Dora Kacnelson

Dora Kacnelson (ur. 19 kwietnia 1921 w Białymstoku, zm. 1 lipca 2003 w [[Berlin|Berlinie) - polski historyk i literaturoznawca, m.in. badaczka polskich dziejów Kresów Wschodnich, polskich zesłańców.

Była Żydówką, córką Basewy i Barla Kacnelsonów, którzy uciekli z Rosji przed Sowietami do wolnej już Polski. Po 1939, kiedy Białystok był okupowany przez wojska sowieckie, przeniosła się wraz z rodzicami do Leningradu. Studiowała na Uniwersytecie Leningradzkim, na wydziale filologii rosyjskiej. Po studiach doktoranckich z polskiej literatury i po obronie doktoratu (1946-1949) Mickiewicz a twórczość ludowa, została skierowana przez Ministerstwo Szkolnictwa na Białoruś, gdzie prowadziła wykłady w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Połocku. W tym czasie często dojeżdżała do Wilna i w tamtejszych archiwach pracowała nad polonikami literackimi i historycznymi, które wykorzystywała w późniejszych publikacjach. Poznała wówczas wielu polskich naukowców którzy pozosali na ziemi ojczystej. Ich losy opisała w pracy Polscy naukowcy Wilna i Lwowa pod okupacją sowiecką, wydanej przez Instytut Kultury w Paryżu pod zmienionym tytułem: W 1961 r. otrzymała pracę na Wyższej Szkole Pedagogicznej w mieście Czyta na Syberii, gdzie przebywała 5 lat. Badała wówczas w Okręgowym Archiwum Męczeństwa m.in. katalogi zesłańców, znajdując w nich wiele dokumentów dotyczących polskich powstańców. Po poparciu protestu studentów, niesłusznie wyrzuconych z uczelni, musiała opuścić Czytę. Przeniosła się do Drohobycza, gdzie spotkał ją podobny los. W 1983 została wyrzucona z tamtejszej WSP, za to że wbrew zakazowi sekretarza partii pojechała do Kijowa na IX Światow Zjazd Slawistów. Była wiceprezesem gminy żydowskiej w Drohobyczu i równocześnie wielką polską patriotyką, była m.in. działaczką Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Drohobyckiej.

Twórczość (m.in.)

• Z dziejów polskiej pieśni powstańczej XIX wieku : folklor powstania styczniowego (Seria 'Rozprawy Literackie' nr 7), Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk o Literaturze Polskiej, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
• Russkie pesni o revolûcionnyh vystupleniâh v Pol'še, Litve i Belorussi (1861-1862 gg.), Moskva : Nauka, 1967.
• Poezja Mickiewicza wśród powstańców : wiek XIX : z archiwów Wilna, Lwowa i Czyty, Kraków : Universitas, 1999.
• Rok 1863 na Polesiu Kijowskim : pamiętnik Józefa Sobkiewicza (współautor oprac. Krzysztof Gębura), Siedlce : Akademia Podlaska, 2000.
• Skazani za lekturę Mickiewicza : z archiwów Lwowa i Wilna, Lublin : Norbertinum, 2001.
• Poljaki v Rossii : istorija ssylki i deportacii : tezisy dokladov i materialy, Sankt-Peterburg : Pol'. Istoričeskoe Obščestvo Sankt Peterburga , 1995
• Kilka szczegółów z pobytu Gustawa Ehrenberga w katordze nerczyńskiej, Pamiętnik Literacki, t. 60: 1969.
• Trzy nieznane epizody bocheńskie z pierwszej połowy XIX wieku w dokumentach Archiwum Historycznego we Lwowie, Rocznik Bocheński, t. 4: 1996.
• Żydowscy profesorowie-filolodzy na Uniwersytecie Leningradzkim w czasie prześladowań stalinowskich (1937-1952) : wspomnienia, Studia Judaica, 2000 nr 1, s. 99-112
• Odrodzenie polskości : szkic petersburski, Rocznik Wschodni, [R. 2]: 1995, s. 44-47
• Raport austriackiego szpiega - z Mickiewiczowskich archiwaliów we Lwowie, Arcana, 1998 nr 6 s. 55-58
• O prześladowanych za lekturę Mickiewicza : (na podstawie lwowskich materiałów archiwalnych) [fragm. ], Akcent, 1997 nr 3 s. 172-175
• Przemyski epizod z dziejów niedozwolonego rozpowszechniania "Ksiąg narodu i pielgrzymstwa" Adama Mickiewicza [fragm. ], Rocznik Przemyski, 2002 z. 1 s. 17-26
• Polscy spiskowcy a rewolucja węgierska 1848-1849 r. : (w świetle archiwów lwowskich), Biuletyn Ukrainoznawczy, [Nr] 7: 2001, s. 18-31

Źródła

• Korzeniowski Tomasz, Skazana na mniejszość (biografia), Nowa Okol. Poetów, Nr 3: 1999, s. 222-228
• Gazeta Wyborcza, 8.07.2003
• Ryszard Wasita, Pożegnanie Dory Kacnelson, Lithuania, 2004 nr 1, s. 107-111
• Świerczyńska, Dobrosława, Dora Kacnelson 1921-2003, Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza, R. 38: 2003, s. 175-181
• Pilarczyk, Krzysztof, Dora Kacnelson (19 IV 1921 - 1 VII 2003), Studia Judaica, R. 7, nr 1 (2004), s. 163-164
• Śliwowska, Wiktoria , Pasje twórcze Dory Kacnelson, Wrocławskie Studia Wschodnie, T. 9: 2005, s. 205-211

Linki zewnętrzne

• Wywiad z Dorą Kacnelson o jej pracy badawczej
• Wywiad z Dorą Kacnelson krytykującą zachowanie polskich polityków w sprawie Jedwabnego
• Wywiad z Dorą Kacnelson krytykującą zachowanie polskich polityków w sprawie Jedwabnego 2
• Nekrolog na stronie Wspólnoty Polskiej
• Nekrolog na stronie Zydzi-Chrześcijanie-Muzułmanie

  http://66.102.9.104/search?q=cache:YDjO5dF-t10J:www.studiajudaica.pl/sj13memo.pdf+%22dora+kacnelson%22&hl=pl&ct=clnk&cd=12&gl=pl Nekrolog w Studia Judaica]