Tekst źródłowy strony Wodorotlenki

'''Wodorotlenki''' – [[Związek chemiczny|związki chemiczne]] zawierające stabilny [[kation]] oraz [[jon wodorotlenowy|anion wodorotlenowy]] OH<sup>−</sup>. Wodorotlenki mogą tworzyć zarówno kationy [[Metale|metali]] („M”) o różnej [[Wartościowość|wartościowości]] (od I do IV), [[Jon amonowy|kation amonowy]] {{chem|NH|4|+}}, jak również kationy [[Związki organiczne|organiczne]], najczęściej [[Rzędowość|czwartorzędowe]] [[związki amoniowe]], np. [[wodorotlenek tetrametyloamoniowy]] (CH<sub>3</sub>)<sub>4</sub>N<sup>+</sup>OH<sup>−</sup>. Wzór ogólny wodorotlenków ma postać M(OH)<sub>x</sub> (gdzie x to liczba anionów wodorotlenkowych = wartościowości kationu). Wodorotlenki są związkami jonowymi tzn. pomiędzy kationem i anionem występuje [[Wiązanie jonowe|oddziaływanie typu jon–jon]].

Ze względu na właściwości kwasowo-zasadowe wodorotlenki mogą mieć charakter [[zasady|zasadowy]] lub [[Amfoteryczność|amfoteryczny]]<ref name="Daintith">{{cytuj książkę | inni = John Daintith (red.) | tytuł = A Dictionary of Chemistry | wydawca = Oxford University Press | miejsce = Oxford | data = 2008 | strony = 279| isbn = 978-0-19-920463-2 | wydanie = 6 |rozdział=hydroxide}}</ref>.

== Przegląd wodorotlenków nieorganicznych ==
* wodorotlenki [[Litowce|metali alkalicznych]] (pierwsza grupa [[układ okresowy pierwiastków|układu okresowego pierwiastków]]): [[wodorotlenek litu|LiOH]], [[wodorotlenek sodu|NaOH]], [[wodorotlenek potasu|KOH]], [[wodorotlenek rubidu|RbOH]], [[wodorotlenek cezu|CsOH]]. Silne oraz bardzo silne [[zasady]], bardzo dobrze [[rozpuszczalność|rozpuszczalne]] w wodzie, aktywne chemicznie, [[dysocjacja elektrolityczna|dysocjujące]] na jednododatni [[jon]] ([[kation]]) [[Metale|metalu]] oraz [[anion]] OH<sup>−</sup>
* wodorotlenki [[Berylowce|metali ziem alkalicznych]] (druga grupa układu okresowego pierwiastków), bez amfoterycznego wodorotlenku [[Beryl (pierwiastek)|berylu]]: [[wodorotlenek magnezu|Mg(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek wapnia|Ca(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek strontu|Sr(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek baru|Ba(OH)<sub>2</sub>]] i [[wodorotlenek radu|Ra(OH)<sub>2</sub>]]; dość mocne zasady, jednak niezbyt dobrze rozpuszczalne w wodzie; dysocjują na dwudodatni kation metalu oraz dwa [[Jon wodorotlenowy|aniony OH<sup>−</sup>]].
* wodorotlenki amfoteryczne: [[wodorotlenek berylu|Be(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek cynku|Zn(OH)<sub>2</sub>]], [[Wodorotlenek ołowiu(II)|Pb(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek cyny|Sn(OH)<sub>2</sub>]], [[wodorotlenek glinu|Al(OH)<sub>3</sub>]], [[wodorotlenek antymonu(III)|Sb(OH)<sub>3</sub>]]; słabo rozpuszczalne w wodzie [[Amfoteryczność|związki amfoteryczne]]; W środowisku kwaśnym dysocjują na kation metalu oraz aniony OH<sup>−</sup>; w wodnym środowisku zasadowym na ogół na anion MO<small>n</small><sup>n−</sup> oraz [[jon hydroniowy|kationy H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>]].

Charakter kwasowo-zasadowy wodorotlenków jest zależny od charakteru i energii [[wiązanie chemiczne|wiązania]] M–O (metal–[[tlen]]). Jeżeli metal ma niską [[elektroujemność]] (litowce, berylowce) to wiązanie określa się jako [[wiązanie jonowe|jonowe]], wodorotlenek ma charakter zasadowy i w pełni dysocjuje na jony OH<sup>−</sup>. Jeżeli wiązanie ma charakter [[wiązanie kowalencyjne|kowalencyjny]] wodorotlenek może mieć właściwości [[Amfoteryczność|amfoteryczne]] z przewagą zasadowych (np. Zn(OH)<sub>2</sub>), a nawet kwasowych (np. Ti(OH)<sub>4</sub>).

== Otrzymywanie wodorotlenków nieorganicznych ==
* metal +  woda → wodorotlenek +  H<sub>2</sub>↑
: dotyczy szczególnie aktywnych metali (litowce, niektóre berylowce, czasem na gorąco).

* tlenek metalu + woda → wodorotlenek
: dotyczy tlenków zasadotwórczych, istnieją tlenki metali, które nie reagują z wodą m.in. to amfoteryczne tlenki glinu, żelaza, cynku.

* sól + zasada → wodorotlenek + sól↓
: reakcja zachodzi tylko jeśli w roztworze znajdzie się taka kombinacja jonów, które utworzą trudno rozpuszczalną sól i wytrącą się jako osad.

* wodorek metalu + woda → wodorotlenek + H<sub>2</sub>↑

* nadtlenek metalu + woda → wodorotlenek + H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>

* węglik metalu + woda → wodorotlenek + [[Węglowodory|węglowodór]] nienasycony↑
: dotyczy węglików aktywnych metali.
== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Wodorotlenki| ]]