Barwnica zwyczajna
| Eclectus roratus[1] | |||
| (Statius Müller, 1776) | |||
 Samiec po lewej, samica po prawej | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
barwnica zwyczajna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Barwnica zwyczajna[4], barwnica[4] (Eclectus roratus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae), jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Eclectus. Zamieszkuje północno-wschodnią Australię (półwysep Jork), Nową Gwineę, Moluki, Wyspy Salomona i inne wyspy wokół Nowej Gwinei.
Towarzyski. Z powodu odmiennego ubarwienia, zielone samce i czerwono-niebieskie samice były kiedyś traktowane jako dwa odrębne gatunki[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 35–42 cm, zaś masa ciała 350–600 gramów[5]. Pozostałe wymiary dla samca: skrzydło 26,4–28,4 cm, dziób 4,3–4,5 cala zaś ogon 14,9 do 16 cm[6]. Wyraźny dymorfizm płciowy – samiec ma zielone upierzenie, z czerwoną plamą na boku i niebieskim obramowaniem skrzydeł. Samica jest szkarłatna, z szafirowym brzuchem oraz karkiem. Dodatkowo, u samca górna szczęka jest czerwonawo-pomarańczowa, zaś dolna czarna; u samicy dziób całkowicie czarny z pomarańczową plamką z boku u nasady górnej szczęki.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla według podgatunku[7]:
- E. r. vosmaeri (Rothschild, 1922) – północne i centralne Moluki
- E. r. roratus (Statius Müller, 1776) – południowe Moluki
- E. r. cornelia Bonaparte, 1850 – Sumba
- E. r. westermani † (Bonaparte, 1850) – wymarł; dokładne pochodzenie nieznane, rejon Morza Banda; możliwe, że takson ten był hybrydą
- E. r. riedeli Meyer, AB, 1882 – Wyspy Tanimbar
- E. r. polychloros (Scopoli, 1786) – Nowa Gwinea i okoliczne wysepki, obejmuje wyróżniane czasem podgatunki aruensis i biaki
- E. r. solomonensis Rothschild & Hartert, 1901 – Wyspa Admiralicji, Archipelag Bismarcka i Wyspy Salomona
- E. r. macgillivrayi Mathews, 1913 – półwysep Jork (północno-wschodnia Australia)
Na podstawie badań molekularnych proponowany jest podział E. roratus na 4 odrębne gatunki: E. roratus (barwnica zwyczajna), E. cornelia (barwnica sundajska), E. riedeli (barwnica tanimbarska) i E. polychloros (barwnica papuaska)[3][4]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) już uwzględniła te zmiany w swojej Czerwonej księdze gatunków zagrożonych[3].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Żywi się nasionami, owocami, orzechami, kwiatami i liśćmi.
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazdo mieści się w dziupli o głębokości 50–600 cm na skraju lasu. Wyściółkę stanowią wióry drzewne. Jaja w liczbie dwóch wysiaduje samica przez 26 dni. Młode pozostają w gnieździe 11–12 tygodni po wykluciu. Oba ptaki z pary zajmują się opieką nad nimi[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody dzieli ten takson na 4 gatunki i klasyfikuje je następująco:
- E. roratus (barwnica zwyczajna) – gatunek najmniejszej troski (LC – least concern), liczebność populacji szacowana na 7300–51 000 dorosłych osobników[3]
- E. cornelia (barwnica sundajska) – gatunek zagrożony (EN – endangered), liczebność populacji szacowana na 1000–2499 dorosłych osobników[9]
- E. riedeli (barwnica tanimbarska) – gatunek narażony (VU – vulnerable), liczebność populacji szacowana na 6600–10 000 dorosłych osobników[10]
- E. polychloros (barwnica papuaska) – gatunek najmniejszej troski (LC – least concern), liczebność populacji szacowana na 0,99–1,1 milionów dorosłych osobników[11]
Trend liczebności populacji wszystkich powyższych taksonów jest spadkowy[3][9][10][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Eclectus roratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Collar, N., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Eclectus Parrot (Eclectus roratus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b c d e Eclectus roratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Plemię: Psittaculini Vigors, 1825 (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-09].
- ↑ a b David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 263. ISBN 978-83-01-15733-3.
- ↑ T. Salvadori: Catalogue of Birds in the British Museum. T. 20. Psittaci. 1891, s. 393-394.
- ↑ P. Rasmussen, D. Donsker (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
- ↑ Eclectus Parrot. Birds in Backyards. [dostęp 2020-09-28].
- ↑ a b BirdLife International, Eclectus cornelia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2020-09-28] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Eclectus riedeli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2020-09-28] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Eclectus polychloros, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2020-09-28] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).