Tadeusz Morawa

Tadeusz Morawa
	; Żołnierz AK, WiN, długoletni więzień polityczny okresu PRL
Pełne imię i nazwisko	Tadeusz Stanisław Morawa
Data i miejsce urodzenia	19 października 1921 ; Nowy Targ
Data i miejsce śmierci	20 listopada 2008 ; Nowy Targ
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Morawa ur. 19.10.1921 r w Nowym Targu. Szkołę podstawową i gimnazjum ukończył w Nowym Targu, a liceum Ogólnokształcące im. Jana Śniadeckiego w Oszmianie koło Wilna. Wojna zastała go w Tuczynie na Wołyniu podczas służby w jednostce obrony narodowej, gdzie pracował przy umacnianiu fortyfikacji. Po wkroczeniu 17 września 1939 r wojsk sowieckich zarejestrował się z matką i siostrą jako "bieżeńcy" z zamiarem powrotu do Nowego Targu. Zimą 1940 r wywożono ich na Syberię. Uciekł z transportu na stacji kolejowej w Równem. Przez Warszawę dotarł na Podhale. W Nowym Targu zastał brata, który wprowadził go w tajniki życia konspiracyjnego. Działała już na terenie miasta młodzieżowa organizacja, której przywódcą był Emil Pyzowski. W marcu 1940 r były ogromne aresztowania Tadeuszowi Morawie udało się zbiec i odtąd prowadził żywot tzw. "ludzi spalonych". W kwietniu 1941 został zaprzysiężony w powstałej komórce ZWZ/AK, a jego działalność do końca 1943 r polegała przede wszystkim na kolportowaniu prasy i zbieraniu informacji o okupancie. W 1944 r po nawiązaniu kontaktu z dowódcą obwodu Nowy Targ Inspektoratu AK Nowy Sącz Adamem Stabrawą ps. "Borowy" został przydzielony do ochrony komendanta obwodu nowotarskiego. W lipcu 1944 został wcielony do oddziału partyzanckiego Juliana Zapały ps. "Lampart". W tym czasie tj. od lipca do września brał udział w rozbrajaniu hlinkowców w Nowej Białej, Harkabuzie, Podwilku, Sromowcach oraz Spiskiej Starej Wsi, a od 22 września był żołnierzem 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Od 18-21 października brał udział w bitwie ochotnickiej. Po utworzeniu 1 PSP AK we wrześniu przeszedł do plutonu ochrony dowództwa, gdzie pełnił funkcję łącznika. W 1 PSP AK w grupie partyzantów z cenzusem ukończył skrócony kurs szkoły podchorążych rezerwy piechoty. Był awansowany dwukrotnie do stopnia starszego strzelca i kaprala podchorążego. Działalność w AK w której używał pseudonimu "44" Tadeusz Morawa zakończył z chwilą jej rozwiązania w styczniu 1945 r. 25 stycznia 1945 został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, a następnie z Londynu w 1949 r został awansowany do stopnia podporucznika rozkazem dz. z 15.08.1949 r, legitymacja nr 36789 i otrzymał równocześnie Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami. Wczesną wiosna tego roku wstąpił do organizacji "Nie", a po 2 września założył w Nowym Targu komórkę Zrzeszenia "WiN".

Jednocześnie od 15 września 1945 r został zatrudniony jako kierownik Kancelarii Ogólnej Powiatowej Komendy MO w Nowym Targu. Zorganizował w strukturach MO i PUBP w Nowym Targu siatkę informatorów, przy pomocy których zbierał dane o członkach PPR, funkcjonariuszach MO i UB oraz działalności i planach tych instytucji. Na podstawie tych informacji przygotowywał comiesięczne raporty wywiadowcze o sytuacji polityczno-społecznej w powiecie nowotarskim, które od jesieni 1945 r. przekazywał Wieńczysławowi Kołłątajowi ps. "Owczarz" - szefowi Brygad Wywiadowczych/wywiad Zrzeszenia "WiN" / w Nowym Targu. Walkę prowadzono bez broni, w sposób pokojowy, demaskując wszelkie przejawy przekraczania prawa w tym z zastosowaniem znanych metod NKWD, jak stosowanie terroru i metod barbarzyńskich w śledztwie, zarówno przez UB ,jak i MO, demaskowano wówczas tych, którzy wykazywali nadgorliwość przy wykonywaniu poleceń służb specjalnych doradców sowieckich. Materiały przekazywane pochodziły z pierwszej ręki i dotyczyły organizowania władzy ludowej na Podhalu, a także krwawych dni Podhala.

Z dniem 01.05. 1946,w związku ze studiami na Wydziale Prawa UJ na własna prośbę przeniesiony do Komendy Miejskiej MO w Krakowie.

Następnie jako student II roku prawa na UJ aresztowany jako "wróg PRL" dn. 20.09.1946, osadzony w więzieniu przy Placu Inwalidów w Krakowie, ponieważ przekazywał informacje z pracy, łamiąc tajemnicę służbową. Skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Krakowie za działalność wywiadowczą dn.28.06.1947 z artykułu 7 dekretu z dn.13 06 1946 oraz z artykułu 86 par.2 KKWO na łączną karę 10 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich na 2 lata oraz przepadek mienia.

Zwolniony został 14 maja 1956 r z więzienia z Potulic po 9 latach i 8 miesiącach pobytu w 9 ośrodkach odosobnienia .Od roku 1958 włączył się w nurt działalności AK polegający na popularyzacji właściwej wiedzy o niej, sławieniu jej dobrego imienia: piórem, słowem, poezją, muzyką i śpiewem. W latach 1981-1989 Tadeusz Morawa był jednym z organizatorów uroczystości patriotycznych oraz mszy za Ojczyznę. W okresie stanu wojennego organizował wykłady o tematyce historyczno-patriotycznej. Ponadto zajmował się organizacją zbiórki pieniężnej dla osób internowanych oraz kolportażem ulotek i czasopism podziemnych m. in. pisma "Janosik", wydawanego w latach 1982-1989 na terenie byłego województwa nowosądeckiego. W 1988 r. był jednym z inicjatorów odbudowy Kopca Wolności w Nowym Targu. Z uwagi na prowadzoną działalność antykomunistyczną był inwigilowany przez SB do 1989 r. Zmarł 20 listopada 2008 r. w Nowym Targu, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Odznaczenia

Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami-36789 Londyn-15 08.1949
Krzyż Armii Krajowej-39405 Londyn-11.08.1987
Medal Wojska-41987 Londyn 15.08.1948
Krzyż Partyzancki-176-96-395-12 .12.1996
Medal,,Pro Memoria-664/KU/05-29.12.2005
Medal za szczególne zasługi dla Miasta Nowego Targu-Uchwala RM nr56/ XXXIX /96 z dn. 17.10.1996
Weteran Walk o Wolność i Niepodległość. Patent nr20345,rok 2001
Odznaka Weterana Walk o Niepodległość-leg nr29296
Odznaka Zrzeszenia WiN nr 248
Honorowa Odznaka Żołnierza 1 PSP AK - leg nr 232
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski - leg nr 120-2008-8
Krzyż Wolności i Solidarności nr 478/2022

Przypisy

Z. Solak, J. Szarek, Jan Studentowicz „Janosik” z Nowego Targu
B. Zalot, Marzenia Ak-owców, Tygodnik Podhalański, 2000 r.
R. M. Remiszewski, Tadeusz Morawa walka o niepodległość, Urząd Miasta Nowy Trag [dostęp: 08.06.2022 r.]
A. Supruniuk, M. A. Supruniuk, Drugi obieg wydawniczy (1974) 1976–1990 w zasobie Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, tom I, Warszawa 2015
Tadeusz Morawa--junior-Na przekor czasom
Tadeusz Morawa,Krystyna Morawa-Fryźlewicz-Podhalańskie Brygady Wywiadowcze