Tekst źródłowy strony Α-Pirolidynopentiofenon

{{Małą literą}}{{Nie mylić z|innymi narkotykami nazywanymi „narkotykami zombie”, takimi jak kush, [[dezomorfina]], [[fentanyl]] czy jego mieszanka z [[morfina|morfiną]], [[ksylazyna]]}}{{Związek chemiczny infobox
 |nazwa                      = α-Pirolidynopentiofenon
 |1. grafika                 = Alpha-Pyrrolidinopentiophenone.svg
 |opis 1. grafiki            = 
 |rozmiar 1. grafiki         = 160
 |2. grafika                 = 
 |opis 2. grafiki            = 
 |3. grafika                 = 
 |opis 3. grafiki            = 
 |nazwa systematyczna        = 1-fenylo-2-(1-pirolidynylo)-1-pentanon
 |inne nazwy                 = α-pirydylowalerofenon, α-PVP,<br>{{skr|pot.|potocznie}} ''flakka'', ''narkotyk zombie''
 |wzór sumaryczny            = C<sub>15</sub>H<sub>21</sub>NO
 |inne wzory                 = 
 |masa molowa                = 231,33
 |wygląd                     = 
 |SMILES                     = C1CCCN1C(CCC)C(=O)c2ccccc2
 |numer CAS                  = 14530-33-7
 |PubChem                    = 11148955
 |DrugBank                   = 
 |gęstość                    = 
 |gęstość źródło             = 
 |stan skupienia w podanej g = 
 |g warunki niestandardowe   = 
 |rozpuszczalność w wodzie   = 
 |rww źródło                 = 
 |rww warunki niestandardowe = 
 |inne rozpuszczalniki       = 
 |temperatura topnienia      = 
 |tt źródło                  = 
 |tt warunki niestandardowe  = 
 |temperatura wrzenia        = 
 |tw źródło                  = 
 |tw warunki niestandardowe  = 
 |temperatura krytyczna      = 
 |tk źródło                  = 
 |ciśnienie krytyczne        = 
 |ck źródło                  = 
 |logP                       = 
 |kwasowość                  = 
 |zasadowość                 = 
 |lepkość                    = 
 |l źródło                   = 
 |l warunki niestandardowe   = 
 |napięcie powierzchniowe    = 
 |np źródło                  = 
 |np warunki niestandardowe  = 
 |układ krystalograficzny    = 
 |moment dipolowy            = 
 |moment dipolowy źródło     = 
 |karta charakterystyki      = 
 |zagrożenia GHS źródło      = 
 |piktogram GHS              = {{Piktogram GHS|?}}
 |hasło GHS                  = 
 |zwroty H                   = 
 |zwroty EUH                 = 
 |zwroty P                   = 
 |NFPA 704                   = 
 |NFPA 704 źródło            = 
 |temperatura zapłonu        = 
 |tz źródło                  = 
 |tz warunki niestandardowe  = 
 |temperatura samozapłonu    = 
 |ts źródło                  = 
 |ts warunki niestandardowe  = 
 |numer RTECS                = 
 |dawka śmiertelna           = 
 |pochodne                   = [[pirowaleron]], [[3,4-Metylenodioksypirowaleron|MDPV]]
 |podobne związki            = 
 |ATC                        = 
 |legalność w Polsce         = IV-P
 |stosowanie w ciąży         = 
 |działanie                  = 
 |procent wchłaniania        = 
 |biodostępność              = 
 |okres półtrwania           = 
 |wiązanie z białkami osocza = 
 |metabolizm                 = 
 |wydalanie                  = 
 |drogi podawania            = 
 |objętość dystrybucji       = 
 |commons                    = 
}}
'''α-Pirolidynopentiofenon''' (α-PVP), {{skr|pot.|potocznie}} ''flakka'' – [[Związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], [[Pirolidyna|pirolidynowa]] pochodna [[walerofenon]]u o strukturze zbliżonej do [[pirowaleron]]u i [[3,4-Metylenodioksypirowaleron|MDPV]], agonista receptorów dopaminowych. Ma właściwości [[Stymulanty|stymulujące]], [[Empatogeny|empatogenne]] i [[Euforyki|euforyczne]].

== Zastosowanie ==
=== W medycynie ===
Alfa-PVP działa jak [[inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy]] z wartościami IC<sub>50</sub> wynoszącymi odpowiednio 14,2 i 12,8 nM, podobnie jak jego metylenodioksylowa pochodna [[3,4-Metylenodioksypirowaleron|MDPV]]<ref name="EMCDDA Europol Joint Report" /><ref name="ncbi.nlm.nih-PMC4152390" /><ref name="edoc.unibas-" /><ref name="ncbi.nlm.nih-PMC2602954" />.

=== Jako narkotyk ===
W nielegalnym obrocie narkotyków pojawił się na początku XXI wieku<ref name="Sauer-2009" />, a w Polsce od 2010 roku<ref name="Narkotyk zombie jest wymysłem" />. Nazywana jest potocznie flakką lub narkotykiem zombie ([[Język angielski|ang.]] ''zombie drug'')<ref name="cbc-4383153" />. W USA (poza Florydą, gdzie używa się nazwy ''flakka'') w użytku jest nazwa ''gravel'' (''żwir''). Jest składnikiem aktywnym w narkotykach zwanych „solami do kąpieli”<ref name="Rachel Olding2013" /> (nie mylić z rzeczywistymi solami do kąpieli). Po wyekstrahowaniu z „soli do kąpieli” jest sprzedawana po niskiej cenie<ref name="inc-" />.

Jest jedzona, wciągana, palona i waporyzowana (np. w e-papierosach). Jej zażycie prowadzi do hiperstymulacji, paranoi, halucynacji (które z kolei mogą wywoływać przemoc w kierunku innych oraz samego siebie)<ref name="ctclearinghouse-Flakka" />, a także ExDS<ref name="The zombie drug being blamed" /> (''Excited Delirium Syndrome'', stanu charakteryzującego się skrajnym pobudzeniem, majaczeniem, agresją, wysoką tolerancją na ból, siłą i wytrzymałością fizyczną, skrajną hipertermią, a niekiedy nawet śmiercią<ref name="ExDS wyzwanie i zagrożenie" />).

== Status prawny ==
Wraz z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 24 kwietnia 2015 r. α-pirolidynopentiofenon znalazł się na liście [[Wykaz środków odurzających i substancji psychotropowych#Grupa IV-P|substancji psychotropowych grupy IV-P]]. Jej posiadanie i obrót wbrew przepisom ustawy jest w Polsce nielegalny<ref name="Ustawa" />. Jest również zakazane w Estonii, Finlandii, Francji, Niemczech, na Węgrzech, w Rosji, Irlandii, na Łotwie, Litwie, w Holandii, Rumunii, Słowenii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Turcji, Norwegii<ref name="EMCDDA Europol Joint Report" />, Czechach<ref name="-----Admin-upload-files" />, USA<ref name="Rules 2014 Notice of Intent" /><ref name="deadiversion.usdoj-" /> i Australii<ref name="Federal Register of Legislation" />. 3 lipca 2017 roku zostało zakazane w całej Unii Europejskiej<ref name="Implementing decision 2016" />. Podlega państwowej kontroli w [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]]<ref name="关于印发 非药用类麻醉药品和精神药品列管办法 的通知" />.

== Przypisy ==
<references>
<ref name="-----Admin-upload-files">https://web.archive.org/web/20200515081621/https://www.mzcr.cz/Admin/_upload/files/3/Nov%C3%A9%20PL.pdf.</ref>
<ref name="cbc-4383153">http://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/zombie-drug-flakka-may-have-hit-winnipeg-streets-police-1.4383153.</ref>
<ref name="ctclearinghouse-Flakka">https://www.ctclearinghouse.org/Customer-Content/www/topics/Flakka.pdf.</ref>
<ref name="deadiversion.usdoj-">https://www.deadiversion.usdoj.gov/schedules/orangebook/orangebook.pdf.</ref>
<ref name="edoc.unibas-">http://edoc.unibas.ch/56167/1/20170921162745_59c3cc617d4fd.pdf.</ref>
<ref name="EMCDDA Europol Joint Report">{{cytuj |url = http://www.emcdda.europa.eu/publications/joint-reports/alpha-pvp |tytuł = EMCDDA–Europol Joint Report on a new psychoactive substance: 1-phenyl-2-(1-pyrrolidinyl)-1-pentanone (α-PVP) &#124; www.emcdda.europa.eu |opublikowany = emcdda.europa.eu |język = en |data dostępu = 2024-04-26}}</ref>
<ref name="ExDS wyzwanie i zagrożenie">{{cytuj |autor = Polska Policja |tytuł = ExDS wyzwanie i zagrożenie |data dostępu = 2024-03-28 |opublikowany = Gazeta Policyjna |url = https://gazeta.policja.pl/997/archiwum-1/2022/numer-13-012022/212999,ExDS-wyzwanie-i-zagrozenie.html |język = pl}}</ref>
<ref name="Federal Register of Legislation">{{cytuj |url = https://www.comlaw.gov.au/Details/F2015L01534 |tytuł = Federal Register of Legislation – Poisons Standard October 2015 |opublikowany = comlaw.gov.au |język = en |data dostępu = 2024-04-26}}</ref>
<ref name="Implementing decision 2016">{{cytuj |url = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32016D1070 |tytuł = Implementing decision – 2016/1070 – EN – EUR-Lex |opublikowany = europa.eu |język = en |data dostępu = 2024-04-26}}</ref>
<ref name="inc-">http://www.inc.com/joseph-steinberg/flakka-the-new-illegal-drug-you-need-to-know-about.html.</ref>
<ref name="Narkotyk zombie jest wymysłem">{{cytuj |tytuł = Narkotyk-zombie jest wymysłem mediów. Tłumaczymy, czym naprawdę jest “Flakka” |data = 2018-07-12 |data dostępu = 2024-03-28 |opublikowany = hyperreal.info |url = https://hyperreal.info/news/narkotyk-zombie-jest-wymyslem-mediow-tlumaczymy-czym-naprawde-jest-flakka |język = pl}}</ref>
<ref name="ncbi.nlm.nih-PMC2602954">https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2602954.</ref>
<ref name="ncbi.nlm.nih-PMC4152390">https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4152390.</ref>
<ref name="Rachel Olding2013">{{cytuj |autor = Rachel Olding |tytuł = ‘Bath salts’ death: lethal drug was a top seller |data = 2013-10-08 |data dostępu = 2024-03-28 |opublikowany = The Sydney Morning Herald |url = https://www.smh.com.au/national/nsw/bath-salts-death-lethal-drug-was-a-top-seller-20131008-2v5jp.html |język = en}}</ref>
<ref name="Rules 2014 Notice of Intent">{{cytuj |url = https://www.deadiversion.usdoj.gov/fed_regs/rules/2014/fr0128.htm |tytuł = Rules – 2014 – Notice of Intent: Temporary Placement of 10 Synthetic Cathinones into Schedule I |opublikowany = deadiversion.usdoj.gov |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20161017130614/https://www.deadiversion.usdoj.gov/fed_regs/rules/2014/fr0128.htm |zarchiwizowano = 2016-10-17 |data dostępu = 2024-04-26}}</ref>
<ref name="Sauer-2009">{{cytuj |autor = Christoph Sauer, Frank T. Peters, Claudia Haas, Markus R. Meyer, Giselher Fritschi, Hans H. Maurer |tytuł = New designer drug alpha-pyrrolidinovalerophenone (PVP): Studies on its metabolism and toxicological detection in rat urine using gas chromatographic/mass spectrometric techniques |czasopismo = Journal of Mass Spectrometry |wolumin = 44 |numer = 6 |s = 952–964 |data = 2009 |doi = 10.1002/jms.1571 |pmid = 19241365 |język = en |dostęp = z}}</ref>
<ref name="The zombie drug being blamed">{{cytuj |tytuł = The ‘zombie drug’ being blamed for the face-eating murder by an ‘abnormally strong’ teenager |data = 2016-08-17 |data dostępu = 2024-03-28 |opublikowany = The Independent |url = https://www.independent.co.uk/news/world/americas/flakka-what-is-it-florida-face-eating-attack-zombie-drug-austin-harrouff-a7195871.html |język = en}}</ref>
<ref name="Ustawa">{{cytuj |tytuł = Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw |czasopismo = Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej |id = {{Dziennik Ustaw|2015|875}}}}</ref>
<ref name="关于印发 非药用类麻醉药品和精神药品列管办法 的通知">{{cytuj |url = http://www.sfda.gov.cn/WS01/CL0056/130753.html |tytuł = 关于印发《非药用类麻醉药品和精神药品列管办法》的通知 |opublikowany = sfda.gov.cn |archiwum = https://web.archive.org/web/20151001222554/http://www.sfda.gov.cn/WS01/CL0056/130753.html |zarchiwizowano = 2015-10-01 |data dostępu = 2024-04-26}}</ref>
</references>

{{Zastrzeżenia|medycyna}}
{{Stymulanty}}

{{SORTUJ:Pirolidynopentiofenon α}}
[[Kategoria:Katynony]]
[[Kategoria:Pirolidyny]]
[[Kategoria:Stymulanty]]
[[Kategoria:Empatogeny]]