Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Tomaszowie Mazowieckim
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||
 Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Tomaszowie Mazowieckim przed I wojną światową | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy – została wzniesiona w latach 1899–1901 według projektu Władimira Pokrowskiego, eparchialnego architekta eparchii chełmsko-warszawskiej na głównym placu Tomaszowa Mazowieckiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1887 r. dyrektor tomaszowskiego oddziału Banku Państwowego Rosji (gmach obecnej poczty) – A. A. Merkazin, wystąpił z inicjatywą budowy cerkwi prawosławnej. W ciągu sześciu lat komitet budowy zebrał 11 tys. rubli. Pozostałą kwotę 25 tys. rubli wyasygnował św. Synod Cerkwi prawosławnej[1].
W dniu 12 lipca 1899 r., w rocznicę koronacji cara Mikołaja II i cesarzowej Aleksandry Fiodorownej, położono kamień węgielny pod budowę świątyni[1]. Natomiast uroczysta konsekracja miała miejsce 7 listopada 1901 z udziałem cara Mikołaja II i jego rodziny. Na początku XX wieku działała przy niej szkoła cerkiewna. Car Mikołaj II po raz drugi brał udział w Świętej Liturgii w cerkwi tomaszowskiej pod koniec 1912. Prawdopodobnie modlił się o zdrowie swego syna Aleksego, chorującego na hemofilię[potrzebny przypis]. W 1925 cerkiew rozebrano w ramach akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych, a materiały budowlane wykorzystano do wzniesienia ratusza i szkoły podstawowej. Metalowe ogrodzenie przeniesiono na teren otaczający kościół katolicki przy ulicy Spalskiej[potrzebny przypis].
Według analogicznego planu, jak cerkiew w Tomaszowie, wzniesiono w Królestwie Polskim cerkwie w Dołhobyczowie i w Rygałówce[2].
Wspólnota prawosławna
[edytuj | edytuj kod]Wzniesiona na dzisiejszym placu Kościuszki cerkiew nie była pierwszą prawosławną świątynią w mieście. Pierwotnie prawosławni wierni korzystali z czasowo zorganizowanej w pomieszczeniach na parterze wojskowych koszar przy ulicy Jeziornej (dziś ulica Farbiarska)[1].
Proboszczowie
[edytuj | edytuj kod]- Aleksandr Nienadkowicz, proboszcz garnizonowy 1886–1890
- Aleksandr Szaszkiewicz, proboszcz garnizonowy 1890–1899
- Nikołaj Szingariew, proboszcz w latach 1899–1909
- Roman Miedwiedź, proboszcz w latach 1909–1913
- Stiepan Wołkanowicz, proboszcz w latach 1913–1914
Mimo rozebrania cerkwi w 1925 i niewybudowania nowej, parafia prawosławna w Tomaszowie Mazowieckim istniała nieprzerwanie aż do 1995. Ostatni z żyjących wiernych przenieśli się do Piotrkowa Trybunalskiego i Łodzi[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Portal Turystyczno - Krajoznawczy Województwa Łódzkiego [online], web.archive.org, 11 marca 2008 [dostęp 2020-07-10] [zarchiwizowane z adresu 2008-03-11].
- ↑ P. Cynalewska-Kuczma: Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2004, s. 100. ISBN 83-232-1463-8.
- ↑ Ks. Jan Jakimiuk – Na cmentarzu w Tomaszowie Mazowieckim. Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego nr 7–8/2014, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 0239-4499, s. 20
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Kobalczyk, Michał Słoniewski, Carska Spała, Spała 2011, ss. 114–122.
- Andrzej Kobalczyk, Była cerkiew?, „Tomaszowski Informator Tygodniowy” (1110), 16 marca 2012, s. 33 [zarchiwizowane z adresu].