Wikipedia:Wywiad

Na tej stronie znajdują się pytania i odpowiedzi do wywiadu dla jednego z czasopism. Proszę o sprawdzenie i ewentualne poprawienie. Można go również przedyskutować na stronie dyskusji. Lzur 17:49, 22 wrz 2004 (CEST)

Pytanie 1

Proszę przybliżyć Wikipedię naszym czytelnikom. Skąd pomysł na wolną, internetową i tworzoną przez ochotników encyklopedię?

Krótko mówiąc, Wikipedia jest encyklopedią. Ale nie taką zwykłą, papierową, w jednym tylko języku, lecz wielojęzyczną, dostępną w Internecie. Różni się też od innych tego rodzaju. Jest jedyną encyklopedią, w której autorami haseł nie są tylko specjaliści, ale przede wszystkim ochotnicy.

Wikipedia w języku angielskim powstała w styczniu 2001 roku, a jej polska wersja funkcjonuje od września 2001. Wikipedia jest od początku wolna, co oznacza, że każdy może tworzyć, poprawiać i uzupełniać hasła. Każdy może też dowolnie kopiować, edytować i wykorzystywać efekty naszej pracy, nawet do celów komercyjnych, pod warunkiem, że będzie przestrzegać reguł Licencji GNU Wolnej Dokumentacji (GFDL), na której ona powstaje. Chodzi więc o ideę gromadzenia ludzkiej wiedzy, uczynienia jej wolną i oddania jej ludzkości na zawsze.

Pytanie 2

W jaki sposób przebiega proces tworzenia encyklopedii? Czy fakt iż każdy może modyfikować i nanosić poprawki czy uzupełnienia nie skłania na przykład do aktów cybernetycznego wandalizmu?

Sama nazwa Wikipedia odzwierciedla mechanizm tworzenia encyklopedii. "Wikiwiki" w języku hawajskim oznacza "bardzo szybko" i tak też tworzy i modyfikuje się hasła. Do tego potrzebne jest tylko połączenie z Internetem i dowolna przeglądarka. Nie trzeba znać języka HTML, nie trzeba być informatykiem czy jakimkolwiek specjalistą. Nie trzeba też ujawniać swoich danych - można pozostać całkiem anonimowym. Wystarczy w odpowiednim oknie formularza wpisać właściwą treść, kliknąć na "Zapisz" i ... już. Oczywiście ten dziecinnie prosty mechanizm skłania początkujących nie tylko do dzielenia się swoją wiedzą, ale też niestety ułatwia różnego rodzaju akty wandalizmu. Mamy jednak na to wypróbowane metody. Wielu wikipedystów nie tylko pisze nowe artykuły, ale także śledzi poczynania innych i w razie potrzeby odpowiednio reaguje. Zresztą "dowcipnisie" najczęściej rezygnują po kilku próbach, widząc że niewiele mogą wskórać. Trzeba też wyraźnie podkreślić, że dbamy o prawa autorskie i natychmiast wykrywamy, gdy jakiś autor bez pozwolenia skopiuje jakąś treść z cudzej strony - "zapożyczone" hasło nie ma prawa istnieć w naszej encyklopedii.

Pytanie 3

Wikipedia jest "upstrzona" czerwonym i niebieskim kolorem, czyli odsyłaczami. Dlaczego jest ich tak dużo?

Dotknął Pan kluczowej kwestii technicznej! Wikipedia jest z definicji dziełem internetowym, w którym szczególną rolę odgrywają powiązania między hasłami, czyli tzw. odsyłacze hipertekstowe. To właśnie decyduje, że czytelnik encyklopedii może łatwo przejść do objaśnienia innego hasła, które jest powiązane z czytanym artykułem. Nie musi, jak w tradycyjnej encyklopedii, wertować strona po stronie, lecz jednym kliknięciem myszy przenosi się do pokrewnego zagadnienia. Warto wiedzieć, że w Wikipedii jest obecnie ponad pół miliona takich odsyłaczy. Co więcej, system wyszukiwawczy pozwala błyskawicznie odnaleźć żądaną treść, co w ogóle nie jest możliwe w papierowym wydaniu. Na tym polega ogromna przewaga elektronicznych wersji materiałów tego typu nad klasycznym dziełem, choćby zajmowało ono całą półkę domowego regału.

Pytanie 4

Wikipedia budzi ambiwalentne uczucia, jest równie często chwalona co krytykowana. Aktualność haseł, ich ilość, informacje i dane niespotykane często gdzie indziej to z pewnością wielkie zalety Wikipedii. Zastrzeżenia pojawiają się często odnośnie jakości co niektórych haseł. Nad klasyczną encyklopedią pracuje grupa uznanych specjalistów i to oni gwarantują swoją renomą jakość i rzetelność informacji. Tymczasem Wikipedia z założenia jest redagowana przez ochotników, uznanych sław i autorytetów raczej nie spotkamy. Rodzi się pytanie czy kiedykolwiek uda się osiągnąć satysfakcjonujący poziom encyklopedii?

Faktycznie pod względem aktualności haseł czy szybkości reakcji na aktualne wydarzenia na świecie jesteśmy bliżsi środkom masowego przekazu niż tradycyjnym encyklopediom. Informacje o nowych faktach pojawiają się często w ciągu kilku minut lub godzin od ich upublicznienia, ale w przeciwieństwie do prasy, radia, telewizji czy portali internetowych nie giną w ich archiwach lecz pozostają fragmentem encyklopedii, tak jak każdy inny fakt.

Jeśli chodzi o ilość czy jakość haseł to pamiętajmy, że istniejemy dopiero 3 lata, a inne encyklopedie aby dojść do dzisiejszego poziomu potrzebowały na to wiele lat i wiele pieniędzy. Tworzenie wikipedii ze względu na swą naturę jest procesem ciągłym. Bardzo niewiele artykułów od momentu powstania nie zostało uzupełnionych. Mamy coraz więcej autorów, a artykuły są coraz lepsze. Również w polskiej Wikipedii uczestniczy wiele osób, o których z pewnością można powiedzieć, że są "dobrymi fachowcami" w swoich dziedzinach. Próbkę ich pracy można zobaczyć na stronie "Artykuły na medal". Liczymy zresztą na przyciągnięcie wielu młodych naukowców, dziennikarzy czy studentów, którzy mają coś do powiedzenia, a którzy nie mają okazji zaprezentować się w "profesorskich" zespołach encyklopedystów.

Według szacunkowych obliczeń polska Wikipedia ma już o połowę większą objętość (licząc w znakach) niż 13-tomowa Encyklopedia PWN wydana w latach sześćdziesiątych, choć ma jeszcze dwukrotnie mniej haseł. I pamiętajmy, że ta proporcja cały czas zmienia się na naszą korzyść. Dla wielu wzorem encyklopedii jest angielska Britannica. Niech na pytanie o to, czy kiedykolwiek osiągniemy satysfakcjonujący poziom, odpowiedzią będzie tytuł artykułu omawiającego angielską Wikipedię, który ukazał się w numerze 6/2004 czasopisma "Enter". Tytuł brzmiał: "Lepsza niż Britannica".

Pytanie 5

Sądzi Pan że Wikipedia może kiedykolwiek stać się rywalką na przykład dla poważanych w Polsce encyklopedii PWN? Jeśli tak to co może się do tego przyczynić? A może Wikipedia nie powinna pretendować do tego by zastąpić uznane wydawnictwa i z nimi rywalizować ale zająć niezagospodarowaną niszę? Permanentna możliwość aktualizacji haseł, rzesza współpracowników sprawia, że Wikipedia staje się źródłem informacji niespotykanych gdzie indziej być może właśnie w takim kierunku powinien iść jej rozwój.

Może. I myślę, że w niektórych dziedzinach przerośliśmy już inne encyklopedie. Zwłaszcza chodzi o dziedziny bardzo szybko się rozwijające, takie jak na przykład Internet. Ale w większości pozostaje nam bardzo wiele do zrobienia. Nie chodzi tu jednak o rywalizację czy konkurencję. Dla wielu wikipedystów magnesem jest to, że mogą osobiście wnieść wkład do tego dzieła, że mogą rozwijać swoją ulubioną działkę i nikt nie narzuca nam co i o czym mamy pisać. I tu właśnie jest wiele takich nisz, gdzie można się wykazać. Nie wytyczamy kierunków rozwoju, one wytyczają się same poprzez wiedzę wikipedystów i chęć zapełnienia "białych plam".

Pytanie 6

Ile wersji językowych ma Wikipedia? Która z nich jest najbogatsza i rozwija się najbardziej dynamicznie? Jak na tym tle wygląda polska Wikipedia?

W tej chwili jest to ponad 100 języków. Najstarsza i najobszerniejsza jest angielska Wikipedia, licząca około 350 tysięcy haseł. Pod względem ilości haseł wyprzedzają nas także niemiecka (141 tysięcy), japońska (72 tysiące), francuska (52 tysiące) i szwedzka (40 tysięcy). Po piętach depczą nam Holendrzy. Jednak pod względem wielkości encyklopedii jesteśmy na szóstym miejscu za Szwedami. Między poszczególnymi wersjami językowymi nie istnieje rywalizacja lecz współpraca. To znaczy, że każdy artykuł może mieć odnośniki do wersji w innych językach i dzięki temu użytkownik może sprawdzić jak wygląda to samo hasło w innym języku. A tam może okazać się, że jest znacznie więcej danych lub dodatkowo rysunki, zdjęcia, animacje, filmy, materiały dźwiękowe, które można wykorzystać. Warto też podkreślić, że polska Wikipedia jest w ścisłej czołówce, jeśli chodzi o przeciętną wielkość hasła, która wynosi ok. 2400 znaków - w tradycyjnej encyklopedii takie hasło zajęłoby ponad pół szpalty. To właśnie decyduje, że Wikipedia oferuje tak wiele treści.

Pytanie 7

Istnieją plany by wydać Wikipedię na DVD, CD; realizowany jest słownik – Wiktionary, dostępne są dokumenty historyczne. Pomysłów, co łatwo zauważyć, nie brakuje. Czy te usługi cieszą się dużym powodzeniem? Czego można się jeszcze spodziewać?

Największą popularnością cieszy się Wikipedia. Pozostałe projekty to "Wiktionary" - wielojęzyczny słownik, "Wikibooks" - darmowe podręczniki, "Wikiquote" - cytaty i sentencje oraz "Wikisource" - dokumenty źródłowe. Jednak pojawiły się one później, w związku z czym są mniej rozwinięte i popularne. Trudno powiedzieć jaką drogą pójdzie dalej Wikipedia. Rozwój technologii i Internetu jest tak dynamiczny, że ciężko cokolwiek przewidzieć. Wersje na DVD i CD mają za zadanie udostępnić Wikipedię osobom bez dostępu do Internetu, podstawą zostaje jednak najświeższa i modyfikowalna wersja internetowa.

Pytanie 8

Wikipedia przyczynia się do budowania wokół niej społeczności użytkowników, jak pod tym względem ocenia Pan rolę Wikipedii?

Rzeczywiście możemy mówić o społeczności wikipedystów. Tutaj spotykają się ludzie, którzy mają coś do zaoferowania innym i potrafią przełożyć swoją wiedzę na artykuły. Dzięki wspólnej pracy nad Wikipedią można się nauczyć współpracy i demokracji, szacunku dla cudzych tekstów i poglądów, poszanowania dla praw autorskich i neutralnego spojrzenia na pewne fakty. Ważna też jest oczywiście umiejętność obsługi komputera i Internetu oraz przełożenia własnych myśli na poprawny językowo tekst. Należy pamiętać, że ta społeczność użytkowników jest w większości wirtualna, ponieważ pomimo że odbyły się już dwa spotkania wikipedystów, większość z nas nigdy się nie spotkała.

Pytanie 9

Cała zawartość Wikipedii udostępniana jest na Licencji GNU Wolnej Dokumentacji (GFDL). Sądzi Pan że encyklopedia przyczynia się do budowania wizerunku społeczności open source?

Sądzę, że tak. Dzięki Wikipedii każdy użytkownik może nie tylko znaleźć potrzebne mu dane ale także samemu włączyć się w ten ruch. Wśród nas jest nieco użytkowników Linuksa i innych ruchów "open source" ale są też i tacy, którzy pierwszy raz mają okazję przyłożyć rękę do jakiegoś niekomercyjnego przedsięwzięcia. Pamiętajmy, że zarówno cała Wikipedia jak i treść poszczególnych haseł nie ma jednego autora ani właściciela.