Torfowiec spiczastolistny

Torfowiec spiczastolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	torfowce
Rząd	torfowce
Rodzina	torfowcowate
Rodzaj	torfowiec
Gatunek	torfowiec spiczastolistny
	Nazwa systematyczna
	Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Torfowiec spiczastolistny (Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych. Występuje pospolicie na obszarze Polski.

Morfologia i anatomia

Pokrój: Torfowiec średniej wielkości, choć formy wodne mogą osiągać kilkadziesiąt centymetrów długości; formy lądowe są zwarte, a często unoszące się w wodzie formy wodne są luźne lub bardzo luźne. Tworzy darnie jasnozielone, zielone, żółtozielone z nieco brązowymi lub pomarańczowoczerwonymi przebarwieniami, szczególnie latem^[4]^[5].
Główki: U form lądowych dość zbite, u form wodnych luźne, duże i płaskie^[4]^[5].
Pęczki: Zbite bądź luźne, zazwyczaj z czterema gałązkami (czasami trzema, rzadko pięcioma), wtedy dwie gałązki są odstające, dwie zwisające. Gałązki są wydłużone, mają różną długość (do 12 mm u form lądowych, u form wodnych znacznie dłuższe) i mocno zwężają się ku końcom. U form wodnych mogą przypominać końcówkę pędzla lub mokry koci ogon, kiedy zostaną wyjęte z wody^[4]^[5].
Łodyżki: Cienkie, do 0,8 mm średnicy, kruche, wiotkie, bladozielone do żółtych^[4]^[5]. Kora jest dobrze rozwinięta i złożona z dwóch lub trzech warstw komórek^[4]^[5]. Cylinder wewnętrzny jest zielony do żółtego, niekiedy brązowawy lub różowawy^[5]. Łodyżki gałązkowe są często czerwonawe u nasady i mają nieco tylko wyraźne, najczęściej sparowane komórki retortowe w warstwie korowej^[4].
Listki łodyżkowe: Wąsko trójkątne, trójkątne lub trójkątno-jajowate, dłuższe niż szersze, najczęściej powyżej 1,2 mm długości, ze szczytem ostro zakończonym, wklęsłe, z podwiniętymi krawędziami w górnej części, zwisające lub odstające, rzadko przylegające do łodyżki, z obrzeżeniem rozszerzającym się u nasady listka^[4]^[5]. Komórki wodne są licznie listewkowane, przynajmniej w dystalnej części listka^[4]^[5].
Listki gałązkowe: Wąsko lancetowate, długie i wąskie, do 5 mm długości (u form wodnych znacznie dłuższe), proste lub zakrzywione^[4]^[5], co najmniej trzy razy dłuższe niż wynosi szerokość uch środkowej części, a u form wodnych nawet wielokrotnie dłuższe^[5]. Listki gałązek odstających w części dystalnej są rurkowato zawinięte i często spiralnie rozmieszczone^[4]. Komórki wodne są długie i wąskie w górnej połowie liścia, na powierzchni grzbietowej płaskie w przekroju poprzecznym, bez porów lub tylko z kilkoma małymi w końcach komórek lub kątach; na powierzchni brzusznej słabo do silnie wypukłych w przekroju poprzecznym, często z kilkoma małymi, bezpierścieniowymi porami^[4]^[5]. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są trapezowe, duże prawie tak szerokie jak komórki wodne; otwarte po obu stronach liścia^[4]^[5].

Przekrój poprzeczny przez łodyżkę gałązkową
Listki gałązkowe
Listki łodyżkowe

Ekologia i biologia

Występuje głównie na torfowiskach przejściowych oraz w dolinkach mszarnych^[6] torfowisk wysokich. Rośnie zazwyczaj bezpośrednio w wodzie oraz w miejscach silnie podtopionych, często w jeziorach śródtorfowiskowych i dołach potorfowych. Jako gatunek charakterystyczny dla dolinek charakteryzuje się mmniejszą chłonnością wody niż torfowce na szczytach kępek^[6]
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Scheuchzerietalia palustris^[7].
Zarodnikowanie w warunkach Polski odbywa się w lipcu i sierpniu, dość często.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004-2014 objęty był ścisłą ochroną gatunkową. Od roku 2014 wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin^[8]^[9]^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2012-10-12] (ang.).
↑ Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Laine i in. 2018 ↓, s. 230–235.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Stebel 2017 ↓, s. 128–131.
↑ ^a ^b Kazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13215-9.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin

Bibliografia

Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Haari Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2012-10-12] (ang.).

[WFO-3] Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).

[Laine-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Laine i in. 2018 ↓, s. 230–235.

[Stebel-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Stebel 2017 ↓, s. 128–131.

[tobolski-6] Kazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13215-9.

[matuszkiewicz-7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[rozp2001-8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).

[rozp2004-9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).

[rozp2014-10] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]