Wari (kultura)
Wari (hiszp. Huari) – cywilizacja przedinkaska, rozwijająca się w rejonie Andów środkowych i południowych oraz u wybrzeża dzisiejszego Peru w latach 500–1000 n.e. Ruiny dawnej stolicy Wari znajdują się niedaleko dzisiejszego miasta Ayacucho, w miejscowości Huari.
Za najważniejszy czynnik, pozwalający kulturze Wari rozwijać się w tym samym okresie, kiedy z przyczyn klimatycznych upadała kultura Moche, uważa się zastosowanie tarasów, które pozwalały niwelować skutki katastrofalnych powodzi, wywoływanych przez El Niño, oraz susz. Wari mieli przejąć tę technologię od zamieszkującej wcześniej te obszary kultury Huarpa. Jednak wieloletnie susze, które rozpoczęły się około 950 roku n.e. sprawiły, że nawet ich zastosowanie stało się niewystarczające. Około 1000 roku stolica Wari gwałtownie wyludniła się, a wejścia do domów zablokowano i zabezpieczono, jak gdyby opuszczający je mieszkańcy mieli zamiar kiedyś do nich wrócić, co jednak nigdy nie nastąpiło[1].
Do najważniejszych odkryć archeologicznych, dostarczających informacji na temat kultury Wari, należy odkrycie w 2013 przez polsko-peruwiańską wyprawę pod kierunkiem dr. Miłosza Giersza[2] El Castillo de Huarmey – mauzoleum zawierającego m.in. szczątki trzech królowych Imperium Tiwanaku-Wari oraz 1200 rozmaitych artefaktów[3][4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kenneth R. Wright, Gordon Francis McEwan, Ruth M. Wright: Tipon: Water Engineering Masterpiece of the Inca Empire. s. 27.
- ↑ mig: Nietknięty przez rabusiów grobowiec cywilizacji Wari. To odkrycie polskiego badacza uczyniło z niego gwiazdę archeologii. gazeta.pl, 2014-06-18. [dostęp 2014-06-22].
- ↑ Heather Pringle: First Unlooted Royal Tomb of Its Kind Unearthed in Peru. 2013-06-27. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
- ↑ Monika Rogozinska: Archeolodzy i złodzieje. rp.pl. [dostęp 2013-09-28].