Ponin

Ponin

wieś
Fragment wsi
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kościański
Gmina	Kościan
Liczba ludności (2022)	135
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-000
Tablice rejestracyjne	PKS
SIMC	0371771
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościan Ponin
Położenie na mapie Polski Ponin
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Ponin
Położenie na mapie powiatu kościańskiego Ponin
52°03′23″N 16°35′15″E

Ponin ((pol. hist. „Punino”) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Kościan.

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku. W dokumencie z 1387 odnotowano odmiejscowe nazwisko „Punynski”. W 1426 miejscowość wymieniono jako „Punyno”, w 1427 „Punino”, a w 1450 „Ponino”.

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do rodu Punińskich herbu Ćwiek (od 1517 herbu Łodzia), którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko. W 1450 wieku leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1563 należała do parafii Kościan.

Pierwszy zachowany zapis historyczny o wsi pochodzi z 1387 kiedy w dokumencie odnotowano świadków: Jana Punińskiego oraz wójta kościańskiego Zygfryda. W 1418 odnotowano transakcję nabycia sołectwa ponińskiego. Piecz oraz Stefan z Ponina sprzedali je za 3 grzywny Andrkowi kmieciowi z Czacza. Sołectwo obejmowało 2 łany, a nabywca miał prawo trzymać 200 owiec oraz otrzymywać 1/3 opłat sądowych. Jeden łan sołectwa był wolny od opłat, a z drugiego miał płacić jedną kopę groszy oraz dawać jednego cielaka na Wielkanoc oraz jednego zająca na Boże Narodzenie. Innym kmieciom nie wolno było prowadzić drogi przez jego role.

W 1450 Zewrzyd II Poniński zapisał żonie Małgorzacie po 100 grzywien posagu oraz wiana na Poninie. W 1499 Jan Poniński na przypadającej mu w dziale z bratem Marcinem części wsi Ponino zapisał po 130 złotych węgierskich posagu oraz wiana swojej żonie Annie córce Wojciecha Dobczyńskiego. W 1487 Helena Białojezierska wdowa po Pawle Jarosławskim z Białego Jeziora została w wiązana w posiadłości ponińskie. W 1505 Anna Punińska wdowa po Janie Punińskim dała swemu drugiemu mężowi Janowi Wargowskiemu połowę swojej oprawy zapisanej na Poninie przez swojego byłego męża. W 1516 Katarzyna Punińska, corka Piotra III Zewrzyda Ponińskiego, sprzedała z zastrzeżeniem prawa odkupu swojej bratanicy Zofii swoje części w Poninie oraz w Jeligowie , a także połowę sołectwa tamże, które zostały jej wydzielone jako posag w wysokości 100 złotych węgierskich. W 1553 odnotowni zostali różni przedstawiciele rodziny Punińskich herbu Ćwiek, którzy już nic nie posiadali w Poninie.

W 1517 Ponino oraz Jeligowo nabył Wojciech Brodzki herbu Leszczyc , który zapisał swojej żonie Annie córce JanaTłockiego po 100 grzywien posagu oraz wiana na połowie Ponina i Jeligowa. W 1520 odziedziczyła ona cześć majątku po śmierci męża. W 1525 syn Wojciecha Brodzkiego Maciej Poniński dał swoje części Ponina i Jeligowa matce Annie przez co stała się właścicielką całości dóbr. W 1527 Maciej zawarł ugodę z matką Anną, że będzie po niej dziedziczył części w Ponienie i Jeligowie, nabyte przez nią za 2000 złotych, jeżeli jednak umrze bezpotomnie, dobra te przejdą na rzecz spadkobierców Anny.

W 1585 synowie Macieja: Maciej, Wojciech i Aleksander Punińscy dokonali podziału majątku po rodzicach. Przy okazji została opisana wieś Ponin oraz okoliczne tereny. Wojciech otrzymał części we wsiach Wróblewo, Pożarowo i Kłodzisko, a Maciej i Aleksander podzielili się majętnościami w Poninie i w Jeligowie: Aleksander otrzymał dwór i gumna w Poninie, a Maciej miał sobie wybudować nowy dwór w Jeligowie. Maciej otrzymał staw o nazwie „Kobeła Groba” w Poninie, a Aleksander stawek za dworem we wsi oraz stawek o nazwie „Błotko”. Wspólnie mieli łowić ryby na błocie położonym ku Widziszewu. Podziałowi temu towarzyszyła częściowa przeprowadzka poddanych w obu wsiach , a także wymierzenie na nowo ról kmieciowi Jakubowi oraz zagrodnikom Lobotkom. Odnotowano wówczas imiennie mieszkańców obu wsi. Wymieniono kmieci: włodarza Bartka, Piotra, Macieja Weczela, Grzegorza oraz Jakuba, któremu bracia mieli wymierzyć jeden ślad roli. Odnotowno także zagrodników: Fiduła, Lorka, Frunczka, Sobieraja i Ossmana, a także „ludzi luźnych” nazwanych „rodzice i rodziczki”. Byli to dwaj Lobotkowie, którzy mieli otrzymać zagrodę w Jeligowie, Szymon z synem, dzieci Olbrychta, dzieci zmarłego Marcina z matką, synowie Kościaja oraz Gregier.

Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1530 miał miejsce pobór podatków od 3 łanów. W 1563 pobór odbył się od 7,5 łana, karczmy dorocznej, 3 komorników oraz rzemieślnika. W 1581 pobrano podatki od 7,5 łana, 4 zagrodników, 2 komorników oraz od jednego pługa oraz roli uprawianej przez 3 najemnych robotników zwanych ratajami, a także od owczarza posiadającego 27 owiec.

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Ponin należała do wsi większych w ówczesnym powiecie Kosten rejencji poznańskiej. Ponin należał do okręgu kościańskiego tego powiatu i stanowił część majątku Kobelniki, który należał wówczas do Władysława Kwileckiego. Według spisu urzędowego z 1837 roku Ponin liczył 156 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 16 dymów (domostw).

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III, (L – Q), zeszyt 4, hasło „Ponin”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1999, s. 766–772.

Linki zewnętrzne

• Ponin w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”