Toporczyk
| Licinus[1] | |
| Latreille, 1802 | |
_(2872661460).jpg) Licinus punctatulus, imago | |
 Larwa przedstawiciela rodzaju | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Nadplemię | |
| Plemię | |
| Podplemię | |
| Rodzaj |
toporczyk |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Carabus cassideus Fabricius, 1792 | |
Toporczyk[2][3] (Licinus) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze o ciele długości od 8 do 18 mm[4]. Głowa ma niewyłupiaste półkuliście oczy z dwoma parami szczecinek przy ich wewnętrznych brzegach[5]. Szczecinek nadocznych również są dwie pary[6]. Aparat gębowy odznacza się lekko i zwykle niesymetrycznie zafalowaną przednią krawędzią wargi górnej[5], która to prześwituje przez błoniaste wcięcie na nadustku[6], niesymetrycznie zbudowanymi, krótkimi i szerokimi żuwaczkami bez chetoporów w bruzdach zewnętrznych oraz toporowato rozszerzonymi, ściętymi na krawędzi wierzchołkowej ostatnimi segmentami głaszczków szczękowych, osadzonymi na segmentach przedostatnich przyśrodkowo[5][6]. Pokrywy mają punktowane międzyrzędy, a rząd ósmy jest niezmodyfikowany, na całej długości jednakowo oddalony od krawędzi bocznej. Wierzchołek pokryw jest zaokrąglony[5]. Odnóża przedniej pary samców odznaczają się stopami o dwóch rozszerzonych członach[5][6].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owady najczęściej zasiedlające stanowiska o podłożu piaszczystym lub gliniastym, zarówno na terenach otwartych, jak i zamkniętych[5][6], w tym stepy, zbiorowiska kserotermiczne, zakrzewienia, lasy, skąpo porośnięte pobrzeża wód[5][7]. Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy są malakofagami preferującymi polowanie na ślimaki[6][5].
Rodzaj palearktyczny[5]. W Europie stwierdzono 18 gatunków[8], z czego w Polsce cztery (zobacz dzierowate Polski)[9].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1802 roku przez Pierre’a André Latreille’a[10].
Do rodzaju zalicza się 29 opisanych gatunków sklasyfikowanych w czterech podrodzajach[11][12]:
- podrodzaj: Licinus (Allolicinus) Semenov-Tian-Shanskii, 1927
- Licinus jaloricus Andrewes, 1927
- podrodzaj: Licinus (Licinus) Latreille, 1802
- Licinus aegyptiacus Dejean, 1826
- Licinus aequatus Audinet-Serville, 1821
- Licinus afghanistanus (Jedlička, 1967)
- Licinus bartoni Maran, 1934
- Licinus cassideus (Fabricius, 1792)
- Licinus convexus Heyden, 1889
- Licinus cordatus Chaudoir, 1861
- Licinus corustes Andrewes, 1932
- Licinus depressus (Paykull, 1790)
- Licinus gansuensis Facchini & Sciaky, 2012
- Licinus iranicus Jedlicka, 1968
- Licinus italicus Puel, 1925
- Licinus lindbergi Antoine, 1936
- Licinus manriquianus Wollaston, 1862
- Licinus merkli Frivaldszky, 1880
- Licinus peltoides Dejean, 1826
- Licinus planicollis Fauvel, 1888
- Licinus pubifer Reitter, 1897
- Licinus punctatulus (Fabricius, 1792)
- Licinus schuberti Jedlicka, 1968
- Licinus silphoides (P. Rossi, 1790)
- Licinus yezoensis Habu, 1947
- podrodzaj: Licinus (Neorescius) Csiki, 1906
- Licinus astrabadensis Reitter, 1902
- Licinus hoffmannseggii (Panzer, 1803)
- Licinus oblongus Dejean, 1826
- Licinus oertzeni Reitter, 1889
- podrodzaj: Licinus (Tricholicinus) Poppius, 1912
- Licinus setosus (Sahlberg, 1880)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Licinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 16.
- ↑ A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 163.
- ↑ Г.Я. Бей-Биенко: Жесткокрылые и веерокрылые // Определитель насекомых европейской части СССР в пяти томах. Moskwa: Наука, 1965, s. 283-303.
- ↑ a b c d e f g h i Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 374-382.
- ↑ a b c d e f Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 43, 79-78, 409-418.
- ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ M. Baehr, Licinini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ O. Aleksandrowicz: rodzaj: Licinus Latreille, 1802. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
- ↑ P.A. Latreille: Histoire naturelle, générale et particulière des crustacés et des insectes. Ouvrage faisant suite à l’histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini, membre de plusieurs sociétés savantes. Familles naturelles des genres. Tome troisième. Paris: F. Dufart, 1802.
- ↑ genus Licinus Latreille, 1802. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Wolfgang Lorenz, Licinus Latreille, 1802 in: CarabCat; species list, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-15].