Dolar Draped Bust (1804)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolar Draped Bust (1804)
Państwo  Stany Zjednoczone
Emitent Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych
Mennica U.S. Mint
Nominał 1 dolar amerykański
Lata bicia 1834–1835 oraz 1859–1860
Awers
Projekt: Profil Miss Liberty
Projektant: Gilbert Stuart
Rewers
Projekt tzw. Heraldic Eagle
Projektant Gilbert Stuart
Opis fizyczny
Masa Klasa I: 26,58 g–26,98 g

Klasa II: 25,45 g

Klasa III: 26,10 g–26,97 g

Średnica 39–40 mm
Krawędź z napisem „HUNDRED CENTS ONE DOLLAR OR UNIT”
Materiał Ag 892 (ustawowo)
Stempel lustrzany

Dolar Draped Bust (1804) – amerykańska srebrna moneta próbna o nominale jednego dolara amerykańskiego wybita początkowo na potrzeby podróży dyplomatycznych Edmunda Robertsa(inne języki) po Azji i Bliskim Wschodzie. Data wybicia na awersie sugeruje rok 1804, jednak monety te rzeczywiście były wybijane w latach 1834–1835 przez U.S. Mint. W latach 1859–1860 mennica wznowiła wybijanie tej monety, z drobnymi zmianami rewersu, na cele kolekcjonerskie. Właściwy dolar Draped Bust był emitowany w latach 1795–1803. W 1804 roku prezydent Thomas Jefferson wstrzymał wybijanie srebrnych monet jednodolarowych ze względu na ich odpływ poza granice państwa oraz problemy związane z zaopatrzeniem mennicy w kruszec na monety o tym nominale.

Współcześnie rozróżnia się trzy typy tej monety (używane są także określenia klasa I, klasa II i klasa III). Znanych jest ponad 15 sztuk monet ze wszystkich odmian. Ze względu na swoją historię moneta została nazwana przez amerykańskiego numizmatyka i handlarza monetami Benjamina Maximilliana Mehla(inne języki) mianem King of American Coins.

Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza ustawa dotycząca amerykańskiego mennictwa została podpisana przez prezydenta Jerzego Waszyngtona 2 kwietnia 1792 roku. Ustawa ta przyznawała prezydentowi prawo utworzenia państwowej mennicy i zatrudnienia w niej niezbędnych pracowników[1]. Zezwalała ponadto na bicie następujących nominałów: 10 dolarów (Eagle), 5 dolarów (Half Eagle), 2,5 dolara (Quarter Eagle) ze złota; 1 dolar, 50 centów, 25 centów, 10 centów, 5 centów ze srebra; oraz 1 cent i 1/2 centa z miedzi[2]. Na pierwszego dyrektora prezydent desygnował Davida Rittenhouse’a. Początkowo emitowano przede wszystkim monety miedziane. Wynikało to z faktu, że w kwietniu 1792 roku Kongres ustalił wysokość poręczeń dla każdego ze stanowisk głównego mincerza i probiercy na wysokość 10 000 dolarów. Obaj urzędnicy nie mogli znaleźć poręczeń, które spełniłyby ten wymóg i pozwoliły na bicie srebrnych monet. Dopiero po interwencji sekretarza stanu Thomasa Jeffersona Kongres i obniżeniu kwot poręczeń mennica mogła rozpocząć przygotowania do rozpoczęcia wybijania srebrnych monet[3].

 Osobne artykuły: Dolar Flowing Hair i Dolar Draped Bust.

Prace nad wizerunkiem pierwszego dolara rozpoczął Robert Scot w 1794 roku[4]. Jednak istnieje opinia, że prace te prowadził dużo wcześniej[5][6]. W swojej propozycji Scot na awersie umieścił profil młodej kobiety ze swobodnie opadającymi włosami. Nad głową umieścił napis „LIBERTY”. Po lewej i prawej stronie głowy znalazły się gwiazdy w łącznej liczbie 15[a][5]. Rewers natomiast przedstawiał orła otoczonego wieńcem[4]. 15 października 1794 roku rozpoczęto bicie pierwszych srebrnych dolarów[7]. Ze względu na zły stan zdrowia Rittenhouse zakończył swoją kadencję z dniem 30 czerwca 1795 roku. 9 lipca nowym dyrektorem mennicy został Henry William de Saussure. Nowy dyrektor postanowił zmienić wygląd wizerunków amerykańskich monet. Za zgodą prezydenta Waszyngtona poprosił malarza Gilberta Stuarta⁣, żeby ten rozpoczął prace nad nowymi propozycjami wizerunków monet[8]. Bicie dolarów Draped Bust według projektu Stuarta rozpoczęto pod koniec października 1795 roku[5]. W 1796 roku rząd Stanów Zjednoczonych zarządził poprawę wizerunków amerykańskich monet. Wynikało to z chęci dorównania standardom europejskim, gdzie na monetach coraz częściej na rewersach pojawiały się herby państwowe. W tym celu wykorzystano projekt Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych projektu Roberta Scota i na rewersie umieszczono tzw. Heraldic Eagle[5][9]. Od 1800 roku ilość kruszcu zasilającego rezerwy mennicy zaczęła maleć, a co za tym idzie, malała także liczba wybijanych monet jednodolarowych[10].

Problemy z zaopatrzeniem mennicy w srebro sprawiły, że w 1804 roku emisja tej monety została zawieszona przez prezydenta Thomasa Jeffersona[5][11]. Inną przyczyną, która doprowadziła do zawieszenia wybijania monety jednodolarowej, był jej odpływ poza granice państwa, w szczególności do Chin. W pewnym momencie rząd amerykański brał pod uwagę pomysł zastąpienia w wymianie handlowej z chińskimi portami amerykańskich monet hiszpańskimi. Część z amerykańskich handlarzy została zmuszona do tego poprzez decyzję Jeffersona. Julian podkreśla, że wszystkie monety wybite jeszcze w 1804 roku miały na awersie wybity rok 1803[b]. Wynikało to z dwóch faktów. Po pierwsze, pomysł o zawieszeniu bicia monet jednodolarowych pojawił się już w grudniu 1803 roku, wobec czego mennica nie podjęła wysiłku, aby zmienić stemple. Po drugie, w latach 1803–1805 w Stanach Zjednoczonych pojawił się niedobór stali narzędziowej, używanej do wyrobu stempli, co wymuszało optymalizację gospodarowania tym materiałem[12].

Emisje dolarów Draped Bust z rokiem 1804[edytuj | edytuj kod]

Misje dyplomatyczne Edmunda Robertsa[edytuj | edytuj kod]

Przez 30 lat kwestia wznowienia bicia srebrnych monet jednodolarowych nie miała zwolenników. Jednak w 1834 roku rząd Stanów Zjednoczonych, w ramach polityki otwierania swojej gospodarki na nowe rynki, podjął decyzję o wysłaniu swojego specjalnego przedstawiciela Edmunda Robertsa z misjami dyplomatyczno-handlowymi do sułtana Maskatu i Omanu Sa’ida ibn Sultana oraz króla Syjamu Ramy III[13]. W celu ułatwienia nawiązania kontaktów Roberts zaproponował wręczenie wspomnianym władcom prezentów. Wśród nich miały się znaleźć amerykańskie monety zapakowane w specjalne szkatuły w barwach flag odwiedzanego państwa. W tym samym roku Departament Stanu poprosił U.S. Mint i Departament Skarbu o przygotowanie specjalnych zestawów monet próbnych wybitych stemplem lustrzanym na potrzeby wizyt dyplomatycznych[13][14].

Ówczesny dyrektor mennicy Samuel Moore postanowił skonsultować tę prośbę z innym urzędnikiem U.S. Mint Adamem Eckfeldtem(inne języki), który pracował w mennicy od 1792 roku i zgromadził w swojej kolekcji wszystkie monety wybite od tamtego czasu. Eckfeldt stwierdził jednak, że nie ma monety jednodolarowej wybitej w 1804 roku. Wynikało to z tego, iż niewiele osób wiedziało o fakcie wybijania monet jednodolarowych w 1804 roku z datą wsteczną[13]. Również w archiwum stempli mennicy nie znaleziono takich, które miałby tę datę na awersie. Dlatego zlecono wykonanie stempli z rokiem 1804 dla srebrnej monety jednodolarowej i złotej dziesięciodolarowej (Eagle)[14]. W listopadzie 1834 roku przygotowano dwa zestawy monet w specjalnych szkatułach, które z racji na swoje wykonanie były droższe od znajdujących się w nich monet. Pod koniec roku Departament Stanu przedłużył misję Robertsa o kolejne dwa państwa: Annam i Japonię. W tym celu Moore zamówił kolejne dwa zestawy monet. Tym razem szkatuły miały zostać wykonane w mennicy, a nie przez wynajętego artystę[13]. W latach 1834–1835 wybito osiem sztuk takich monet[15][13]. Opinia publiczna oraz kolekcjonerzy monet dowiedzieli się o emisji tej monety wraz z jej wyglądem z publikacji A Manual of Gold and Silver Coins autorstwa Jacoba Eckfeldta i Williama DuBoisa w 1842 roku[16]. Typ monety wybity na potrzeby misji dyplomatycznych znany jest jako klasa I[15][17].

Wznowione emisje Jamesa Snowdena i U.S. Mint[edytuj | edytuj kod]

W latach 50. XIX wieku zainteresowanie amerykańskich kolekcjonerów starymi i rzadkimi monetami rosło. Ówczesny dyrektor mennicy James R. Snowden postanowił wznowić wybijanie wybranych monet i medali na cele kolekcjonerskie i handlowe[18]. Świadczy o tym list Snowdena do sekretarza skarbu Howella Cobba z 22 stycznia 1859 roku. Dyrektor mennicy informuje w nim o dużym zainteresowaniu rzadkimi i próbnymi monetami ze strony kolekcjonerów. Snowden zaproponował, aby wybić kilka egzemplarzy każdej monety, a zyski osiągnięte ze sprzedaży przeznaczyć na rozwój izby z kolekcją monet U.S. Mint. Na swoją prośbę Snowden nie otrzymał odpowiedzi. Bowers używa tego faktu jako argumentu podającego pod wątpliwość legalność wznowienia bicia monety[19]. Bowers podaje, że to publikacja Eckfeldta i DuBoisa mogła przyczynić się do wzrostu zainteresowania dolarem Draped Bust z rokiem 1804[20].

Typy monety wybite w latach 1859–1860 nazywa się współcześnie klasą II i klasą III. Oba typy były wybite nielegalnie przez Theodore’a Eckfledta[15]. W przypadku klasy II Eckfeldt przebił stemplem dolara Draped Bust z rokiem 1804 około pięciu szwajcarskich talarów strzeleckich z datą 1857. Snowden dowiedział się o tym samowolnym przebiciu talarów, ale zdołał wykupić tylko cztery z nich. Jedyny zachowany znajduje się w zbiorach Smithsonian Institution[15][21][22]. Dolary z klasy III zostały wybite trochę później, ale trafiły do sprzedaży dopiero po odejściu Snowdena ze stanowiska w 1861 roku. Ich cechą charakterystyczną jest to, że napisy na krawędzi monety wykonano dopiero po wybiciu awersu i rewersu[21]. Ponadto osoby zaangażowane w bicie monet z klasy III nadały im cechy monet obiegowych, aby stworzyć złudzenie, że były wykorzystywane w handlu w 1804 roku[23][24]. Tym, co odróżniało od razu monety wspomnianych klas, to większa przerwa pomiędzy słowami „STATES” i „OF” w przypadku klas II i III[15], a także dodanie trzynastej strzały do wiązki trzymanej przez orła w szponie również w przypadku monet klas II i III[25].

W 1860 roku mennica wykonała kolejne monety, tym razem metodą galwanotechniki. Obecnie znane są ich cztery sztuki. Monety te są wybite w miedzi i pokryte warstwą srebra. Na rewersie, pomiędzy ogonem orła a słowem „AMERICA”, znalazł się napis „COPY”[c][26].

W latach 1890–1891 znanych było 12 egzemplarzy dolara Draped Bust wybitego w różnych typach[27].

Dolary Draped Bust z rokiem 1804 w XX i XXI wieku[edytuj | edytuj kod]

Historia monety sprawiła, że jest ceniona przez wielu kolekcjonerów. Benjamin Mehl określił monetę mianem King of American Coins[12], chociaż nie było to niczym nowym, ponieważ już w XIX wieku z podobnym uznaniem pisano o egzemplarzach dolara Draped Bust z rokiem 1804[28].

Największą spośród egzemplarzy klasy III cenę osiągnął dolar Draped Bust z 1804 rokiem w 2009 roku na aukcji Heritage Auctions. Nabyto go za cenę 2,3 mln dolarów[29].

W 1999 roku egzemplarz klasy I zwany the Watters-Childs Specimen został sprzedany na aukcji za 4,14 mln dolarów[30]. W 2013 roku inny egzemplarz, również klasy I, sprzedano za 3 877 500 dolarów na aukcji Heritage Auctions[31]. W 2021 roku na aukcji Stack’s Bowers Galleries zakupiono dolara klasy I za cenę 7,86 miliona dolarów, co uczyniło ten egzemplarz drugim co do wartości dolarem w historii Stanów Zjednoczonych. Pierwszym jest dolar Flowing Hair nabyty za 10 mln dolarów w 2013 roku na aukcji Stack’s Bowers Galleries[32].

Znane egzemplarze monety[edytuj | edytuj kod]

Typ Wizerunek Nazwy egzemplarzy[33]
Awers Rewers
Klasa I
  • Mint Cabinet Specimen/U.S. Mint Specimen
  • the Stickney Specimen/Eliasberg Collection coin
  • King of Siam Presentation Specimen/Siam Specimen
  • the Sultan of Muscat Presentation Specimen/Watters Specimen
  • Dexter Specimen
  • Parmelee Specimen
  • Mickley Specimen
  • Cohen Specimen
Klasa II
  • Mint Cabinet Specimen/U.S. Mint Specimen
Klasa III
  • Berg Specimen
  • Adams Specimen
  • Davis Specimen
  • Linderman Specimen
  • Dreifus-Rosenthal Specimen
  • Idler Specimen

Opis monety[edytuj | edytuj kod]

Awers[edytuj | edytuj kod]

Awers dolara wybitego na potrzeby misji dyplomatycznych Robertsa w latach 30. XIX wieku stanowi kopię awersu dolara Draped Bust. Na środku awersu Miss Liberty, po jej lewej stronie siedem gwiazd, a po prawej sześć. Nad postacią napis „LIBERTY”. W tym typie monety pierwsza i druga gwiazda po lewej oraz dwunasta i trzynasta po prawej są bardziej do siebie zbliżone niż pozostałe. Litera I w słowie „LIBERTY” jest zbliżona do litery B. Tego samego stempla użyto do wybicia kolejnych typów dolara Draped Bust z 1804 rokiem na awersie[34].

Rewers[edytuj | edytuj kod]

Rewers stempla użytego do wybicia monet klasy I stanowi również kopię stempla używanego w latach 1798–1803. Litera A w słowie „STATES” znalazła się pomiędzy trzecią a czwartą chmurą nad gwiazdami. 12 strzał trzymanych w szponie przez orła ma wyraźny i czytelny kształt[35].

W przypadku stempla rewersu dla dolarów klasy II i III uważa się, że został on wykonany w tym samym czasie, co stempel klasy I, ale nie był wykorzystywany aż do końcówki lat 50. XIX wieku. Rewers ten różni się tym, iż odstęp pomiędzy słowami „STATES” i „OF” jest większy, litera E znalazła się pomiędzy czwartą a piątą chmurą, a litera A nad trzecią chmurą[36][25]. Dodano trzynastą strzałę, która wyraźnie różni się niedbałym wykonaniem od pozostałych dwunastu. W przypadku monet klasy II i III ząbki wzdłuż obrzeża monety przypominają koraliki[25].

Opis fizyczny[edytuj | edytuj kod]

Szczegóły opisu fizycznego monety:

  • Waga:

Klasa I: 410,21 granów (26,58 g)–416,4 granów (26,98 g)[37]

Klasa II: 339,6 granów (25,45 g)[38]

Klasa III: 402,8 granów (26,10 g)–416,25 granów (26,97 g)[39]

  • Średnica: 39–40 mm[40]
  • Kruszec: Ag 892 (ustawowo)[d][40]
  • Krawędź: z napisem „HUNDRED CENTS ONE DOLLAR OR UNIT”[40], moneta klasy II, w przeciwieństwie do klas I i III, ma gładką krawędź[25].
  • Mennica: Filadelfia[40]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Liczba 15 gwiazd stanowiła odniesienie do ówczesnej liczby stanów w Unii.
  2. ↑ W 1804 roku wybito 19 570 sztuk monet jednodolarowych z 1803 rokiem na awersie.
  3. ↑ Zobacz wizerunek monety.
  4. ↑ W źródłach brak jednoznacznej informacji na temat rzeczywistej próby srebra.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Julian 1993a ↓, s. 31.
  2. ↑ Coinage Act of April 2, 1792, „U.S. Mint” [dostęp 2022-09-27].
  3. ↑ Julian 1993a ↓, s. 31–32.
  4. ↑ a b Julian 1993a ↓, s. 32.
  5. ↑ a b c d e Early Dollars (1794–1804), „NGC” [dostęp 2022-09-27].
  6. ↑ Julian 1993a ↓, s. 33.
  7. ↑ Julian 1993a ↓, s. 36.
  8. ↑ Julian 1993a ↓, s. 40–41, 41–42.
  9. ↑ Julian 1993a ↓, s. 44.
  10. ↑ Julian 1993a ↓, s. 45–46.
  11. ↑ Julian 1993a ↓, s. 46.
  12. ↑ a b Julian 1993b ↓, s. 431.
  13. ↑ a b c d e Julian 1993b ↓, s. 433.
  14. ↑ a b Bowers 1979 ↓, s. 71.
  15. ↑ a b c d e 1804 Draped Bust Dollars: All Varieties Heraldic Eagle, „USA Coin Book” [dostęp 2022-09-27].
  16. ↑ Nexsen 1891 ↓, s. 98.
  17. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 449.
  18. ↑ Julian 1993b ↓, s. 434.
  19. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 450.
  20. ↑ Bowers ↓, s. 448–449.
  21. ↑ a b Julian 1993b ↓, s. 435.
  22. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 472–473.
  23. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 474.
  24. ↑ Bowers 1999 ↓, s. 356.
  25. ↑ a b c d Bowers 1993 ↓, s. 472.
  26. ↑ 1804 Draped Bust Dollars: Mint Made Electrotype of Unique Plain Edge Specimen, „USA Coin Book” [dostęp 2022-09-28].
  27. ↑ Nexsen 1891 ↓, s. 99–100.
  28. ↑ Bowers 1999 ↓, s. 350–351.
  29. ↑ 1804 $1 Class III PR58 PCGS, „PCGS” [dostęp 2022-09-28].
  30. ↑ 1804 $1 Original – Class I (Proof), „PCGS” [dostęp 2022-09-28].
  31. ↑ 1804 $1 Original Class 1 PR62 PCGS, „PCGS” [dostęp 2022-09-28].
  32. ↑ Block 2021 ↓.
  33. ↑ Bowers 1999 ↓, s. 357–370.
  34. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 467–468.
  35. ↑ Bowers 1993 ↓, s. 457.
  36. ↑ Bowers 1999 ↓, s. 354.
  37. ↑ Newman i Bressett 2009 ↓, s. 120–122.
  38. ↑ Newman i Bressett 2009 ↓, s. 128.
  39. ↑ Newman i Bressett 2009 ↓, s. 129–130.
  40. ↑ a b c d Cuhaj i Michael 2009 ↓, s. 1212–1213.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Monety amerykańskie
Pół centa - 5₥
Large cent i cent - 1¢
Dwa centy - 2¢
Trzy centy – 3¢
Half dime i 5 centów – 5¢
Dime – 10¢
20 centów – 20¢
Ćwierć dolara – 25¢
Pół dolara – 50¢
Dolar – $1
Złote monety
Dolar - $1
  • Liberty Head (1849–1854)
  • Indian Princess (1854–1889)
Quarter Eagle - $2,5
Trzy dolary - $3
Half Eagle – $5
Eagle – $10
Double Eagle – $20
Pozostałe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dolar_Draped_Bust_(1804)&oldid=72703796”