Tekst źródłowy strony Antypapież

'''Antypapież''' – osoba powołana przez grupę duchowieństwa na tron papieski nieprawnie, za pontyfikatu legalnego [[papież]]a lub w czasie, gdy urząd papieski był nieobsadzony<ref>{{encyklopedia PWN |id = 3870163 |tytuł = antypapież |data dostępu = 2024-10-05}}</ref>.

Antypapieże wybierani byli najczęściej wskutek sporów [[Teologia|teologicznych]] (np. [[Hipolit Rzymski|Hipolita]] powołano w czasie sporów wokół [[sabelianizm]]u) lub [[Polityka|politycznych]] (np. [[Paschalis (antypapież)|Paschalis]] obsadził tron papieski dzięki przekupieniu niezwykle wpływowego wówczas [[arcybiskup]]a [[Rawenna|Rawenny]]). Gdy zaczęło kształtować się [[Państwo Kościelne]] i rosło jego znaczenie polityczne, coraz częściej spory wokół powołania papieża były odbiciem walki o wpływy różnych stronnictw czy rodów. Pomimo wprowadzenia w 1059 roku zasady powoływania papieży przez [[Kolegium Kardynałów|kolegium kardynalskie]], sytuacja nie uległa zmianie<ref>J. Warmiński, H. Wojtyska, ''Antypapież'', [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 727.</ref>.

W czasie [[Wielka schizma zachodnia|wielkiej schizmy zachodniej]], obok biskupów Rzymu urzędowali również antypapieże [[Obediencja|obediencji]] awiniońskiej oraz pizańskiej.

Przez [[Sedewakantyzm|sedewakantystów]] ostatni papieże są uznawani za antypapieży. Według większości z nich ostatnim prawowitym papieżem był [[Pius XII]] (zm. 1958) bądź [[Jan XXIII]] (zm. 1963), ale istnieją również nurty sedewakantyzmu uznające za ostatniego papieża [[Pius XI|Piusa XI]] (zm. 1939), a nawet [[Pius IX|Piusa IX]] (zm. 1878)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.katolicki.net/index.php/czytelnia/594-bunt-w-imie-ortodoksji.html |tytuł = Bunt w imię ortodoksji |autor = |opublikowany = katolicki.net |data dostępu = 2023-01-23}}</ref>.

Sam fakt ogłoszenia się przez kogoś papieżem to za mało, by uznać daną osobę za antypapieża. Na przykład były zakonnik katolicki Francuz {{link-interwiki|Michel Collin|tekst=Michel Auguste Marie Collin|Q=Q28839304}} (zm. 1974) przybrał imię Klemensa XV i głosił, że w 1950 roku [[Jezus Chrystus|Chrystus]] powołał go na papieża. Hiszpan [[Clemente Domínguez y Gómez]] (1946–2005) uznał się w 1978 roku za papieża Grzegorza XVII<ref name="depot.ceon.pl">W. Jakubowski, K. Jajecznik, [https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1970/W.%20Jakubowski%2c%20K.%20Jajecznik%2c%20Trad.%20kat.%20w%20my%C5%9Bli%20NOP.pdf?sequence=1&isAllowed=y ''Wątek tradycji katolickiej w myśli politycznej i publicystyce Narodowego Odrodzenia Polski''], [w:] ''Dylematy historii i polityki: księga dedykowana Profesor Annie Magierskiej'', red. R. Chwedoruk, D. Przastek, Warszawa 2008, s. 250.</ref>, traktując papieża w [[Rzym]]ie jako antypapieża. Od 1998 w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] działał pod imieniem Piusa XIII<ref name="depot.ceon.pl"/> były zakonnik i dawny zwolennik abp. [[Marcel Lefebvre|Marcela Lefebvre]] [[Lucian Pulvermacher]]. Status tych osób, w przeciwieństwie do dawnych antypapieży, którzy mieli poparcie choćby części kolegium kardynalskiego, nie wystarcza, aby uznać je za antypapieży. Z tego względu w ich wypadku umieszczane przy imieniu słowo „antypapież” powinno być brane w cudzysłów.

Istnieją spory co do liczby antypapieży w historii. Wymienia się od 36 do 43 antypapieży. W roku 1942 kardynał [[Giovanni Mercati]], [[Apostolskie Archiwum Watykańskie|Archiwista Świętego Kościoła Rzymskiego]], stworzył listę antypapieży, która od tamtej pory została oficjalnie uznana przez [[Kościół katolicki]]. Zamieszczona lista jest zgodna z listą Mercatiego. Różnice w liczbie antypapieży wynikają z podejścia historyków, a nawet teologów Kościoła katolickiego (np. watykańskie ''[[Annuario Pontificio]]'' aż do XX wieku wymieniało jako legalnych papieży obediencji pizańskiej).

== Lista Mercatiego<ref>J. Warmiński, H. Wojtyska, ''Antypapież'', [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 728.</ref> ==
{| class="wikitable"
|-
!bgcolor="#DCDCDC" width="60" |'''Herb'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="150" |'''Antypapież'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="60" |'''Wizerunek'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="100" |'''Imię łacińskie'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="400" |'''Świeckie imię i nazwisko'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="1840" |'''Miejsce urodzenia'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="1000" |'''Pontyfikat'''
!bgcolor="#DCDCDC" width="100" |'''Wiek'''
|-
|
|''[[Hipolit Rzymski|Hipolit]]''
|[[Plik:Statues of Saint Hippolytus.jpg|80px]]
|''Hippolytus''
|
|Azja Mniejsza, [[Cesarstwo Rzymskie]] (Turcja)
|[[217]]–[[235]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | III
|-
|
|''[[Nowacjan]]''
|
|''Novatianus''
|
|
|marzec [[251]] – [[258]]
|-
|
|''[[Feliks II]]''
|[[Plik:Felix II antipapa.JPG|80px]]
|''Felix<br />Secundus''
|
|
|[[355]] – [[22 listopada]] [[365]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | IV
|-
|
|''[[Ursyn (antypapież)|Ursyn]]''
|
|''Ursinus''
|
|
|wrzesień [[366]] – listopad [[367]]
|-
|
|''[[Eulaliusz]]''
|
|''Eulalius''
|
|
|[[27 grudnia|27]] lub [[29 grudnia]] [[418]] – [[3 kwietnia]] [[419]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | V
|-
|
|''[[Wawrzyniec (antypapież)|Wawrzyniec]]''
|
|''Laurentius''
|
|
|1) [[22 listopada]] [[498]] – luty [[499]]<br />2) [[501]]–[[505]]
|-
|
|''[[Dioskur (antypapież)|Dioskur]]''
|
| 
|
|
|[[22 września]] [[530]] – [[14 października]] [[530]]
| style="text-align:center;" | VI
|-
|
|''[[Teodor (antypapież)|Teodor]]''
|
|''Theodorus''
|
|
|[[687]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | VII
|-
|
|''[[Paschalis (antypapież)|Paschalis]]''
|
|
|''Paschalis''
|
|[[687]]
|-
|
|''[[Konstantyn II (antypapież)|Konstantyn II]]''
|
|''Constantinus<br />Secundus''
|
|
|[[5 lipca]] [[767]] – [[6 sierpnia]] [[768]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | VIII
|-
|
|''[[Filip (antypapież)|Filip]]''
|
|''Philippus''
|
|
|[[31 lipca]] [[768]]
|-
|
|''[[Jan VIII (antypapież)|Jan VIII]]''
|
|''Ioannes<br />Octavus''
|
|
|styczeń [[844]]
|rowspan=2 style="text-align:center;" | IX
|-
|
|''[[Anastazy (antypapież)|Anastazy III]]''
|
|''Anastasius<br />Tertius''
|
|
|sierpień [[855]] – wrzesień [[855]]
|-
|
|''[[Krzysztof (antypapież)|Krzysztof]]''
|[[Plik:Cristobal antipapa.jpg|60px]]
|''Christophorus''
|
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|lipiec lub wrzesień [[903]] – styczeń [[904]]
|rowspan=3 style="text-align:center;" | X
|-
|
|''[[Bonifacy VII]]''<br />''Ponownie''
|
|''Bonifacius<br />Septimus''
|Franco
|Włochy
|sierpień [[984]] – lipiec [[985]]
|-
|
|''[[Jan XVI]]''
|[[Plik:Antipope John XVI (XVII).JPG|80px]]
|''Ioannes<br />Sextus Decimus''
|Jan Philagathus (Filogatos)
|[[Rossano]], Hrabstwo Kalabrii (Włochy)<ref group="uwaga" name="g">Był pochodzenia greckiego.</ref>
|kwiecień [[997]] – luty [[998]]
|-
|
|''[[Grzegorz VI (antypapież)|Grzegorz VI]]''
|
|''Gregorius<br />Sextus''
|
|
|[[1012]]
|rowspan=4 style="text-align:center;" | XI
|-
|
|''[[Benedykt X]]''
|
|''Benedictus<br />Decimus''
|Giovanni Mincius
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[5 kwietnia]] [[1058]] – [[24 stycznia]] [[1059]]
|-
|
|''[[Honoriusz II (antypapież)|Honoriusz II]]''
|
|''Honorius<br />Secundus''
|Piotr Cadalus
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[28 października]] [[1061]] – [[1064]]/[[1072]]
|-
|
|''[[Klemens III (antypapież)|Klemens III]]''
|[[Plik:Clement III - Antipope (cropped).jpg|80px]]
|''Clemens<br />Tertius''
|Wibert z Rawenny
|[[Parma]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] (Włochy)
|1) [[26 czerwca]] [[1080]]<br />2) [[24 maja]] [[1084]] – [[8 września]] [[1100]]
|-
|
|''[[Teodoryk (antypapież)|Teodoryk]]''
|
|''Theodoricus''
|
|
|wrzesień [[1100]] – styczeń [[1101]]
|rowspan=11 style="text-align:center;" | XII
|-
|
|''[[Albert (antypapież)|Albert]]''
|
|''Albertus''
|
|Włochy
|luty – marzec [[1102]]
|-
|
|''[[Sylwester IV]]''
|
|''Silvester<br />Quartus''
|Maginulf
|Niemcy lub Włochy
|[[18 listopada]] [[1105]] – [[12 kwietnia]] [[1111]]
|-
|
|''[[Grzegorz VIII (antypapież)|Grzegorz VIII]]''
|[[Plik:Nuremberg chronicles - Burdinus, Antipope under Pope Calixtus II (CXCVIIv).jpg|60px]]
|''Gregorius<br />Octavus''
|Maurice
|Limousin, [[Królestwo Francji (987–1791)|Królestwo Francji]] (Francja)
|[[8 marca]] [[1118]] – kwiecień [[1121]]
|-
|
|''[[Teobaldo Boccapecora|Celestyn II]]''<ref group="uwaga">We współczesnej historiografii klasyfikowanie Teobalda jako antypapieża jest kwestionowane i proponuje się określać go jako ''papież elekt''.</ref>
|
|''Coelestinus<br />Secundus''
|Teobaldo Bocapeccus
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[16 grudnia]] [[1124]]
|-
|
|''[[Anaklet II]]''
|
|''Anacletus<br />Secundus''
|Pietro Pierleoni '''''[[Benedyktyni|OSB]]'''''
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[14 lutego]] [[1130]] – [[25 stycznia]] [[1138]]
|-
|
|''[[Wiktor IV (antypapież 1138)|Wiktor IV]]''
|
|''Victor<br />Quatrus''
|Gregorio de Ceccano
|[[Ceccano]], [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|marzec [[1138]] – [[29 maja]] [[1138]]
|-
|
|''[[Wiktor IV (antypapież 1159–1164)|Wiktor IV]]''
|
|''Victor<br />Quatrus''
|Ottaviano de Monticello
|Rzym, [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[7 września]] [[1159]] – [[20 kwietnia]] [[1164]]
|-
|
|''[[Paschalis III]]''
|[[Plik:Spinello Election of Antipope Paschal.jpg|80px]]
|''Paschalis<br />Tertius''
|Guido di Crema
|[[Crema]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] (Włochy)
|[[22 kwietnia]] [[1164]] – [[20 września]] [[1168]]
|-
|
|''[[Kalikst III (antypapież)|Kalikst III]]''
|
|''Callistus<br />Tertius''
|Giovanni de Struma '''''[[Benedyktyni|OSB]]'''''
|[[Toskania]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] (Włochy)
|wrzesień [[1168]] – [[29 sierpnia]] [[1178]]
|-
|
|''[[Innocenty III (antypapież)|Innocenty III]]''
|
|''Innocentius<br />Tertius''
|Lando de Sittino
|[[Lacjum]], [[Państwo Kościelne]] (Włochy)
|[[29 września]] [[1179]] – styczeń [[1180]]
|-
|
|''[[Mikołaj V (antypapież)|Mikołaj V]]''
|[[Plik:Antipope-Nicholas V.jpg|80px]]
|''Nicolaus<br />Quintus''
|Pietro Rainalducci [[I Zakon franciszkański|OFM]]
|[[Borgorose]], Włochy
|[[12 maja]] [[1328]] – [[25 sierpnia]] [[1330]]
|rowspan=3 style="text-align:center;" | XIV
|-
|[[Plik:C o a Clemente VII (Avignone).svg|70px]]
|''[[Klemens VII (antypapież)|Klemens VII]]''
|[[Plik:Pape avignon clement7.jpg|80px]]
|''Clemens<br />Septimus''
|Robert z Genewy
|[[Genewa]], [[Święte Cesarstwo Rzymskie]] ([[Szwajcaria]])
|[[20 września]] [[1378]] – [[16 września]] [[1394]]
|-
|[[Plik:C o a Benedetto XIII (Avignone).svg|70px]]
|''[[Benedykt XIII (antypapież)|Benedykt XIII]]''
|[[Plik:Pape avignon benoit13.jpg|80px]]
|''Benedictus<br />Tertius Decimus''
|Pedro de Luna
|Illueca, Hiszpania
|[[28 września]] [[1394]] – [[26 lipca]] [[1417]]
|-
|[[Plik:C o a Alexandre V (Pisa).svg|70px]]
|''[[Aleksander V (antypapież)|Aleksander V]]''
|[[Plik:Antipope Alexander V.jpg|80px]]
|''Alexander<br />Quintus''
|Pietro Philarghi<br />'''''[[Zakon Braci Mniejszych|OFM]]'''''
|[[Kreta]], [[Republika Wenecka]] (Grecja)
|[[26 czerwca]] [[1409]] – [[3 maja]] [[1410]]
|rowspan=3 style="text-align:center;" | XV
|-
|[[Plik:C o a Giovanni XXIII (Pisa).svg|70px]]
|''[[Jan XXIII (antypapież)|Jan XXIII]]''
|[[Plik:Johannes XXIII Gegenpapst.jpg|80px]]
|''Ioannes<br />Vicesimus Tertius''
|Baldassare Cossa
|[[Neapol]], [[Królestwo Neapolu]] (Włochy)
|[[17 maja]] [[1410]] – [[29 maja]] [[1415]]
|-
|[[Plik:C o a Felice V (antipapa).svg|70px]]
|''[[Feliks V]]''
|[[Plik:Antipope Felix V.jpg|80px]]
|''Felix<br />Quintus''
|Amadeusz VIII
|[[Chambéry]], [[Księstwo Sabaudii]] (Francja)
|[[5 listopada]] [[1439]] – [[7 kwietnia]] [[1449]]
|}

== Współcześni „antypapieże”<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2006/Przewodnik-Katolicki-28-2006/Spoleczenstwo/Papiez-z-second-handu | autor = Jadwiga Knie-Górna | tytuł = Papież z second-handu | opublikowany = przewodnik-katolicki.pl |data = 2006-07-06 | data dostępu = 2023-01-28}}</ref> ==
{| class="wikitable"
|-
!bgcolor="#DCDCDC" |'''„Antypapież”'''
!bgcolor="#DCDCDC" |'''Prawdziwe imię i nazwisko'''
!bgcolor="#DCDCDC" |'''„Pontyfikat”'''
!bgcolor="#DCDCDC" |'''Państwo'''
|-
|''{{link-interwiki|Michel Collin|tekst=Klemens XV|Q=Q28839304}}''
|{{link-interwiki|Michel Collin|tekst=Michel Auguste Marie Collin|Q=Q28839304}}
|[[1963]] - [[23 czerwca]] [[1974]]<ref>[https://archive.is/NnMIi „Antypapież” Klemens XV]</ref>
|{{państwo|FRA}}
|-
|''[[Gaston Tremblay|Grzegorz XVII]]''
|[[Gaston Tremblay]]
|[[24 czerwca]] [[1968]] - [[31 lipca]] [[2011]]<ref>[https://archive.is/IiXss „Antypapież” Grzegorz XVII]</ref>
|{{państwo|CAN}}
|-
|''[[Gino Frediani|Emmanuel I]]''
|[[Gino Frediani]]
|[[12 października]] [[1973]] - [[28 kwietnia]] [[1984]]<ref>[https://archive.ph/JjQZ3 „Antypapież” Emmanuel I]</ref>
|{{państwo|ITA}}
|-
|''[[Chester Olszewski|Piotr II]]''
|[[Chester Olszewski]]
|[[31 maja]] [[1977]]–[[1980]]<ref>[https://archive.ph/Vczwz „Antypapież” Piotr II]</ref>
|{{państwo|USA}}
|-
|''[[Clemente Domínguez y Gómez|Grzegorz XVII]]''
|[[Clemente Domínguez y Gómez]]
|[[15 sierpnia]] [[1978]] - [[22 marca]] [[2005]]<ref>[https://archive.ph/Foo5r „Antypapież” Grzegorz XVII]</ref>
|{{państwo|ESP}}
|-
|''[[Francis Schuckardt|Hadrian VII]]''
|[[Francis Schuckardt|Francis Konrad Schuckardt]]
|[[21 czerwca]] [[1984]] - [[5 listopada]] [[2006]]<ref>[https://archive.ph/J0f0c „Antypapież” Hadrian VII]</ref>
|{{państwo|USA}} 
|-
|''[[Aimé Baudet|Piotr II]]''
|[[Aimé Baudet]]
|od [[10 kwietnia]] [[1984]]<ref>[https://archive.ph/4Rud4 „Antypapież” Piotr II]</ref>
|{{państwo|BEL}}
|-
|''[[Pierre Henri Bubois|Piotr II]]''
|[[Pierre Henri Bubois]]
|od [[1985]]<ref>[https://archive.ph/r6LxG „Antypapież” Piotr II]</ref>
|{{państwo|BEL}}
|-
|''{{link-interwiki|David Bawden|tekst=Michał I|Q=Q2629341}}''
|{{link-interwiki|David Bawden|tekst=David Allen Bawden|Q=Q2629341}}
|[[16 lipca]] [[1990]] - [[2 sierpnia]] [[2022]]<ref>[https://archive.ph/xTLgL „Antypapież” Michał I]</ref>
|{{państwo|USA}}
|-
|''[[Valeriano Vestini|Walerian I]]''
|[[Valeriano Vestini]]
|[[15 sierpnia]] [[1990]] - [[wrzesień]] [[1995]]<ref>[https://archive.ph/sOV0V „Antypapież” Walerian I]</ref>
|{{państwo|ITA}}
|-
|''[[Victor von Pentz|Linus II]]''
|[[Victor von Pentz]]
|[[29 czerwca]] [[1994]] - [[lipiec]] [[2007]]<ref>[https://archive.ph/7Nswk „Antypapież” Linus II]</ref>
|{{państwo|GBR}}
|-
| ''[[Maurice Achieri of Le Perreux|Piotr II]]''
| [[Maurice Achieri of Le Perreux]]
| [[1995]] - [[13 lutego]] [[2016]]<ref>[https://archive.ph/Rfl8R „Antypapież” Piotr II]</ref>
| {{państwo|FRA}}
|-
| ''[[Julius Tischler|Piotr II]]''
| [[Julius Tischler]]
| od [[1998]]<ref>[https://archive.ph/Uc5Ud „Antypapież” Piotr II]</ref>
| {{państwo|GER}}
|-
| ''[[Lucian Pulvermacher|Pius XIII]]''
| [[Lucian Pulvermacher|Earl Lucian Pulvermacher]]
| [[24 października]] [[1998]] - [[30 listopada]] [[2009]]<ref>[https://archive.ph/OokH2 „Antypapież” Pius XIII]</ref>
| {{państwo|USA}}
|-
|''[[Reinaldus Michael Benjamins|Grzegorz XIX]]''
|[[Reinaldus Michael Benjamins]]
|od [[2001]]<ref>[https://archive.ph/HebqO „Antypapież” Grzegorz XIX]</ref>
|{{państwo|USA}}
|-
| ''[[Manuel Alonso Corral|Piotr II]]''
| [[Manuel Alonso Corral]]
| [[26 marca]] [[2005]] - [[15 lipca]] [[2011]]<ref>[https://archive.ph/flhJl „Antypapież ”Piotr II]</ref>
| {{państwo|ESP}}
|-
| ''{{link-interwiki|William Kamm|tekst=Piotr II|Q=Q1770337}}''
| |{{link-interwiki|William Kamm|Q=Q1770337}}
| od [[Kwiecień|kwietnia]] [[2005]]<ref>[https://archive.ph/YNblS „Antypapież” Piotr II]</ref>
| {{państwo|AUS}}
|-
| ''[[Roberto Carnevale|Jan XX]]''
| [[Roberto Carnevale]]
| od [[2005]]<ref>[https://archive.ph/YeUBv „Antypapież” Jan XX]</ref>
|{{państwo|ITA}}
|-
|[[Joseph Odermatt|Piotr III]]
|[[Joseph Odermatt]]
|od [[22 kwietnia]] [[2016]]
|[[Plik:Flag of Switzerland.svg|15x15px]] [[Szwajcaria]]
|}

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|antypapież}}
* [[Jean Carrier]]
* [[Bernard Garnier|Bernard Garnier – domniemany antypapież Benedykt XIV]]
* [[papież]]
* [[poczet papieży]]
* [[Watykan]]
* [[sedewakantyzm]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* J. Warmiński, H. Wojtyska, ''Antypapież'', [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 727-728.

{{Antypapieże}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Antypapieże|*]]