Tekst źródłowy strony Wybory parlamentarne w Polsce w 1947 roku

'''Wybory parlamentarne w Polsce w 1947 roku''' – wybory do [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|Sejmu Ustawodawczego]] przeprowadzone w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polsce]] 19 stycznia 1947, sfałszowane przez aparat policyjny ([[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego]] podporządkowane [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]), przy bezpośrednim udziale funkcjonariuszy [[NKWD]], metodami wypróbowanymi we wcześniejszym [[Referendum w Polsce w 1946 roku|referendum]] (1946)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20131202234531/http://www.dziennikpolski24.pl/pl/magazyny/magazyn-piatek/1248179-niby-panstwo-niby-wladza.html |tytuł = Niby-państwo, niby-władza |autor = Sebastian Drabik |data = 2012 |opublikowany = „[[Dziennik Polski]]”}}</ref><ref>[[Krystyna Kersten]]: ''Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948'', Paris 1986, Wyd. ''[[Libella (księgarnia)|Libella]]'', s. 315–316; [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 817–822, {{ISBN|83-7095-056-6}}; [[Czesław Osękowski]]: ''Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce'', Poznań 2000, [[Wydawnictwo Poznańskie]], s. 143–162, {{ISBN|83-7177-184-3}}; [[Maciej Korkuć]]: [https://web.archive.org/web/20150408154348/http://ipn.gov.pl/kalendarium-historyczne/sfalszowane-wybory-19-stycznia-1947-roku/pelna-tresc-artykulu ''Wybory 1947. Mit założycielski komunizmu''].</ref>.

== Geneza ==
Zgodnie z postanowieniami [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]], [[legitymizacja władzy]] w Polsce miała się dokonać na drodze [[demokracja|demokratycznych]] wyborów w jak najkrótszym terminie<ref>„[[Wiaczesław Mołotow|M. Molotov]], [[William Averell Harriman|Mr. Harriman]] and [[Archibald Clark Kerr|Sir A. Clark Kerr]] are authorized as a commission to consult in the first instance in Moscow with members of the present Provisional Government and with other Polish democratic leaders from within Poland and from abroad, with a view to the reorganization of the present Government along the above lines. '''This Polish Provisional Government of National Unity shall be pledged to the holding of free and unfettered elections as soon as possible on the basis of universal suffrage and secret ballot.''' In these elections all democratic and anti-Nazi parties shall have the right to take part and to put forward candidates.” Protokół uzgodnień konferencji jałtańskiej w kwestii Polski w: ''Foreign Relation of the United States. Diplomatic papers. The Conferences at Malta and Yalta 1945'', Washington 1955, wyd. [[Departament Stanu Stanów Zjednoczonych|Department of State USA]], s. 973 [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/FRUS/FRUS-idx?type=article&did=FRUS.FRUS1945.i0012&id=FRUS.FRUS1945&isize=M wersja elektroniczna][http://www.taiwandocuments.org/yalta.htm Deklaracja po konferencji jaltańskiej wersja elektroniczna]. Por. też [[Marek Łatyński]]: ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 59–60.</ref>. Do tego czasu rządzić miał [[Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej]] powołany w trakcie [[Konferencja moskiewska (czerwiec 1945)|konferencji moskiewskiej]] w czerwcu 1945 pod nadzorem trzech mocarstw [[alianci (II wojna światowa)|koalicji antyhitlerowskiej]] i uznany wówczas przez mocarstwa za legalny rząd polski, przy jednoczesnym wycofaniu uznania przez [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]] i [[Stany Zjednoczone|USA]] [[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|rządowi RP na uchodźstwie]]. Na [[konferencja poczdamska|konferencji poczdamskiej]] [[Bolesław Bierut]] zobowiązał się na piśmie do przeprowadzenia wolnych i nieskrępowanych wyborów na początku 1946 roku, co było warunkiem poparcia [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] dla polskich roszczeń terytorialnych wobec Niemiec<ref>29 i 30 lipca 1945 nowy premier Wielkiej Brytanii [[Clement Attlee]] i [[Ernest Bevin]], minister spraw zagranicznych spotkali się z delegatami polskimi, w tym Bolesławem Bierutem, Stanisławem Mikołajczykiem i Władysławem Grabskim, przedstawiając im na piśmie listę pytań dotyczących wyborów. Ernest Bevin „powiedział, że jeśli rząd brytyjski nie otrzyma konkretnych odpowiedzi na kilka pytań, nie poprze polskich żądań terytorialnych. Przyparty do muru [[Bolesław Bierut|Bierut]] przyjął następujące zobowiązania: ''1/ Przeprowadzenie wolnych i nieskrępowanych wyborów na początku 1946 roku, na podstawie powszechnego i tajnego prawa wyborczego, przy zapewnieniu wszystkim partiom demokratycznym i antyhitlerowskim prawa do udziału i wystawiania kandydatów; 2/ Zagwarantowanie wolności prasy; 3/ Zagwarantowanie wolności religii; 4/ Zagwarantowanie bezpieczeństwa wszystkim Polakom, którzy zechcą wrócić z zagranicy do Polski.'' Zobowiązania te przekazano delegacji Wielkiej Brytanii na piśmie.” [[Marek Łatyński]]: ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 381.</ref>. Wybory zostały przeprowadzone w rok później – 19 stycznia 1947. Wiele kontrowersji i niejasności budził zapis postanowień konferencji jałtańskiej, przewidujący dopuszczenie do udziału w wyborach wyłącznie partii „[[Demokracja|demokratycznych]] i antynazistowskich”. W rzeczywistości nie istniała w Polsce żadna grupa polityczna, która w swoim programie nie miała walki z [[III Rzesza|nazistowskimi Niemcami]], natomiast jedynymi ugrupowaniami niedemokratycznymi były [[sanacja]], [[Obóz Narodowo-Radykalny|ONR]] oraz [[Komunizm|komuniści]]. Tymczasem – paradoksalnie – to ci ostatni mieli w praktyce decydować o tym, które ugrupowania są demokratyczne, a które nie. Zasadę tę wykorzystali przeciwko [[Stronnictwo Narodowe (1928–1947)|Stronnictwu Narodowemu]] ([[Endecja|endecji]]) – jednej z najważniejszych partii politycznych [[II Rzeczpospolita|II RP]] i [[Polskie Państwo Podziemne|Polskiego Państwa Podziemnego]], któremu uniemożliwiono legalizację<ref>{{Cytuj książkę | url = https://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/292/Mocarstwa_zachodnie_wobec_Polski-JT.pdf%3Fsequence=2 | autor = Jacek Tebinka | tytuł = Mocarstwa zachodnie wobec Polski w latach 1939–1945 | strony = 330}}</ref>.

Przywódcy [[Polska Partia Robotnicza|Polskiej Partii Robotniczej]] zdawali sobie sprawę z faktu, że nie cieszą się takim poparciem społecznym, które pozwoli im w sposób w pełni legalny i demokratyczny wygrać wybory. Wykorzystując fakt, iż [[wielka trójka]] nie określiła dokładnego terminu, w jakim miało odbyć się głosowanie, [[Zwłoka|odwlekali]] jego przeprowadzenie, tak by zyskać niezbędny czas na przygotowanie całej operacji sfałszowania jego wyników. Jednocześnie dążyli do podporządkowania sobie polskiej sceny politycznej poprzez „odtwarzanie” przedwojennych stronnictw, które miały działać jako tzw. partie koncesjonowane<ref>{{Cytuj stronę | url = http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/wybory-do-sejmu-ustawodawczego-z-19-stycznia-1947-roku/ | tytuł = Wybory do Sejmu Ustawodawczego z 19 stycznia 1947 roku | autor = Łukasz Kijek | opublikowany = teatrnn.pl | data dostępu = 2021-07-15}}</ref>. Oznaczało to, że komuniści zawłaszczali nazwy przedwojennych, niekomunistycznych [[Partia polityczna|partii politycznych]] i przejmowali w nich kierownicze funkcje zanim prawdziwi, przedwojenni politycy tych ugrupowań – działający na emigracji bądź w podziemiu – zdążyli się ujawnić lub powrócić do kraju<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.informatycznie.pl/historia-partie-koncesjonowane.php | tytuł = Definicja – Partie Koncesjonowane | opublikowany = informatycznie.pl | data dostępu = 2021-08-20}}</ref>. W ten sposób powstały trzy ugrupowania satelickie wobec PPR: [[Polska Partia Socjalistyczna (1944–1948)|Polska Partia Socjalistyczna]], [[Stronnictwo Ludowe (1944–1949)|Stronnictwo Ludowe]] i [[Stronnictwo Demokratyczne]]. Wszystkie te cztery partie (PPR, PPS, SL, SD) weszły w skład utworzonego jesienią 1946 r. tzw. [[Blok Demokratyczny|Bloku Demokratycznego]], który wystawił wspólną [[Lista wyborcza|listę wyborczą]] do [[Sejm Ustawodawczy (1947-1952)|Sejmu Ustawodawczego]]<ref>{{Encyklopedia PWN | tytuł = Blok Stronnictw Demokratycznych | id = 3878415 | data dostępu = 2021-07-15}}</ref>. Natomiast do początkowo niezależnego i deklarującego samodzielny start w wyborach [[Stronnictwo Pracy|Stronnictwa Pracy]]
wprowadzono grupę sprzyjających komunistom działaczy, którzy mieli
kontrolować to ugrupowanie od wewnątrz<ref>{{Cytuj stronę | url = https://histmag.org/Zdlawic-opozycje.-System-partyjny-w-Polsce-1945-1947-14220 | tytuł = Zdławić opozycję. System partyjny w Polsce 1945–1947 | autor = Łukasz Ścisłowicz | opublikowany = histmag.org | data = 2016-11-06 | data dostępu = 2021-08-20}}</ref>. Podobne rozwiązanie zastosowano w odniesieniu do powstałego nieco później [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Nowe Wyzwolenie”|Polskiego Stronnictwa Ludowego „Nowe Wyzwolenie”]]. Opozycję wobec PPR i ugrupowań w różnym stopniu od niego zależnych stanowiło [[Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949)|Polskie Stronnictwo Ludowe]] – jedyna platforma opozycyjna społeczeństwa tolerowana w ograniczonym stopniu przez władze komunistyczne.

== Wybory ==
{{Osobny artykuł|Grupy ochronno-propagandowe}}
[[Plik:Odezwa wyborcza PSL 1946.jpg|thumb|260px|Odezwa wyborcza [[Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949)|Polskiego Stronnictwa Ludowego]], grudzień 1946]]
4 grudnia 1946 [[Bolesław Bierut]] poprosił o pomoc funkcjonariuszy [[MGB]], którzy wcześniej sfałszowali wyniki referendum ludowego<ref name=korkuc>{{Cytuj stronę | url = http://ipn.gov.pl/kalendarium-historyczne/sfalszowane-wybory-19-stycznia-1947-roku/pelna-tresc-artykulu | tytuł = Maciej Korkuć: ''Sfałszowane wybory – 19 stycznia 1947 roku'' | opublikowany = ipn.gov.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20150408154348/http://ipn.gov.pl/kalendarium-historyczne/sfalszowane-wybory-19-stycznia-1947-roku/pelna-tresc-artykulu | zarchiwizowano = 2015-04-08}}, Archiwalia [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]].</ref>. 10 stycznia 1947 do [[Warszawa|Warszawy]] przybyła ekipa płk [[Aron Pałkin|Arona Pałkina]], naczelnika wydziału D MGB, specjalizująca się w fałszowaniu i preparowaniu dokumentów pisanych.

[[Państwowa Komisja Bezpieczeństwa]] przeprowadziła skoordynowaną akcję [[Ludowe Wojsko Polskie|LWP]], [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|KBW]], [[Milicja Obywatelska|MO]], [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]] i [[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|ORMO]] przeciwko działaczom i politykom PSL. Aresztowano ok. 50–60 tysięcy lokalnych działaczy i sympatyków PSL<ref>[[Andrzej Paczkowski]]: ''Polacy pod obcą i własną przemocą'', w: ''Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania'', s. 353.</ref>. Wielu zatrzymanym nie przedstawiono żadnych oficjalnych zarzutów lub nakazu aresztowania. Tajne bojówki [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i UB, terroryzowały wsie, dokonując skrytobójczych mordów na ok. 200 członkach PSL. Zmobilizowano też agenturę UB, której zadaniem miała być penetracja środowisk ludowców. W tym samym czasie LWP, UB i Grupy Ochronno-Propagandowe KBW rozpoczęły akcję propagandowo-dezinformacyjną mającą na celu skompromitowanie PSL w oczach społeczeństwa. W ramach represji rozwiązano struktury powiatowe PSL, co uniemożliwiło im wystawienie własnych kandydatów w wyborach. W każdym okręgu wyborczym Blok Demokratyczny znajdował się na liście nr 3.

Unieważniono dziesięć okręgowych list wyborczych PSL (na 52 okręgi wyborcze) obejmujące 76 kandydatów<ref name=MSz202>{{Cytuj książkę |autor = [[Mirosław Szumiło]] |tytuł = Roman Zambrowski 1909–1977 |data = 2014 |isbn = 978-83-7629-621-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = IPN |strony = 202 |oclc = 890410659}}</ref>.

Władze komunistyczne pozbawiły praw wyborczych 409&nbsp;326 osób. Zwerbowano agentów UB, wśród członków komisji wyborczych (ogółem 47,2% składu wszystkich komisji obwodowych i 43,3% składu komisji okręgowych)<ref name=korkuc />. Na ok. 5,5 tys. komisji obwodowych rządowi udało się utworzyć aż 3515 komisji złożonych wyłącznie z członków PPR. PSL wprowadziło swoich mężów zaufania tylko do 1,3 tys. komisji.

Na naradzie I sekretarzy komitetów wojewódzkich PPR [[Zenon Kliszko]] oświadczył: „Na masowy retusz nie pójdziemy i z tego należy wyciągnąć wnioski”, a odpowiedzialny za kadry partyjne [[Roman Zambrowski]] zalecał unikanie „rozmaitych machlojek i poprawek kancelaryjnych”<ref name=MSz202 />.

Protokół z posiedzenia [[Państwowa Komisja Wyborcza|Państwowej Komisji Wyborczej]] z 27 stycznia 1947 został ogłoszony w [[Monitor Polski|Monitorze Polskim]] z 28 stycznia 1947<ref>{{Monitor Polski|1947|10|19}}.</ref>.

Przeprowadzone 19 stycznia 1947 wybory zostały sfałszowane praktycznie na każdym szczeblu komisji wyborczych. Szczegółowy raport z 14 lutego 1947 ujawnił, że fałszerstw dokonali ludzie wyznaczeni przez polskich działaczy przy technicznym nadzorze i wsparciu funkcjonariuszy radzieckich. ''W celu zachowania pełnej konspiracji Bierut wraz z kierownictwem PPR zarządził jednocześnie podjęcie dodatkowych kroków, a mianowicie zamianę urn wyborczych w niektórych obwodach, podrzucanie do urn kart do głosowania, a w niektórych komisjach, gdzie nie było mężów zaufania z partii Mikołajczyka, przygotowanie dwóch egzemplarzy protokołów; w jednym z nich miało nie być danych liczbowych. Protokół bez liczb miała następnie otrzymać trójka z PPR w celu wpisania odpowiednich danych'' – pisano<ref name=korkuc />. Tam gdzie nie było obserwatorów PSL, „trójki” PPR sporządzały po głosowaniu zupełnie nowe, fałszywe protokoły wyborów.

Zachowane źródła nie pozwalają na odtworzenie prawdziwego wyniku wyborów. Na podstawie danych ze stu obwodów (na ponad 6 tys.) na PSL oddano 63 proc. głosów, a na listę tzw. bloku – 27 procent<ref>{{Cytuj książkę |autor = Mirosław Szumiło |tytuł = Roman Zambrowski 1909–1977 |data = 2014 |isbn = 978-83-7629-621-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = IPN |strony = 203 |oclc = 890410659}}</ref>.

Podwójną dokumentację wyborczą – zarówno prawdziwą, jak i sfałszowaną – prowadzono wyłącznie w wojsku, w celu określenia realnych nastrojów społecznych. Z zachowanych materiałów wynika, że na 121&nbsp;479 wojskowych 12&nbsp;768 oddało głosy na PSL{{odn|Sowa|2011|s=94}}. Z danych NKWD przesłanych do Stalina wynika z kolei, że w skali kraju blok frakcji rządzących uzyskał około 50% głosów{{odn|Sowa|2011|s=95}}.

== Sfałszowane wyniki wyborów ==
[[Plik:Polish Parliament 1947.svg|thumb|Rozkład mandatów w Sejmie Ustawodawczym]]
{| class="wikitable" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; font-size: 98,8%;"
|- bgcolor="#cccccc"
| width=5|
| '''Ugrupowanie'''
| '''Mandaty'''
| '''% głosów'''
|-
| rowspan="5" bgcolor="#E60000" |
| '''[[Blok Demokratyczny]] ([[Polska Partia Robotnicza|PPR]], [[Polska Partia Socjalistyczna (1944–1948)|PPS]], [[Stronnictwo Ludowe (1944–1949)|SL]], [[Stronnictwo Demokratyczne|SD]])'''
| align="center"| 394
| align="center"| 80,1%
|-
|PPS
| align="center"|116<ref name=":0">{{Cytuj stronę |tytuł = Wybory do Sejmu Ustawodawczego 19.01.1947 |data dostępu = 2021-09-02 |opublikowany = sztetl.org.pl |url = https://sztetl.org.pl/pl/slownik/wybory-do-sejmu-ustawodawczego-19011947}}</ref>
|
|-
|PPR
| align="center"|114<ref name=":0" />
|
|-
|SL
| align="center"|109<ref name=":0" />
|
|-
|SD
| align="center"|41<ref name=":0" />
|
|-
|bgcolor="#1BB100"|
| '''[[Polskie Stronnictwo Ludowe (1945–1949)|Polskie Stronnictwo Ludowe]]'''
| align="center"| 28
| align="center"| 10,3%
|-
|bgcolor="#2D3C9B"|
| '''[[Stronnictwo Pracy]]'''
| align="center"| 12
| align="center"| 4,7%
|-
|bgcolor="#CC6600"|
| '''[[Polskie Stronnictwo Ludowe „Nowe Wyzwolenie”]]'''
| align="center"| 7
| align="center"| 3,5%
|-
|bgcolor=|
| '''Bezpartyjni'''
| align="center"| 3
| align="center"| 1,4%
|}

Głosy zgodnie z Ordynacją Wyborczą do Sejmu Ustawodawczego (z dnia 22 września 1946) miały być przeliczane na mandaty [[metoda D’Hondta|metodą d’Hondta]].

== Zobacz też ==
* [[Sejm Ustawodawczy (1947–1952)]]
* [[posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Sowa |imię = Andrzej Leon |autor link = Andrzej Leon Sowa |tytuł = Historia polityczna Polski 1944–1991 |wydawca = Wydawnictwo Literackie |miejsce = |rok = 2011 |strony = |isbn = |odn = tak}}
* {{cytuj książkę |autor = Czesław Osękowski |autor link = Czesław Osękowski |tytuł = Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce |wydawca = [[Wydawnictwo Sejmowe]] |miejsce = Warszawa |rok = 2000 |strony = |isbn = 83-7059-459-X}}
* {{cytuj książkę |autor = Czesław Osękowski |tytuł = Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 roku w Polsce |wydawca = [[Wydawnictwo Poznańskie]] |miejsce = Poznań |rok = 2000 |strony = |isbn = 83-7177-184-3}}
* {{cytuj książkę |autor = Marek Łatyński |autor link = Marek Łatyński |tytuł = Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych |wydanie = II rozszerzone |wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]] |miejsce = Wrocław |rok = 2002 |strony = |isbn = 83-7095-056-6}}
* {{cytuj książkę |autor = Arthur Bliss Lane |autor link = Arthur Bliss Lane |tytuł = Widziałem Polskę zdradzoną |wydanie = II polskie |wydawca = [[Fronda PL|Wydawnictwo ''Fronda'']] |miejsce = Warszawa |rok = 2008 |strony = |isbn = 978-83-88747-37-3}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/203/4427/ | tytuł = Instytut Pamięci Narodowej: ''Sfałszowane wybory – 19 stycznia 1947 roku'' | opublikowany = ipn.gov.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20120203065901/http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/203/4427/ | zarchiwizowano = 2012-02-03}}
* {{Cytuj stronę | url = http://ipn.gov.pl/kalendarium-historyczne/sfalszowane-wybory-19-stycznia-1947-roku/pelna-tresc-artykulu | tytuł = IPN Kraków. Maciej Korkuć: ''Wybory 1947 – mit założycielski komunizmu'' | opublikowany = ipn.gov.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20150408154348/http://ipn.gov.pl/kalendarium-historyczne/sfalszowane-wybory-19-stycznia-1947-roku/pelna-tresc-artykulu | zarchiwizowano = 2015-04-08}}
* [http://nowahistoria.interia.pl/aktualnosci/news-wynik-sfalszowanych-przez-komunistow-wyborow-w-1947-roku-to-,nId,2339585 Andrzej Paczkowski: ''Wynik sfałszowanych przez komunistów wyborów w 1947 roku to był nokaut'']

== Linki zewnętrzne ==
* [http://wybory1947.pl/ Wybory 1947 – portal Instytutu Pamięci Narodowej]

{{Wybory w Polsce}}

[[Kategoria:Oszustwa wyborcze]]
[[Kategoria:Sejm Ustawodawczy (1947–1952)]]
[[Kategoria:Wybory parlamentarne w PRL]]
[[Kategoria:Wybory w 1947|Polska]]
[[Kategoria:1947 w Polsce]]