Beniowa

Beniowa
— wieś —
Cerkwisko – kamień z rysunkiem ryby
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Lutowiska
Sołectwo	Stuposiany
Liczba ludności	0
SIMC	0991060
Położenie na mapie gminy Lutowiska Beniowa
Położenie na mapie Polski Beniowa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Beniowa
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego Beniowa
49°03′45″N 22°51′52″E

Beniowa (ukr. Беньова, Beniova) – wyludniona po polskiej stronie granicy z Ukrainą wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, nad rzeką San. Mimo to miejscowość figuruje jako wieś w rejestrze TERYT. Podlega sołectwu Stuposiany.

Do 1934 roku odrębna gmina jednostkowa, a w latach 1934-1945 gromada w zbiorowej gminie Sianki, należącej do powiatu turczańskiego w woj. lwowskim (do 1931 woj. stanisławowskie). Po wojnie w gminie Tarnawa Górna; w latach 1945-51 w obrębie powiatu leskiego w woj. rzeszowskim, w 1952-72 powiatu ustrzyckiego, a w 1972-75 powiatu bieszczadzkiego w tymże województwie (1952-54 i od 1973 w gminie Lutowiska (Szewczenko)). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Nazwa wsi pochodzi od imienia Benedykt, pierwszego osadźcy. Wieś lokowana na prawie wołoskim ok. roku 1537 przez ród Kmitów. Piotr Kmita Sobieński do 1553 r. dziedziczy Beniową, a po jego śmierci bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po jej śmierci w 1580 r. brat Stanisław Herburt. W roku 1709 wioska została spalona przez cofających się Szwedów (III wojna północna). Do 1772 województwo ruskie, ziemia sanocka. W okresie od 1772-1914 powiat sanocki, powiat podatkowy Lutowiska w Prowincji Galicja. Od roku 1905 przez miejscowość prowadzi linia kolejowa łączącą Użhorod z Samborem. W roku 1921 osada liczyła 582 mieszkańców, głównie greckokatolickich Rusinów należących do dekanatu turczańskiego. Do roku 1939 we wsi znajdował się dwór, którego właścicielem był Hipolit Frommer.

W 1945 r. miejscowi Ukraińcy zostali wysiedleni na mocy polsko-radzieckiego porozumienia na Ukrainę w ramach wymiany ludności, a wieś została całkowicie spalona w czasie tzw. "akcji żniwnej" przeprowadzonej przez oddziały UPA.

Byli mieszkańcy Beniowej mieszkają obecnie w okolicach Stryja oraz na Wołyniu. Od jesieni 1939 roku przez wieś przebiegała granica między Niemcami a ZSRR. Po roku 1951 wieś została formalnie podzielona między Polskę a Związek Radziecki. W latach siedemdziesiątych próbowano jeszcze na terenie Beniowej prowadzić gospodarkę rolną.

Obecnie w ukraińskiej Beniowej znajduje się kilkanaście domów, w których mieszka ok. 60 osób. W połowie sierpnia 2006 odbyło się tam spotkanie blisko 500 dawnych mieszkańców wsi oraz ich rodzin z Sianek i Dźwiniacza. Rozmawiano m.in. o pojednaniu polsko-ukraińskim. W polskiej części wsi znajduje się cerkwisko oraz pozostałości cmentarza. Ciekawostką jest kamień z rysunkiem ryby, będący prawdopodobnie elementem dawnej chrzcielnicy, znajdującej się w cerkwi.

Na terenie dawnej wsi rośnie prawie 200-letnia lipa, stanowiąca pomnik przyrody.

Trasa ścieżki dydaktycznej doliną górnego Sanu

Bukowiec – Beniowa – Sianki

Demografia

• W 1921 Beniową zamieszkiwały 582 osoby (w 97 domach mieszkalnych):
  • 497 wyznania greckokatolickiego
  • 73 wyznania mojżeszowego
  • 9 wyznania rzymskokatolickiego
  • 3 wyznania ewangelickiego

Linki zewnętrzne

• Beniowa w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.