Tekst źródłowy strony Ziemie Rzeczypospolitej pod zaborami

[[Plik:Partitioned Poland in 1821.png|thumb|upright=1.8|Ziemie Rzeczypospolitej pod zaborami w 1821 roku]]
[[Plik:Polacy XIX wiek.png|thumb|upright=1.8|Mapa rozmieszczenia ludności etnicznie polskiej w XIX wieku {{legenda|#710023|ponad 50% Polaków}}  {{Legenda|#990030|30% – 50% Polaków}}  {{Legenda|#e80000|20% – 30% Polaków}}  {{Legenda|#ff2a00|10% – 20% Polaków}}  {{Legenda|#ff5b00|5% – 10% Polaków}}  {{Legenda|#fff600|3% – 5% Polaków}}  {{Legenda|#fdff74|1% – 3% Polaków}}]]
[[Plik:Zabory na gminach.png|thumb|upright=1.8|Tereny państw zaborczych od 1866 do 1914 roku na mapie gmin współczesnej Polski ]]
'''Ziemie Rzeczypospolitej pod zaborami''' – ziemie Rzeczypospolitej Obojga Narodów wcielone w następstwie rozbiorów do państw zaborczych<ref name=Encyklopedia_PWN>{{encyklopedia PWN|id = 4575052|tytuł=Polska. Historia. Ziemie polskie pod zaborami|data dostępu=2016-09-14}}</ref>.

== Historia ==
=== Geneza ===
{{Osobny artykuł|Rozbiory Polski}}

=== Kalendarium ===
* [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicja]] (1772–1918)
* [[Powstanie wielkopolskie (1794)|Powstanie wielkopolskie]] (1794)
* [[Powstanie wielkopolskie (1806)|Powstanie wielkopolskie]] (1806–1807)
* [[Wolne Miasto Gdańsk (1807–1814)|Wolne Miasto Gdańsk]] (1807–1813)
* [[Księstwo Warszawskie]] (1807–1815)
* [[Królestwo Polskie (kongresowe)]] (1815–1831)
* [[Wielkie Księstwo Poznańskie]] (1815–1849)
* [[Wolne Miasto Kraków]] (1815–1846)
* [[Powstanie listopadowe]] (1830–1831)
* [[Rabacja galicyjska]] (1846)
* [[Powstanie krakowskie]] (1846)
* [[Powstanie wielkopolskie (1846)|Powstanie wielkopolskie]] (1846)
* [[Wiosna Ludów na ziemiach polskich]] (1848)
* [[Powstanie wielkopolskie (1848)|Powstanie wielkopolskie]] (1848)
* [[Powstanie styczniowe]] (1863–1864)
* [[Powstanie zabajkalskie]] (1866)
* [[Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim]]
* [[Królestwo Polskie (1917–1918)|Królestwo Polskie]] (1916–1918)

=== 1795–1831 ===
{{#lsth:Historia Polski|1795–1831}}
{{Zobacz też|Organizacje niepodległościowe na ziemiach polskich 1815–1830}}

=== 1831–1914 ===
{{Osobny artykuł|Historia Polski (1831–1914)}}
{{#lsth:Historia Polski (1831–1914)|Rys ogólny}}

=== 1914–1918 ===
Historia Polski w latach 1914–1918 obejmuje krótki, bo zaledwie czteroletni fragment dziejów, ale wydarzenia tego czterolecia zaważyły w sposób decydujący na sytuacji Polski na arenie tak międzynarodowej, jak i wewnętrznej. W 1914 roku wybuchła [[I wojna światowa]] z udziałem mocarstw rozbiorowych: [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]], [[Cesarstwo Niemieckie|Niemiec]] i [[Imperium Rosyjskie|Rosji]]. Doprowadziła ona do wzmocnienia wśród Polaków poczucia [[Tożsamość narodowa|tożsamości narodowej]], a jej przebieg i rezultaty (przede wszystkim upadek wszystkich trzech mocarstw zaborczych) umożliwiły odtworzenie niepodległego państwa polskiego.

Okres ten zawiera się pomiędzy dwiema datami – 3 sierpnia 1914 (przemówienie [[Józef Piłsudski|Piłsudskiego]] do żołnierzy w krakowskiej dzielnicy Oleandry) i 11 listopada 1918 (przekazanie Piłsudskiemu władzy przez [[Rada Regencyjna|Radę Regencyjną]]). Na przestrzeni tego czasu – wraz z przesuwaniem się frontów i zmiennymi losami poszczególnych mocarstw zaborczych, kształtowały się zarówno koncepcje polskie (dotyczące sposobów i dróg do odzyskania niepodległości), jak i koncepcje zaborców oraz Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, prowadzące do rozwiązania sprawy polskiej. W rezultacie trudnego wcześniej do przewidzenia przebiegu wojny wszystkie zainteresowane strony musiały prześcigać się w deklaracjach, a wkrótce także i w czynach, które legły u podstaw tworzenia polskiego wojska (Austro-Węgry, okupacja niemiecka, Rosja, Francja) i zalążków organizmu państwowego (okupacja niemiecka, Francja). Wszystko to razem sprawiło, że gdy 11 listopada 1918 roku [[I wojna światowa]] została zakończona, Polska powstała jako państwo uznane na arenie międzynarodowej, dysponujące przygotowaną kadrą polityczną i administracyjną oraz zawiązkami wojska, organów władzy wykonawczej i sądowniczej.

== Zabór rosyjski ==
{{#lsth:Polska|Zabór rosyjski}}
{{Zobacz też|Rusyfikacja Polaków w okresie zaborów|Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim}}

=== Gospodarka ===
{{#lsth:Królestwo Polskie (kongresowe)|Gospodarka}}

=== Religia ===
{{#lsth:Królestwo Polskie (kongresowe)|Wyznania religijne}}

== Zabór pruski ==
{{#lsth:Polska|Zabór pruski}}

=== Germanizacja ===
{{#lsth:Germanizacja|Germanizacja pruska po rozbiorach}}
{{Zobacz też|Rugi pruskie}}

== Zabór austriacki ==
{{#lsth:Polska|Zabór austriacki}}

=== Gospodarka ===
{{#lsth:Królestwo Galicji i Lodomerii|Poziom życia}}
{{Osobna sekcja|Wolne Miasto Kraków|Gospodarka}}

== Kultura polska w okresie zaborów ==
Okres rozbiorów stanowił czas dynamicznego rozwoju polskiej kultury, która przyczyniła się do rozwoju polskiej świadomości narodowej<ref>Janusz Tazbir: [https://web.archive.org/web/20190214150448/http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_211_01_Tazbir.pdf ''Język polski a tożsamość narodowa.''] s. 12.</ref>.

Druga połowa XIX w. stanowi okres kształtowania się świadomości narodowej warstw ludowych we wszystkich zaborach<ref name=Encyklopedia_PWN />.

=== Literatura ===
==== Romantyzm ====
{{#lsth:Kultura polska|Romantyzm}}

==== Pozytywizm ====
{{#lsth:Kultura polska|Pozytywizm}}

==== Młoda Polska ====
{{#lsth:Kultura polska|Młoda Polska}}

=== Sztuka ===
==== Romantyzm i pozytywizm ====
{{#lsth:Sztuka Polski|Sztuka w czasach romantyzmu i pozytywizmu}}

==== Młoda Polska ====
{{#lsth:Sztuka Polski|Młoda Polska}}

== Gospodarka na ziemiach polskich w okresie zaborów ==
=== Rolnictwo ===
{{#lsth:Rolnictwo w Polsce|Okres zaborów (1772–1918)}}

=== Transport ===
Na przełomie XIX i XX w. rozwinęło się na ziemiach polskich budownictwo dróg utwardzonych<ref name=Kaliński>{{Cytuj książkę |autor = [[Janusz Kaliński]] |tytuł = Historia gospodarcza XIX i XX wieku |strony = 105}}</ref>. Przed I wojną światową gęstość dróg utwardzonych wynosiła: w Wielkopolsce 24&nbsp;km na 100&nbsp;km², w Galicji – 30&nbsp;km, a w Królestwie Polskim – 7&nbsp;km<ref name=Kaliński />.

==== Kolej ====
{{Osobna sekcja|Historia kolei na ziemiach polskich|Czasy zaborów}}

== Zobacz też ==
{{Commonscat|Poland partitioned}}
* [[Podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich (1795–1918)]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name=igrzysko>{{Cytuj książkę |nazwisko = Davies |imię = Norman |tytuł = Boże igrzysko. Historia Polski |url = https://books.google.com/books?id=9Tbed6iMNLEC&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_similarbooks_s&cad=1#v=onepage&q&f=true |wydanie = 5 |wydawca = Znak |miejsce = Kraków |rok = 2006 |isbn = 83-2400-654-0 |język = en}}</ref>
<ref name=igrzysko1>{{Cytuj książkę |nazwisko = Davies |imię = Norman |tytuł = Boże igrzysko. Historia Polski. Część 1 |url = https://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&printsec=frontcover&dq=gods+playground&hl=pl&sa=X&ei=5FwNUdqLL6-q0AX2k4DgCA&ved=0CDUQ6AEwAQ |wydanie = 5 |wydawca = Znak |miejsce = Kraków |rok = 2006 |isbn = 978-83-2400-654-0 |język = en}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Eckert |imię = Marian |tytuł = Historia Polski 1914–1939 |miejsce = Warszawa |rok = 1990 |wydawca = Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne |isbn = 83-02-04044-4|odn=tak}}
* {{cytuj książkę |imię = Krzysztof| nazwisko = Groniowski|imię2 = Jerzy| nazwisko2= Skowronek |autor link2 = Jerzy Skowronek |tytuł = Historia Polski 1795–1914 |miejsce = Warszawa |rok = 1987 |isbn = 83-02-02788-X|odn=tak}}
* {{cytuj |autor = [[Kazimierz Bem]] |tytuł = Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Pastorzy i diakonisy Jednoty Małopolskiej i Jednoty Warszawskiej 1815-1939 |miejsce = Warszawa |data = 2015 |odn = tak}}

{{Zabory 1772–1807}}
{{Zabory 1815–1918}}
{{Polska tematy i zagadnienia}}
{{Historia Polski}}
{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Polska pod zaborami| ]]