia (kal. jul.) |
Stefan z Suroża (zm. 787) – bizantyjski biskup, święty prawosławny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Informacje o Stefanie pochodzą z greckiego żywotu, który zachował się jedynie w przekładzie cerkiewnosłowiańskim, w kilku redakcjach. Podawane w nich informacje w kilku przypadkach brzmią jednak bardzo niewiarygodnie, co sprawia, że część badaczy uważa te teksty za dzieła wyłącznie literackie, przykład hagiografii, nie źródło historyczne[2].
Według Wasilija Wasiljewskiego Stefan był postacią historyczną. Za panowania Konstantyna V Kopronima bronił kultu ikon, za co został uwięziony, a następnie zesłany do Sugdai (słow. Suroż), gdzie głosił chrześcijaństwo wśród miejscowej ludności. Następnie został pierwszym biskupem sugdejskim[2]. Według żywotu Stefan pochodził z Kapadocji i uczył się w Konstantynopolu, następnie zaś, po przyjęciu postrzyżyn mniszych, przez 30 lat prowadził życie ascety[3][4].
Wśród cudów Stefana, jakie miały mieć miejsce po jego śmierci, wymieniono opowieść o najeździe nowogrodzkiego księcia Brawlina na Krym. Brawlin, zachwycony cudami, do jakich dochodziło przed grobem Stefana, miał nawrócić się i przyjąć chrzest[2]. Taka wersja wydarzeń, powtarzana we współczesnej rosyjskiej hagiografii, jak i samo istnienie postaci Brawlina, nie są jednak pewne[5]. Wasiljewski był skłonny uznać też historię za prawdopodobną, chociaż dopisaną do pierwotnego żywotu, powstałego w IX lub X w., najpóźniej w II poł. X w. W jego ocenie najazd Brawlina miałby miejsce najpóźniej w latach 30. IX w.[2] Do początku XXI w. wnioski Wasiljewskiego nie były kwestionowane przez rosyjską historiografię[2].
S. Iwanow wprowadził do obiegu historycznego ormiański Żywot Stefana z Suroża, w jego ocenie będący w znacznej części wiernym przekładem zaginionego tekstu greckiego. Iwanow argumentuje, że oryginalny żywot powstał wcześniej, niż sądzono, i że został spisany na przełomie VIII i IX w. przez ucznia Stefana – Filareta[2].
Kult i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Wspomnienie liturgiczne św. Stefana z Suroża w Rosyjskim Kościele Prawosławnym pojawia się w XVI w.[6] Jego żywot uwzględnił w swoim zbiorze św. Dymitr z Rostowa[7].
W 2016 r. metropolita teodozyjski i kerczeński Platon odsłonił pomnik Stefana z Suroża, a święty uważany jest za patrona miasta[8]. Ikona z cząstką relikwii Stefana znajduje się w soborze Zaśnięcia Matki Bożej i Wszystkich Świętych w Londynie, katedrze eparchii suroskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Святитель Стефан Сурожский, архиепископ, исповедник [online], days.pravoslavie.ru [dostęp 2017-06-30] .
- ↑ a b c d e f Житие Стефана Сурожского в контексте истории Крыма иконоборческого времени [online], samlib.ru [dostęp 2017-06-30] .
- ↑ Святитель Стефан Сурожский, архиепископ [online], azbyka.ru [dostęp 2017-06-30] .
- ↑ Святитель Стефан исповедник, архиепископ Сурожский + Православный Церковный календарь [online], days.pravoslavie.ru [dostęp 2017-06-30] .
- ↑ John Fennell: A History of the Russian Church to 1488. London: Routledge, 2013, s. 21-22.
- ↑ Древнейшие свидетельства о знакомстве руссов с христианством [online] .
- ↑ Dymitr z Rostowa , Жития святых [online], azbyka.ru [dostęp 2017-06-30] .
- ↑ В Судаке открыли памятник Стефану Сурожскому — Судак - Правительство Республики Крым [online], sudakgs.rk.gov.ru [dostęp 2017-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] .
- ↑ Св. Стефан Сурожский – Diocese of Sourozh [online], www.sourozh.org [dostęp 2017-06-30] (ang.).