Szkoła matek

Szkoła matek

L'École des mères

Ilustracja Bertalla do Szkoły matek
Autor	Pierre de Marivaux
Rodzaj dramatu	komedia
Liczba aktów	1
Data powstania	1732
Prapremiera	26 lipca 1732 Comédie-Italienne
Wydanie oryginalne
Język	francuski

Szkoła matek (fr. L'École des mères) – komedia w jednym akcie Pierre’a de Marivaux wystawiona w 1732.

Data powstania utworu

Utwór został napisany w 1735 roku i miał swą premierę 26 lipca 1732 w l’Hôtel de Bourgogne. Został wystawiony przez aktorów Comédie-Italienne. Komedia stanowiła kolejny sukces autora odniesiony przed publicznością teatru włoskiego.

Osoby

Osoba	Jej rola w dramacie
Pani Arganta
Angelika	jej córka
Lizeta	jej służąca
Erast	kochanek Angeliki, występujący pod imieniem Rameusza
Damis	ojciec Erasta, drugi z kochanków Angeliki
Frontyn	służący pani Arganty
Champagne	służący pana Damisa

Treść

Akcja sztuki rozgrywa się w domu pani Arganty.

Córka pani Arganty jest przez nią całkowicie zdominowana. Matka chce ją wydać za sześćdziesięciolatka, przekonana, że robi to dla dobra córki, by oszczędzić jej rozczarowań. W domu pojawia się zakochany w Angelice młodzieniec, Erast, w stroju lokaja, nie bez pomocy służących, Frontyna i Lizety. Erast jest synem starającego się o rękę dziewczyny Damisa. Młodzieniec prosi ukochaną o spotkanie, ona z wielką gorliwością się zgadza i wyznaje Erastowi, że go kocha. Jej odwaga nie zdaje się jednak na wiele. Stary kochanek również odbywa z nią rozmowę. Dziewczyna, choć z trudem wyznaje mu, że go nie kocha, a nawet, że kocha innego. Damis nie poddaje się jednak. Ta miłość jest być może ostatnią w jego życiu. Dowiaduje się o schadzce zakochanych w ustronnym miejscu. Ubrany w domino kryje się w kącie, by posłuchać wzajemnych wyznań miłosnych. Jako pierwszy przybywa na umówione spotkanie Erast. Słysząc ruch domina, bierze ukrywającą się pod nim osobę za Angelikę i czyni wyznanie miłosne ukrytemu ojcu. Ojciec ucieka. Zjawiają się Angelika z Lizetą. Erast kontynuuje rozmowę, która w jego przekonaniu została tylko przerwana. Młodzi powtarzają sobie, że się kochają. Ich miłosny duet zostaje przerwany przez matkę. Arganta wnosi światło, które wszystko rozjaśnia. Ojciec Erasta wyraża zgodę na małżeństwo dzieci.

Omówienie

Szkoła matek jest swego rodzaju przetworzeniem Szkoły żon, w którym Arnolf zmienia płeć i gdzie matka zastępuje zakochanego opiekuna. Pani Arganta przyzwyczaiła córkę do pasywnego posłuszeństwa. Nie pozwala jej na inną wolność, jak tylko wolność dobra, przy czym to ona sama rozstrzyga co jest tym dobrem. Trzyma córkę w zamknięciu, źle ubiera i chce wydać za sześćdziesięcioletniego mężczyznę, wszystko w dobrej intencji, żeby oszczędzić córce rozczarowań, które może jej przynieść niestałość młodego męża. Nawet nie przychodzi jej do głowy, że córka może się czuć z tego powodu nieszczęśliwa. Widzi, że Angelika jest smutna, ale przypisuje to jej charakterowi. Ma nawet do córki pytania na ten temat, ale sama dyktuje odpowiedzi. Córka jest nieśmiała wobec matki, ale gdy jest sama obiecuje to sobie z nawiązką powetować. Morał sztuki, jaki proponuje Marivaux brzmiː zbyt surowa matka sprawia, że córka sama się emancypuje.

Marivaux uważa, że jest w stanie poprawić Moliera, i że jego Angelika jest bardziej prawdziwa od Agnieszki ze Szkoły żon. Zwodzi go jego nawyk zbyt subtelnej obserwacji. Agnieszka jest naiwna, ponieważ nie ma nawet pojęcia o tym, że tak jest. Angelika wie, że jest naiwna, mówi o tym, analizuje swą naiwność, wyjaśnia Lizecie, co jej matka zrobi i jakie będą tego później konsekwencje. Nie przeszkadza to nam czerpać prawdziwej i żywej przyjemności ze słuchania tych szczerych i subtelnych analiz kobiecego serca, czynionych przez jednego z najznakomitszych moralistów swoich czasów (F. Sarcey).

Bibliografia

• Literatura francuska. Adam Antoine (red.). T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
• Pierre de Marivaux: Théâtre. T. 2. Paryż: Nelson, 1891.
• Jean Fleury: Marivaux et le marivaudage. Paryż: Plon, 1881.