Cerkiew św. Mikołaja w Moskwie (Iljinka)
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||||||
 Widok cerkwi w XIX w. | |||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||
| Eparchia |
moskiewska | ||||||||||||||||||||||
| Wezwanie |
Zaśnięcia Matki Bożej (ołtarz główny) | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Moskwy  | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||||||||||
| 55,75606°N 37,62865°E/55,756064 37,628653 | |||||||||||||||||||||||
Cerkiew św. Mikołaja – prawosławna cerkiew w Moskwie, przy ulicy Iljinka w Kitaj-gorodzie, wzniesiona po 1680 r. i zniszczona w r. 1933. Nieoficjalnie określana była jako cerkiew św. Mikołaja „Wielki Krzyż” (ros. Большой Крест – Bolszoj Kriest). Reprezentowała styl baroku moskiewskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew została zbudowana po 1680 r. z fundacji Fiłatjewów, rodziny kupieckiej z Archangielska, na miejscu starszej, powstałej przed 1530 r. prawosławnej świątyni. Świątyni podczas poświęcenia nadane zostało wezwanie Zaśnięcia Matki Bożej, jednak rozpowszechniła się inna jej nazwa, św. Mikołaja, nawiązująca do ołtarza bocznego ukończonego w 1697 r. Fundatorzy cerkwi umieścili w niej krzyż ze 156 cząstkami relikwii różnych świętych, toteż cerkiew nazywano powszechnie również Wielkim Krzyżem[1]. Nazwiska twórców pracujących przy budowie i dekoracji świątyni są nieznane[2].
Cerkiew została zniszczona na polecenie władz radzieckich w 1933 r.[1] W 2019 r. odsłonięto i zakonserwowano jej fundamenty[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew reprezentowała rozpowszechniony w XVII-wiecznej architekturze sakralnej Rosji układ przestrzenny, złożony z przedsionka, znacznie wyższej nawy głównej oraz zamkniętego trójbocznie głównego ołtarza. Jej cechą charakterystyczną była znaczna wysokość nawy głównej, wzniesionej na planie prostokąta i udekorowanej w taki sposób, by stwarzać wrażenie jak najwyższej. Ponadto, by nie odwracać uwagi od tej części cerkwi, rozmiary przedsionka maksymalnie zredukowano, zamiast, jak w innych XVII-wiecznych cerkwiach Moskwy, zbudować obszerne pomieszczenie połączone z bocznymi pomieszczeniami ołtarzowymi[1][2]. Wejście do budynku prowadziło przez ganek, po murowanych schodach[1]. W podklecie, na którym była usadowiona cerkiew, znajdował się magazyn towarów należący do Fiłatjewów[1]. Całość wieńczyło pięć kopuł[2]. Boczny ołtarz cerkwi znajdował się w odrębnym budynku, zbudowanym w konstrukcji „ośmiobok na czworokącie” i pełniącym równocześnie funkcję dzwonnicy.
W wyglądzie świątyni wyraźne były wpływy zachodnioeuropejskiej architektury klasycystycznej, widoczne zwłaszcza w ozdobnym detalu ganku i obramowań okiennych oraz w podziale elewacji cerkwi na nierówne rzędy. Pod względem bogactwa dekoracji zewnętrznej cerkiew św. Mikołaja zdecydowanie przewyższała większość powstałych w tym czasie w Moskwie świątyń prawosławnych fundowanych przez osoby prywatne[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- M. Wostryszew, I. Szokariew, Moskwa: wsie prawosławnyje chramy i monastyri, Moskwa, Algoritm-Eksmo 2009, ISBN 978-5-699-34703-2.