Tekst źródłowy strony Zespół pałacowo-parkowy w Siarach

{{Budynek infobox
 |nazwa                 = Zespół pałacowy Siary
 |nazwa oryginalna      = 
 |zabytek               = A-201/76 z 25.11.1976<ref>{{zabytek|małopolskie}}</ref>.
 |zdjęcie               = Pałac Długoszów w Siarach (13125727755).jpg
 |opis zdjęcia          = Widok na fronton neobarokowego pałacu w Siarach i fontannę
 |alt zdjęcia           = 
 |państwo               = POL
 |miejscowość           = [[Gorlice]]
 |adres                 = ul. Węgierska 135
 |typ budynku           = 
 |styl architektoniczny = 
 |architekt             = [[Biuro projektowe Fellner & Helmer]]
 |inwestor              = 
 |wysokość całkowita    = 
 |wysokość do dachu     = 
 |kondygnacje           = 
 |powierzchnia użytkowa = 
 |rozpoczęcie budowy    = 1900
 |ukończenie budowy     = 1908
 |przebudowy            = 
 |zniszczono            = 
 |odbudowano            = 
 |pierwszy właściciel   = [[Władysław Długosz]]
 |kolejni właściciele   = 
 |właściciel            = 
 |plan budynku          = 
 |kod mapy              = Gorlice
 |współrzędne           = 49.63679N, 21.18382E
 |commons               = Category:Palace in Siary
 |www                   = https://uschabinskiej.pl/jedzenie-i-spanie-w-gorlicach/
}}
'''Zespół pałacowo-parkowy''' (Pałac Długoszów) – zabytkowy [[Dwór (budynek)|dwór]] otoczony parkiem, znajdujący się w [[Gorlice|Gorlicach]] (dawniej w miejscowości [[Siary]]). Budynek zaprojektowany przez atelier architektoniczne [[Biuro projektowe Fellner & Helmer|Fellner & Helmer]]. Wybudowany w latach 1900–1908. Wykonany w stylu [[Secesja (sztuka)|wiedeńskiej secesji]] z elementami [[Architektura neobarokowa|neobarokowymi]]. Inicjatorem budowy kompleksu był [[Galicja (Europa Środkowa)|galicyjski]] przemysłowiec naftowy [[Władysław Długosz]]. W 1976 roku pałac został wpisany do rejestru zabytków.

== Historia ==
[[Plik:Siary zespół pałacowo-parkowy pałac Długoszów wnętrze nr A-201 (14).JPG|mały|240px|Wnętrze pałacu z secesyjną balustradą]]
Pierwotnie w miejscu zespołu znajdował się drewniany dwór Dembowskich, którego początki sięgają XIV wieku<ref name=":1" />. Pod koniec XIX wieku teren został wykupiony przez Długosza od jego przyszłego teścia, Władysława Dembowskiego<ref name=":0" />. Z inicjatywy nowego właściciela dotychczasowy budynek został zastąpiony murowanym pałacem<ref name=":0" />. W 1916 roku, podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]], posiadłość została częściowo zniszczona<ref name=":0" />. Następnie dobudowano południową część, gdzie mieściły się apartamenty Długosza. W grudniu 1928 roku wybuchł pożar, po którym budynek został odbudowany w niezmienionym kształcie<ref name=":0" /><ref name=":2" />.  

Po śmierci Długosza w 1937 roku majątek przejął jego syn, Tadeusz. Pozostał w jego posiadaniu do 1941 roku. W czasie [[Generalne Gubernatorstwo|okupacji]] w pałacu mieścił się niemiecki szpital. W 1945 roku Długoszowie zostali [[Wywłaszczenie (prawo)|wywłaszczeni]]. Kolejno w budynku znajdowały się siedziby instytucji takich jak: Urząd Ziemski, [[Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”|Samopomoc Chłopska]], [[Państwowe gospodarstwo rolne|PGR]] i stadnina koni. 

Liczne zaniedbania w okresie PRL-u doprowadziły do nieodwracalnych zniszczeń w strukturze zabytku. W 1996 roku kompleks został wykupiony przez Barbarę Dustanowską-Długosz, wdowę po Jerzym Długoszu. Ze względu na brak funduszy na konserwację obiektu, nowa właścicielka była zmuszona sprzedać majątek [[Edward Brzostowski|Edwardowi Brzostowskiemu]].

== Architektura ==
Pałac jest zbudowany w stylu [[Architektura neobarokowa|neobarokowym]] z cegły i kamienia<ref name=":0">{{Cytuj książkę|nazwisko = Kobylarczyk|imię = Katarzyna|tytuł = Wielki Wybuch 1914-1918|rok = 2014|wydawca = mik|miejsce = Kraków|strony = 29|isbn = 978-83-61406-57-0}}</ref>. Elewacja budynku ma kolor bladoróżowy; jej charakterystycznym elementem są duże okna typu ''[[Portfenetr|porte-fenetre]]''<ref name=":0" /> i bogato zróżnicowane bryły dachów. Kamienne słupy, na których opierają się balkony i okucia nad wejściem udekorowane są [[Secesja (sztuka)|secesyjnymi]] motywami. [[Balustrada|Balustrady]] i [[gzyms|gzymsy]] zdobią dekoracyjne wazy z [[piaskowiec|piaskowca]]. Półkolisty hall wewnątrz pałacu obejmuje dwie kondygnacje z [[antresola|antresolą]] o ozdobnej, drewnianej balustradzie<ref name=":1" />.

Główna oś kompozycyjna przebiega na linii wschód-zachód. Ze zniszczonego dworku zostało zachowane skrzydło dobudowane wcześniej przez Dembowskiego<ref name=":1">{{Cytuj stronę|url = http://www.sekowa.info/index.php?go=17&id1=19&ido=121|tytuł = Pałac w Siarach|autor = sekowa.info - autor zbiorowy|data dostępu = 2015-04-23|opublikowany = sekowa.info|język = pl}}</ref>. 

== Park ==
[[Plik:Siary zespół pałacowo-parkowy pergola nr A-201 (20).JPG|mały|240px|Zespół pałacowo-parkowy w Siarach. Pergola]]
Zgodnie z przekazami ustnymi rodziny Długoszów, projektantem parku był [[Arnold Röhring]]<ref name=":2">{{Otwarty dostęp}} {{Cytuj|autor=[[Joanna Nowostawska-Gyalókay]]|tytuł=Pałac Długoszów w Siarach|data=2013|data dostępu=2016-04-26|praca=Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego|opublikowany=dnidziedzictwa.pl|url=http://dnidziedzictwa.pl/palac-dlugoszow-w-siarach/}}</ref>. 

W parku znajdują się liczne elementy małej architektury jak [[pergola]], fontanna i rzeźby. W okresie powojennym na terenie pałacu działała państwowa stadnina [[Koń huculski|koni huculskich]]. Później została przeniesiona do [[Gładyszów|Gładyszowa]]. Obecnie cały kompleks jest w posiadaniu osoby prywatnej, gdzie organizowane są imprezy okolicznościowe, noclegi oraz istnieje możliwość zwiedzania obiektu<ref name=":22">{{Cytuj książkę| tytuł = Przewodnik Beskid Niski dla prawdziwego turysty |rok = 2007 |wydawca = Oficyna Wydawnicza "Rewasz" |miejsce = Białystok |strony = 380}}</ref>.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Szablon:Dwory, pałace i zamki powiatu gorlickiego}}

{{SORTUJ:Siary}}
[[Kategoria:Pałace w województwie małopolskim]]
[[Kategoria:Zabytki nieruchome w Gorlicach]]