Kolloblast: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
nw |
uzup. |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Kolloblast'''{{r|Jura}}, '''koloblast'''{{r|BL}}, '''komóra klejąca'''{{r|BL}} ({{w języku|en|colloblast, collocyte}}) – zmodyfikowana [[komórka]] w ciele [[żebropławy|żebropławów]], pełniąca funkcje chwytne{{r|Ruppert}}. |
'''Kolloblast'''{{r|Jura}}, '''koloblast'''{{r|BL}}, '''komóra klejąca'''{{r|BL}} ({{w języku|en|colloblast, collocyte}}) – zmodyfikowana [[komórka]] w ciele [[żebropławy|żebropławów]], pełniąca funkcje chwytne{{r|Ruppert}}. |
||
Kolloblasty u żebropławów ramieniowych rozmieszczone są głównie w [[epiderma|epidermie]] [[tentilla|tentillów]] – cienkich wyrostków chwytnych na brzusznych brzegach ramion. U żebropławów ramion pozbawionych kolloblasty znajdują się w epidermie [[płat gębowy|płatów gębowych]]{{r|BL}}. Zewnętrzna część kolloblastu ponad epidermą ma postać kopułki. Tuż pod jej [[błona komórkowa|błoną]] leżą '''granule'''. Wytwarzają one kleistą wydzielinę. Granule łączą się z ciałkiem sferycznym położonym na wierzchołku [[jądro komórkowe|jądra komórkowego]]. Jądro to jest silnie wydłużone i nosi nazwę '''nici osiowej'''. Z ciałka sferycznego wychodzi długa, skręcona wypustka zwana '''włóknem spiralnym'''. Włókno i jądro tkwią w [[mezoglea|mezoglei]]{{r|BL|Jura}}. |
Kolloblasty u żebropławów ramieniowych rozmieszczone są głównie w [[epiderma|epidermie]] [[tentilla|tentillów]] – cienkich wyrostków chwytnych na brzusznych brzegach ramion. U żebropławów ramion pozbawionych kolloblasty znajdują się w epidermie [[płat gębowy|płatów gębowych]]{{r|BL}}. Zupełny brak kolloblastów cechuje przedstawicieli rzędu [[Beroida]]. Brak ich także u ''[[Haeckelia rubra]]'', który wykorzystuje [[Komórka parzydełkowa|knidocyty]] pobrane od [[parzydełkowce|parzydełkowców]] (zob. [[kleptoknidoza]]){{r|Pang}}. |
||
Zewnętrzna część kolloblastu ponad epidermą ma postać kopułki. Tuż pod jej [[błona komórkowa|błoną]] leżą '''granule'''. Wytwarzają one kleistą wydzielinę. Granule łączą się z ciałkiem sferycznym położonym na wierzchołku [[jądro komórkowe|jądra komórkowego]]. Jądro to jest silnie wydłużone i nosi nazwę '''nici osiowej'''. Z ciałka sferycznego wychodzi długa, skręcona wypustka zwana '''włóknem spiralnym'''. Włókno i jądro tkwią w [[mezoglea|mezoglei]]{{r|BL|Jura}}. |
|||
Podrażnienie przez ofiarę kolloblastu powoduje pęknięcie granuli w kopułce i w ten sposób wydostanie się zeń kleistej wydzieliny{{r|BL}}, a także wystrzelenie z mezoglei włókna spiralnego. Włókno to kurcząc się przyciąga ofiarę do ciała napastnika. Przed wyszarpaniem kolloblastu chroni zakotwiczona w mezoglei nić osiowa{{r|Jura}}. Kolloblasty różnicują się z [[Komórki interstycjalne|komórek interstycjalnych]] (u form ramieniowych położonych u nasady tentillów) i w razie uszkodzenia zastępowane są nowymi{{r|BL|Jura}}. |
Podrażnienie przez ofiarę kolloblastu powoduje pęknięcie granuli w kopułce i w ten sposób wydostanie się zeń kleistej wydzieliny{{r|BL}}, a także wystrzelenie z mezoglei włókna spiralnego. Włókno to kurcząc się przyciąga ofiarę do ciała napastnika. Przed wyszarpaniem kolloblastu chroni zakotwiczona w mezoglei nić osiowa{{r|Jura}}. Kolloblasty różnicują się z [[Komórki interstycjalne|komórek interstycjalnych]] (u form ramieniowych położonych u nasady tentillów) i w razie uszkodzenia zastępowane są nowymi{{r|BL|Jura}}. |
||
Odkrycia kolloblastów dokonano w 1844 roku{{r|Luz}}. |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| Linia 10: | Linia 14: | ||
<ref name=BL>{{Cytuj | redaktor = Czesław Błaszak | tytuł = Zoologia. Tom 1. Część 1. Bezkręgowce. Nibytkankowce–pseudojamowce | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2014 | isbn = 978-83-01-17337-1 | rozdział = Typ: żebropławy – Ctenophora | autor r = Barbara Lis | s = 134-135}}</ref> |
<ref name=BL>{{Cytuj | redaktor = Czesław Błaszak | tytuł = Zoologia. Tom 1. Część 1. Bezkręgowce. Nibytkankowce–pseudojamowce | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2014 | isbn = 978-83-01-17337-1 | rozdział = Typ: żebropławy – Ctenophora | autor r = Barbara Lis | s = 134-135}}</ref> |
||
<ref name=Jura>{{cytuj książkę |autor=Czesław Jura |tytuł=Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy|rok=2005 |wydanie=3 |strony= 152 |miejsce=Warszawa |wydawca=PWN}}</ref> |
<ref name=Jura>{{cytuj książkę |autor=Czesław Jura |tytuł=Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy|rok=2005 |wydanie=3 |strony= 152 |miejsce=Warszawa |wydawca=PWN}}</ref> |
||
<ref name="Luz">{{Cytuj książkę | rozdział = 9.7: The integument of the tentacles: the colloblast | inni = Jürgen Bereiter-Hahn, A. Gedeon Matoltsy, K. Sylvia Richards (red.) | autor r = Mari-Luz, Hernandez-Nicaise | tytuł = Biology of the Integument Invertebrates | wydawca = Springer | miejsce = Berlin, Heidelberg | data = 1984 | strony = 107 | isbn = 9783642515934}}</ref> |
|||
<ref name="Pang">{{Cytuj pismo | autor = K. Pang, M.Q. Martindale, | tytuł = Comb jellies (ctenophora): a model for Basal metazoan evolution and development | czasopismo = Cold Spring Harbor Protocols | wolumin = 12 | data = 2008 | doi = 10.1101/pdb.emo106}}</ref> |
|||
<ref name="Ruppert">{{Cytuj książkę | autor = E.E. Ruppert, R.S. Fox, R.D. Barnes | tytuł = Invertebrate Zoology | wydawca = Brooks / Cole | data = 2004 | strony = 182–195 | isbn = 978-0-03-025982-1}}</ref> |
<ref name="Ruppert">{{Cytuj książkę | autor = E.E. Ruppert, R.S. Fox, R.D. Barnes | tytuł = Invertebrate Zoology | wydawca = Brooks / Cole | data = 2004 | strony = 182–195 | isbn = 978-0-03-025982-1}}</ref> |
||
}} |
}} |
||
Wersja z 14:53, 4 lut 2020
Kolloblast[1], koloblast[2], komóra klejąca[2] (ang. colloblast, collocyte) – zmodyfikowana komórka w ciele żebropławów, pełniąca funkcje chwytne[3].
Kolloblasty u żebropławów ramieniowych rozmieszczone są głównie w epidermie tentillów – cienkich wyrostków chwytnych na brzusznych brzegach ramion. U żebropławów ramion pozbawionych kolloblasty znajdują się w epidermie płatów gębowych[2]. Zupełny brak kolloblastów cechuje przedstawicieli rzędu Beroida. Brak ich także u Haeckelia rubra, który wykorzystuje knidocyty pobrane od parzydełkowców (zob. kleptoknidoza)[4].
Zewnętrzna część kolloblastu ponad epidermą ma postać kopułki. Tuż pod jej błoną leżą granule. Wytwarzają one kleistą wydzielinę. Granule łączą się z ciałkiem sferycznym położonym na wierzchołku jądra komórkowego. Jądro to jest silnie wydłużone i nosi nazwę nici osiowej. Z ciałka sferycznego wychodzi długa, skręcona wypustka zwana włóknem spiralnym. Włókno i jądro tkwią w mezoglei[2][1].
Podrażnienie przez ofiarę kolloblastu powoduje pęknięcie granuli w kopułce i w ten sposób wydostanie się zeń kleistej wydzieliny[2], a także wystrzelenie z mezoglei włókna spiralnego. Włókno to kurcząc się przyciąga ofiarę do ciała napastnika. Przed wyszarpaniem kolloblastu chroni zakotwiczona w mezoglei nić osiowa[1]. Kolloblasty różnicują się z komórek interstycjalnych (u form ramieniowych położonych u nasady tentillów) i w razie uszkodzenia zastępowane są nowymi[2][1].
Odkrycia kolloblastów dokonano w 1844 roku[5].
Przypisy
- ↑ a b c d Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005, s. 152.
- ↑ a b c d e f Barbara Lis, Typ: żebropławy – Ctenophora, [w:] Czesław Błaszak (red.), Zoologia. Tom 1. Część 1. Bezkręgowce. Nibytkankowce–pseudojamowce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 134-135, ISBN 978-83-01-17337-1.
- ↑ E.E. Ruppert, R.S. Fox, R.D. Barnes: Invertebrate Zoology. Brooks / Cole, 2004, s. 182–195. ISBN 978-0-03-025982-1.
- ↑ K. Pang, M.Q. Martindale,. Comb jellies (ctenophora): a model for Basal metazoan evolution and development. „Cold Spring Harbor Protocols”. 12, 2008. DOI: 10.1101/pdb.emo106.
- ↑ Mari-Luz, Hernandez-Nicaise: 9.7: The integument of the tentacles: the colloblast. W: Biology of the Integument Invertebrates. Jürgen Bereiter-Hahn, A. Gedeon Matoltsy, K. Sylvia Richards (red.). Berlin, Heidelberg: Springer, 1984, s. 107. ISBN 978-3-642-51593-4.