Zaraza Mursilisa: Różnice pomiędzy wersjami
N |
(Brak różnic)
|
Wersja z 23:28, 4 paź 2022
Zaraza Hetytów – epidemia tularemii, która miała miejsce na terytorium państwa hetyckiego i w innych rejonach Bliskiego Wschodu w XIV wieku p.n.e. Tym samym określeniem w historiografii opisuje się pierwszą poświadczoną źródłowo próbę wykorzystania choroby jako broni biologicznej.
Podłoże historyczne
Imperium Hetytów rozciągało się od Anatolii po Syrię[1]. Za wybuch epidemii odpowiedzialna miała być bakteria Francisella tularensis. Choroba rozprzestrzeniała się wzdłuż szlaku handlowego Arwad-Eufrat w XIV wieku p.n.e. Duża część Bliskiego Wschodu została spustoszona przez chorobę.
Tularemia to infekcja bakteryjna[1]. Jest chorobą odzwierzęcą, która może łatwo przenosić się ze zwierząt na ludzi. Najczęstszym czynnikiem jej rozprzestrzeniania się są insekty, takie jak kleszcze[2]. Objawy infekcji obejmują zmiany skórne i problemy z oddechem. Bez leczenia śmiertelność wynosi piętnaście procent zarażonych[1].
Epidemia
Historyk Philip Norrie wymienia trzy choroby, które mogły spowodować załamanie społeczne po epoce brązu: ospę, dżumę i tularemię. Plaga tularemii, która nawiedziła Hetytów, mogła być przenoszona przez owady, zakażony brud lub rośliny, przez otwarte rany lub przez zjedzenie zarażonych zwierząt[2].
Teksty hetyckie z połowy XIV w. p.n.e. zawierają informacje na temat zarazy powodującej kalectwo i śmierć[1]. Hetycki król Muršili II pisał modlitwy, w których prosił bogów o pomoc w epidemii. Dwóch jego poprzedników na tronie, Šuppiluliuma I i Arnuwanda II, padło ofiarami zarazy[3]. Muršili wstąpił na tron, ponieważ był jedynym żyjącym synem Šuppiluliumy[4].
Muršili uważał, że zarazę przenieśli do jego państwa więźniowie egipscy, których przeprowadzano przez stolicę Hattusha . Istnieją dowody sugerujące, że Egipcjanie cierpieli na tularemię w latach poprzedzających 1322[3]. Hetyci najwyraźniej domyślali się transmisji odzwierzęcej choroby, ponieważ zakazali używania osłów w karawanach. Inna teoria o pochodzeniu epidemii sugeruje, że pochodzi ona od baranów, które Hetyci zabrali jako łupy wojenne, wraz z innymi zwierzętami, po najeździe na Simyrę . Wkrótce po sprowadzeniu łupów w państwie Hetytów wybuchła epidemia tularemii[1].
Zaraza jako broń
Choroba została celowo przeniesiona do Anatolii w wyniku, jak opisują historycy, "pierwszego znanego zapisu wojny biologicznej". Wkrótce po tym, jak w państwie Hetytów wybuchła epidemia, Arzawani z zachodniej Anatolii zaatakowali ich. Następnie według przekazu Arzawanów nieopodal ich armii pojawić się miały barany; Arzawanowie sprowadzili je do swoich wiosek. Najprawdopodobniej Hetyci wysłali barany chore na tularemię, by zarazić swoich wrogów. Arzawanowie zostali tak osłabieni przez zarazę, że nie udało im się podbić Hetytów[2][1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f Roxanne Khamsi , Were 'cursed' rams the first biological weapons? [online], New Scientist, 26 listopada 2007 [dostęp 2022-10-04] (ang.).
- ↑ a b c Philip Norrie , A History of Disease in Ancient Times, Palgrave Macmillan, 2016, s. 61–101, DOI: 10.1007/978-3-319-28937-3_5, ISBN 978-3-319-28937-3, PMCID: PMC7123324 [dostęp 2022-10-04] (ang.).
- ↑ a b Molly K. Zuckerman , Debra L. Martin , New Directions in Biocultural Anthropology, John Wiley & Sons, 2016, s. 297, ISBN 978-1-118-96294-7 (ang.).
- ↑ Thea Baldrick , Hittite Royal Prayers: A Hittite King Prays to Stop the Plague [online], TheCollector, 8 marca 2022 [dostęp 2022-10-04] (ang.).