2in Multiple UP Mark III
2in Multiple UP Mark III (nieoficjalnie pig trough, dosł. „świńskie koryto”) – brytyjska wyrzutnia rakietowych pocisków przeciwlotniczych typu Unrotated Projectile używana w okresie II wojny światowej na uzbrojonych statkach handlowych (DEMS). Wyrzutnia została opracowana przez brytyjskiego nowelistę i inżyniera lotniczego Nevila Shute'a.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
W początkowym okresie II wojny światowej i jeszcze przed rozpoczęciem skutecznego systemu konwojowego, marynarka handlowa państw sprzymierzonych ponosiła znaczne straty zadawane jej przez lotnictwo, jak i marynarkę III Rzeczy[1]. Na przykład w okresie pomiędzy majem a grudniem 1940 alianci stracili 745 statków handlowych, w tym czasie Niemcy zatapiali znacznie więcej statków, niż było wówczas budowanych, co groziło przerwaniem dostaw wszystkich niezbędnych materiałów i żywności na Wyspy Brytyjskie[1]. W nieprzygotowanej do wojny Wielkiej Brytanii brakowało działek i armat przeciwlotniczych potrzebnych do uzbrojenie statków handlowych i w tej sytuacji zdecydowano się sięgnąć bo bardziej nietypowe rozwiązania[1]. Jedną z zaprojektowanych wówczas broni była wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych typu Unrotated Projectile zaprojektowana w podlegającym Admiralicji nowo powstałego Department of Miscellaneous Weapons Development (DMWD, w nieco dowolnym tłumaczeniu ale dobrze oddającym sens nazwy „departament ds. rozwoju nietypowych broni”, w oryginale słowo miscellaneous oznacza „różności”, „różnorodny”).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszą bronią przeciwlotniczą zaprojektowaną w DMWM była wyrzutnia niekierowanych pocisków przeciwlotniczych typu Urotated Projectile (UP)[1] o oficjalnej nazwie 2in Multiple UP Mark III, choć zazwyczaj znana jako pig trough lub po prostu trough („świńske koryto”, „koryto”)[2]. Broń została zaprojektowana do zestrzeliwania bombowców nurkujących, które po wykonaniu ataku musiały przelecieć bezpośrednio nad atakowanych statkiem[1]. Rakiety UP z racji ich charakteru (unrotated - „niewirujące”, rakiety UP nie były stabilizowane w locie przez rotację dookoła własnej osi, ale jedynie przez niewielkie brzechwy) były bardzo niecelne i salwa oddana ze „świńskiego koryta” była obrazowo porównywana do strzału ze strzelby[1][3]. Wyrzutnia była dużą, drewnianą, podłużną skrzynką zamontowaną pionowo na dużym stojaku pozwalającym jej się swobodnie kołysać, tak aby na kołyszącym się pokładzie statku celowała zawsze jak najbardziej pionowo w górę[1]. W wyrzutni mieściło się czternaście rakiet UP w dwóch rzędach po siedem rakiet[2]. Rakiety były odpalane elektrycznie[2].
Pierwsze próby nowej broni odbyły się w piątek, 13 grudnia 1940 na pokładzie uzbrojonego jachtu HMS „Conqueror” należącego przed wojną do Gordona Selfridge'a[1]. W czasie pierwszych testów rakiety sprawiały bardzo wiele problemów, były wyposażone w bardzo delikatne zapalniki które często uzbrajały w już w trakcie transportu i stanowiły poważne zagrożenie nie tyle dla nieprzyjaciela, co ich użytkowników[1][2]. Uderzeniowy bezpiecznik rakiet uzbrajał się po czterech i pół obrotach wiatraczka, nawet bez wyciągnięcia zawleczki zabezpieczającej i upuszczone rakiety mogły się łatwo same uzbroić[3].
W trakcie pierwszych prób wyrzutni pierwszą jej ofiarą była celnie trafiona mewa, która pechowo dla niej przelatywała nad „Conquerorem” w trakcie testów[3]. Inną ofiarą był także raniony w pośladki przez przedwcześnie eksplodującą rakietę marynarz[1], jedna z salw rakiet opadając już w dół bardzo celnie trafiła w maszynownię „Conquerora”[3].
Ostatecznie, po rozwiązaniu problemów z zapalnikami pocisków, wyrzutnie pig trough zostały zainstalowane na wielu uzbrojonych statkach handlowych jako pierwsza wyrzutnia rakietowa używana na cywilnych statkach towarowych[1][3]. Nie była to broń lubiana i specjalnie udana z racji bardzo niskiej celności rakiet, ich dużej zawodności oraz braku stabilizacji podstawy wyrzutni, która nie zapewniała odpowiedniej stabilizacji dla samej wyrzutni[1][3].
Łącznie „świńskie koryta” zostały zamontowane na 122 statkach[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- DEMS Armaments (krótki opis i rysunek). benjidog.co.uk. [dostęp 2014-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-01)]. (ang.).
- Gerald Pawle: The Wheezers & Dodgers. Seaforth, 2014. ISBN 978-1-4738-1976-4.
- Martin Brice. DEMS. „War Monthly”. 39, s. 11-17, 1977. Marshall Cavendish. ISSN 0307-2886.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rocket devices (zdjęcie). nevilshute.org. [dostęp 2014-06-26]. (ang.).