Wulst

Wulst - część mózgowia ptaków o szczególnym znaczeniu dla przetwarzaniu bodźców zmysłowych. Wulst jest wybrzuszeniem grzbietowej części kresomózgowia, szczególnie dobrze rozwiniętym u drapieżnych ptaków o dużych oczach, takich jak sowy.

Do Wulst dochodzi odwzgórzowa część drogi wzrokowej. Warstwy Wulst (określane jako "pseudowarstwy") przypominają warstwy kory mózgowej ssaków. Wyróżnia się większą, wzrokową część Wulst (visual Wulst) i mniejszą, o charakterze somatosensorycznym, określaną jako część dziobowa (rostral Wulst). Droga od pęczka smukłego do części somatosensorycznej Wulst przez grzbietową część wzgórza (dorsalis intermedius ventralis anterior, DIVA) określana bywa jako "pathway for predation", ze względu na proponowaną rolę w przewodzeniu bodźców czuciowych podczas polowania. Wydaje się, że u ptaków w tej części mózgowia nie ma reprezentacji czuciowych dla całego ciała, a przede wszystkim dla szponów.

Wzrokowa część Wulst jest odpowiednikiem pierwszorzędowej kory wzrokowej u ssaków.

Część Wulst, określana jako "cluster N", być może bierze udział w zmyśle orientacji ptaków względem pola magnetycznego.

W 2004 przyjęto nową nomenklaturę neuroanatomii ptasiego mózgowia. Wg niej na Wulst składają się wcześniej wyróżniane hyperstriatum accessorium intermedium i dorsale.

Wulst jest różnie wykształcony u różnych grup ptaków. Wykazano, że istnieje korelacja między wielkością pola widzenia i stereopsją a objętością Wulst i wzrokowej części pokrywy (TeO). Największy Wulst obserwuje się u sów, podobnej wielkości występuje u sowników i paszczaków. Nocoloty i lelki mają stosunkowo mniejsze kresomózgowia, a ich Wulst nie odróżnia się morfologią od Wulst innych ptaków.

U gołębi lezje Wulst mają niewielki wpływ na rozpoznawanie kolorów, ale powodują utrudnienie zdolności uczenia się (reversal learning). Uszkodzenia te powodują niepamięć następczą i uniemożliwiają mechanizm wdrukowania (imprinting) wrażeń wzrokowych.

Rzeczownik Wulst pochodzi z języka niemieckiego (dlatego często zapisywany jest dużą literą) i oznacza "wybrzuszenie". Termin został zaproponowany w 1905 roku przez Kalischera i przyjęty przez późniejszych autorów (Crosby, Kappers).