Antoni Jankowski (szwoleżer)

Antoni Jankowski herbu Nowina (ur. 13 października 1783 w Chronówku (parafia Wolanów k/Radomia), zm. 15 sierpnia 1831 w Warszawie) – generał Wojska Polskiego.

Syn płk. Ignacego (dziedzica Wolanowa, posła na sejm z 1780 r) i Ludwiki Chronowskiej z Chronówka, herbu Gryf (II v. Ponińskiej), młodszy brat płk. Józefa (1781-1847), dziedzica Chronówka, wnuk Józefa, generała-majora wojsk koronnych. Służbę wojskową rozpoczął w 1806 r. jako podporucznik 2 pułku jazdy Księstwa Warszawskiego. W 1811 r. został mianowany kapitanem gwardii napoleońskiej, a w 1815 r. był już pułkownikiem 1 pułku strzelców konnych liniowych, w 1831 r. mianowany generałem brygady, a wkrótce generałem dywizji.

W 1816 r. ożenił się z Zofią z Tomkowiczów, c. Józefa i Marianny z Jankowskich (c. jego siostry stryjecznej). Z małżeństwa tego narodziło się troje potomstwa, a mianowicie: Józef (ur. w 1817 r.), Aniela (ur. w 1818 r.), późniejsza Potkańska, i Heliodor (ur. ok. 1820 r.). Po śmierci żony w 1821 r., wkrótce ożenił się ponownie z Apolonią Dunin-Brzezińską, h. Łabędź (c. Józefa i Józefy z Szymanieckich), z którą miał trzech synów; Ludwika (ur. ok. 1823 r.), późniejszego generała-majora wojsk rosyjskich z 1874 r. (walczył w kampanii krymskiej, ożeniony z prawosławną) oraz Adama i Antoniego.

W 1831 r. po przejściu ataku paraliżu, będąc jeszcze nie w pełni sił, wódz naczelny mianował generała Jankowskiego dowódcą korpusu, co przyjął on bardzo niechętnie, gdyż nie czuł się na siłach by w tak złym stanie zdrowia dowodzić większym korpusem mieszanym. Prowadząc działania na terenie województwa lubelskiego, przeciwko oddziałom wojsk rosyjskich, popełnił kilka niezamierzonych błędów za co został w dniu 24 czerwca 1831 aresztowany i postawiony przed sądem.

Zanim jednak sąd orzekł nieudolność generała, rozjuszony tłum 15 sierpnia 1831 wtargnął na teren Zamku Królewskiego w Warszawie i wyciągnął stamtąd aresztowanych oficerów zarzucając im zdradę idei powstania listopadowego. W wyniku samosądu wzburzonego pospólstwa – weteran gwardii napoleońskiej (szwoleżer), kampanii z 1807 r., walk w Hiszpanii, wojny z Austrią, wyprawy na Moskwę, kampanii z 1813 r., i jeden z wyższych dowódców powstania z 1830/1831 r. – zakończył życie, w upokorzeniu i męczarniach, przez powieszenie na trzeciej z kolei warszawskiej latarni, gdyż dwa razy sznur zrywał się pod ciężarem jego ciała.

"Jenerałowa smutnej pamięci" Apolonia z Dunin-Brzezińskich (starsza siostra Józefy Franciszkowej Karczewskiej) wyszła po raz drugi za mąż za Korczakowskiego, h. Korczak, z którym dzieci nie miała, więc adoptowali Feliksa.