Trzęślik

Trzęślik
	; Trzęślik meklemburski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Podklasa	Timmiidae
Rząd	trzęślikowce
Rodzina	trzęślikowate
Rodzaj	trzęślik
	Nazwa systematyczna
	Timmia J. Hedwig; Sp. Musc. 176. 1 Jan 1801
	Typ nomenklatoryczny
	T. megapolitana J. Hedwig
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trzęślik^[4], trzęsiec^[5] (Timmia) – rodzaj mchów (prątników) z monotypowej rodziny – trzęślikowate Timmiaceae z rzędu trzęślikowce Timmiales^[2] z 4^[6] lub 8^[7] gatunkami (w zależności od ich ujęcia systematycznego). Rośliny te występują w Eurazji, Ameryce Północnej, w północnej Afryce, na Nowej Zelandii i Hawajach^[6]. W Polsce rosną trzy–cztery gatunki^[4] (różnica wynika z wyodrębniania trzęślika bawarskiego w randze osobnego gatunku lub podgatunku trzęślika meklemburskiego). Trzęślik meklemburski jest jedynym przedstawicielem rodzaju występującym w Polsce na nizinach. W górach rosną poza tym trzęślik norweski i austriacki^[5]. Są to mchy naskalne i torfowiskowe^[5].

Nazwa naukowa tego taksonu upamiętnia niemieckiego botanika Joachima Christiana Timma (1734–1805)^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Gametofit: Jedno- i dwupienne^[9]. Okazałe rośliny osiągające do 9^[8]–12 cm wysokości^[9], przypominające płonniki Polytrichum^[5]. Łodyżki prosto wzniesione, sztywne, zwykle nierozgałęzione, w dolnej części ciemnoczerwonoczarne, wyraźnie brodawkowate^[6], gęsto ulistnione^[5]. Listki lancetowate, u nasady pochwiaste, z blaszką ponad pochwą rozpostartą. Brzegi blaszki płaskie lub zawijające się, w szczytowej swej części piłkowane mniej lub bardziej wyraźnie^[6]. Na przekroju poprzecznym blaszki komórki pęcherzykowate tylko na stronie górnej (brzusznej)^[5]^[9].

Sporofit: Seta wyrasta ze szczytu łodyżek gametofitu, jest prosto wzniesiona i osiąga od 1,4 do 3,5 cm długości^[6]. Zarodnia wydłużonoowalna, w stanie suchym bruzdowana podłużnie^[5], pochyła lub zwisająca^[8]^[6]. Pierścień odwijający się^[5], okazały^[6]. Czepek równowąsko-stożkowaty, okazały^[8]^[6]. Perystom podwójny. Wewnętrzny tworzą 64, nitkowate ząbki. Zewnętrzny tworzy 16 zębów szerokolancetowatych, zrośniętych nasadami^[5]^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Monotypowy rząd trzęślikowce Timmiales Ochyra należy do podklasy Timmiidae Ochyra, klasy prątniki Bryopsida Rothm., podgromady Bryophytina Engler, gromady mchy Bryophyta Schimp.^[2] Do rzędu należy jedna rodzina – trzęślikowate Timmiaceae Schimp. i jeden rodzaj trzęślik Timmia Hedw.^[2]^[4] Dawniej trzęślikowate zaliczano do rzędu Eubryales^[5].

Wykaz gatunków^[7]^[4]

Timmia alataviensis Müll. Hal.
Timmia austriaca Hedw. – trzęślik austriacki
Timmia demissa (Hook.) C. Sm.
Timmia longiseta (Hedw.) Spreng.
Timmia megapolitana Hedw. – trzęślik meklemburski
Timmia norvegica J.E. Zetterst. – trzęślik norweski
Timmia sibirica Lindb. & Arnell
Timmia sphaerocarpa Y. Jia & Y. Liu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2021-02-02] (ang.).
↑ ^a ^b Timmia J. Hedwig. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-02].
↑ ^a ^b ^c ^d Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census Catalogue of Polish Mosses. Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 19. ISBN 83-85444-84-X.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bronisław Szafran: Mchy (Musci). T. I. Warszawa: PAN, PWN, 1957, s. 433-436.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Guy R. Brassard: Timmiaceae. [w:] Bryopyte Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-02].
↑ ^a ^b Timmia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2021-02-02].
↑ ^a ^b ^c ^d A.J.E. Smith: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge i in.: Cambridge University Press, 2004, s. 494. ISBN 978-0-521-54672-0.
↑ ^a ^b ^c J. Mickiewicz, D. Sobotka: Zarys briologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 115-116.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2021-02-02] (ang.).

[ing-3] Timmia J. Hedwig. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-02].

[ochyra-4] Ryszard Ochyra, Jan Żarnowiec, Halina Bednarek-Ochyra: Census Catalogue of Polish Mosses. Kraków: Polish Academy of Sciences, Institute of Botany, 2003, s. 19. ISBN 83-85444-84-X.

[mchy-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bronisław Szafran: Mchy (Musci). T. I. Warszawa: PAN, PWN, 1957, s. 433-436.

[guy-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Guy R. Brassard: Timmiaceae. [w:] Bryopyte Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-02].

[tpl-7] Timmia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2021-02-02].

[smith-8] A.J.E. Smith: The Moss Flora of Britain and Ireland. Cambridge i in.: Cambridge University Press, 2004, s. 494. ISBN 978-0-521-54672-0.

[mickiewicz-9] J. Mickiewicz, D. Sobotka: Zarys briologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 115-116.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]