Synagoga w Dereczynie
_(2).jpg) Fot. Szymon Zajczyk | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
2 poł. XVIII w. |
| Data zburzenia |
II wojna światowa |
Synagoga w Dereczynie[1] – nieistniejąca, murowana bożnica w Dereczynie. Wzniesiona prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII w., została zburzona podczas II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia społeczności żydowskiej w Dereczynie sięga początków XVII wieku[2]. Główną[1], murowaną synagogę wzniesiono w miejscowości prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku[3], możliwe, że w tym samym okresie, w którym ród Sapiehów budował tu swoją posiadłość[1]. Synagogę przebudowano w późniejszym okresie[3]. W drugiej połowie XIX wieku, gdy trzy czwarte mieszkańców Dereczyna było pochodzenia żydowskiego[4], znajdowały się tu jeszcze trzy dalsze bożnice[2].
W okresie międzywojennym synagoga prawdopodobnie została poddana remontowi generalnemu[3]. Zniszczono ją podczas II wojny światowej[1][3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
_(3).jpg)
Synagoga była murowanym, prostopadłościennym budynkiem z opilastrowanymi narożnikami, odbiegającym wyglądem od okolicznych, wyraźnie ufortyfikowanych bożnic[1]. Przesklepione półkoliście okna[3] zostały głęboko osadzone w ścianach[1]. Budynek wieńczył dwukondygnacyjny dach łamany. W pewnym okresie do południowej ściany przylegał babiniec, który później rozebrano. Do sali głównej wchodziło się przez sień rozdzieloną na część dla mężczyzn i kobiet, nad którą najpewniej znajdowała się empora dla kobiet[3].
Ściany sali głównej zostały pokryte polichromią: znalazły się tu przedstawienia zwierząt z Miszny, czy instrumenty muzyczne, a po bokach aron ha-kodesza namalowano uchylone zasłony, za którymi widać było rodały. Murowany, trzykondygnacyjny aron ha-kodesz był również polichromowany. Sala zwieńczona była wbudowanym w poddasze pozornym sklepieniem na fasecie. W centrum znajdowała się bima w formie drewnianej altany na podmurowaniu, z dwukondygnacyjnym baldachimem o kształcie kopuły z siatką z nawleczonymi drewnianymi kuleczkami rozpiętą między deskami[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Synagoga w Dereczynie [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-03].
- ↑ a b Dereczyn. Historia społeczności [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-03].
- ↑ a b c d e f g Dereczyn, [w:] Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy nieba: bożnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa: Krupski i S-ka, 1999, s. 392–393, ISBN 978-83-86117-18-5.
- ↑ Dereczyn. Demografia [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-03].