Przejdź do zawartości

Dżafar Abu at-Timman

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dżafar Abu at-Timman (ur. 1881, zm. 1945) – iracki polityk, jeden z przywódców Partii Bractwa Narodowego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny szyickiej[1]. Brał udział w organizacji powstania w Iraku w 1920, przewodził powstańcom działającym nad środkowym Eufratem i gromadził fundusze na walkę przeciwko Brytyjczykom i rozwój irackiego ruchu narodowego. Był zwolennikiem powstania w pełni niepodległego państwa irackiego i wspólnego rządzenia nim przez szyitów i sunnitów. Sprzeciwiał się ustanowieniu brytyjskiego mandatu w Iraku[2]. Po stłumieniu powstania zbiegł do Iranu, skąd powrócił po koronacji Fajsala I na króla Iraku[2]. W 1922 został zmuszony do opuszczenia kraju, gdyż w dalszym ciągu domagał się wyzwolenia Iraku spod brytyjskiej dominacji i demokratyzacji kraju[2].

Był jednym z przywódców założonej w 1922[3] Partii Narodowej, skupiającej głównie wykształconych szyitów z irackich miast, chociaż nadal utrzymywał również kontakty z przywódcami szyickich plemion znad środkowego Eufratu. W 1931 jego organizacja połączyła się z Partią Ludu, której przewodził Jasin al-Haszimi, a następnie zorganizowała masowe protesty przeciwko rządowi Nuriego as-Sa’ida. Dzięki kontaktom at-Timmana z szajchami plemiennymi niektóre z plemion wzięły w nich udział, chociaż nie tak masowo, jak spodziewała się opozycja; główną siłą protestów byli wielkomiejscy robotnicy i rzemieślnicy. Protesty zostały stłumione przez rząd[4].

W listopadzie 1933 ogłosił wycofanie się z życia politycznego, co stanowiło dla Partii Bractwa Narodowego cios na tyle znaczący, że kilka miesięcy później jej działacze zdecydowali o samorozwiązaniu organizacji[5]. Jeszcze jednak w tym roku at-Timman zmienił decyzję, przyłączając się do środowiska intelektualistów skupionego wokół gazety "Al-Ahali", krytykującego korupcję, partykularyzm poszczególnych warstw społecznych i funkcjonowanie elit władzy, opierających się na nieformalnych sieciach patronażu[6]. W ramach grupy at-Timman nadal głosił hasła budowania jedności narodowej Irakijczyków i reformy społecznej. W 1935, gdy grupa Al-Ahali postanowiła się zreorganizować i sformalizować, at-Timman wszedł do jej komitetu centralnego razem z Kamilem al-Dżadirdżim i Hikmatem Sulajmanem[7]. Cieszył się największym autorytetem ze wszystkich przywódców grupy[1].

Również w 1935 at-Timman przystał na plan Hikmata Sulajmana, który doszedł do przekonania, że Al-Ahali powinna siłą obalić rząd Jasina al-Haszimiego[1], a następnie odgórnie zreformować Irak, wzorując się na działaniach Kemala Atatürka[8]. Członkowie grupy wzięli udział w wojskowym zamachu stanu przeprowadzonym przez gen. Bakra Sidkiego, a następnie weszli do nowego rządu, którego szefem został Sulajman[1]. Sam at-Timman został w nim ministrem finansów. Był przekonany, że ingerencja wojska w życie polityczne będzie krótkotrwała[2], co obiecywał przed zamachem gen. Sidki[9]. Nadzieje at-Timmana na głęboką reformę kraju nie sprawdziły się. Rozczarowała go również postawa Hikmata Sulajmana, który bardzo szybko zaczął dążyć do władzy autorytarnego. Już w 1937 at-Timman oraz Kamil al-Dżadirdżi wystąpili z rządu, protestując przeciwko postawie premiera, który zrezygnował z reform, których wcześniej domagała się al-Ahali, a po niej współtworzone przez al-Dżadirdżiego Stowarzyszenie Reformy Ludowej (demokratyzacja kraju, wprowadzenie przepisów o płacy minimalnej, ustalenie maksymalnej długości dnia pracy, uchwalenie ustawy o prawach i obowiązkach rolników, wprowadzenie podatku spadkowego oraz podatku liniowego)[10]. At-Timman oburzony był dodatkowo faktem, że Sulajman oraz Bakr Sidki brutalnie stłumili powstanie irackich szyitów[11].

W latach 1935–1945 był przewodniczącym Izby Handlowej w Bagdadzie[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d A. Dawisha, Iraq, s. 93.
  2. ↑ a b c d e E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. 238-239.
  3. ↑ E. Ghareeb, B. Dougherty, Historical..., s. 114.
  4. ↑ Ch. Tripp, Historia..., s. 100-103.
  5. ↑ Dawisha A., Iraq, s. 62.
  6. ↑ Ch. Tripp, Historia..., s. 114.
  7. ↑ Ch. Tripp, Historia..., s. 115-116.
  8. ↑ H. A. Jamsheer, Współczesna..., s. 77.
  9. ↑ A. Dawisha, Iraq..., s. 94.
  10. ↑ Ch. Tripp, Historia..., s. 122-124.
  11. ↑ A. Dawisha, Iraq..., s. 95.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dawisha A.: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2009. ISBN 978-0-691-15793-1.
  • Edmund Ghareeb, Historical Dictionary of Iraq, Beth Dougherty, Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-6568-6, OCLC 176876157.
  • Jamsheer H. A.: Współczesna historia Iraku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2007. ISBN 978-83-89899-82-8.
  • Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dżafar_Abu_at-Timman&oldid=74386963”