Drożdżyca

Kandydoza

candidosis

ICD-10 B37 B37.1 Kandydoza płucna B37.2 Kandydoza skóry i paznokci B37.3 Kandydoza sromu i pochwy (N77.1*) B37.4 Kandydoza umiejscowiona w innych częściach okolicy moczowo-płciowej B37.8 Kandydoza o innym umiejscowieniu B37.9 Kandydoza, nie określona

Zielony kolor to kolonie Candida albicans

Drożdżyca, kandydoza, kandydiaza, bielnica, moniliaza (łac. candidiasis, candidosis) – grzybicza, oportunistyczna infekcja skóry, błon śluzowych, paznokci lub rzadziej infekcja uogólniona. Choroba ta najczęściej jest wywołana drożdżakami chorobotwórczymi z rodzaju Candida (szczególnie Candida albicans). Drożdżycę rozpoznaje się głównie poprzez badania mikroskopowe i hodowlane.

Epidemiologia

Gatunki z rodzaju Candida występują na całym świecie. C. albicans występuje u 40-80% zdrowych ludzi jako składnik flory przewodu pokarmowego.

Do czynników sprzyjających występowaniu drożdżycy zalicza się:

• niedobory witaminowe (przede wszystkim niedobory witamin z grupy B),
• maceracja naskórka związana z nadmiernym poceniem,
• mikrourazy skóry,
• zaburzenia hormonalne,
• otyłość, cukrzyca, ciąża
• upośledzona odporność wywołana przez stosowanie antybiotyków (wyniszczających florę bakteryjną organizmu) lub leków obniżających odporność (np. leki immunosupresyjne, sterydy, leki stosowane w chemioterapii nowotworów).
• alkoholizm (zwiększa ryzyko drożdżycy pokarmowej)
• zabiegi inwazyjne, np. wszczepienie sztucznej zastawki serca lub długotrwałe cewnikowanie.

Postacie

Wyprzenie drożdżakowe

Podobne jest do wyprzenia bakteryjnego. Najczęściej rozwija się w trzeciej i czwartej przestrzeni międzypalcowej rąk (czyli między III a IV oraz IV a V palcem), rzadziej w przestrzeniach międzypalcowych stóp oraz fałdy skórne; okolice podsutkowe (u otyłych kobiet), pachwinowe i międzypośladkowe (u noworodków). Rozwojowi choroby sprzyja praca wymagająca częstego moczenia dłoni np. kucharka, sprzątaczka. Widoczne objawy to ogniska rumieniowo-wysiękowe i złuszczające, ograniczone do miejsc przylegania fałdów, wykazuje znaczną macerację naskórka i popękanie w głębi fałdów.

Drożdżyca paznokci i wałów paznokciowych

W okresie wczesnym uwidacznia się jako obrzęk, silnie zaczerwienione i bolesne zgrubienie wału paznokciowego, natomiast przy ucisku spod wału sączy się ropna wydzielina. W czasie choroby skóra w tych okolicach staje się cienka, napięta oraz zmieniona zapalnie. W zmianach długotrwałych płytki stają się żółtawo-brunatne, tracą połysk, ulegają przerostowi i rozwarstwieniu.

Drożdżyca błon śluzowych

Umiejscawia się najczęściej w pochwie, sromie, przewodzie pokarmowym, jamie ustnej (np. jako zajady lub zapalenie języka). W przypadku zajęcia narządów płciowych kobiet, charakterystyczne objawy choroby to: obrzęk, zaczerwienienie błon śluzowych i ropne upławy. Przy pożyciu płciowym mężczyzna zostaje zakażony, możliwe jest także zakażenie kobiety przez mężczyznę. Objawy drożdżycy mężczyzn to: podrażnienie i stan zapalny żołędzi i wewnętrznej powierzchni napletka ze świądem i pieczeniem. Drożdżyca wrodzona noworodków zwykle objawia się zmianami skórnymi i błon śluzowych lecz może przebiegać w postaci sepsy. U dzieci występuje często pod postacią pleśniawek. Drożdżyca pochwy i przewodu pokarmowego jest najczęściej skutkiem ubocznym długotrwałej antybiotykoterapii, lub osłabieniem układu odpornościowego spowodowanym np. białaczką lub AIDS.

Leczenie

Leczenie opiera się przede wszystkim na stosowaniu barwników (zieleń brylantowa, jodyna, eozyna) oraz na przyjmowaniu przez chorego dużych dawek witamin z grupy B. W wypadku gdy ze zmian chorobowych sączy się ropna wydzielina stosuje się okłady. Pomocne w leczeniu drożdżyc są także antybiotyki lub inne leki np. natamycyna, nystatyna. W przypadku rozległych zakażeń, na które nie skutkuje miejscowe leczenie, stosuje się też ogólnie flukonazol, worikonazol i czasem ketokonazol, przy czym dwa pierwsze działają lepiej i mają mniej działań niepożądanych. W drożdżycach błony śluzowej jamy ustnej dobre efekty lecznicze daje boraks z gliceryną. Leki występują w postaci miejscowych tamponów, maści i kremów. Leczenie drożdżycy, zwłaszcza skóry i paznokci, jest zwykle długotrwałe, wymaga dużej staranności, skrupulatnego przestrzegania higieny osobistej. W drożdżycy stóp wskazane jest używanie luźnego obuwia.

Drożdżak należy do drobnoustrojów oportunistycznych.

Lekooporność

Do podstawowych czynników lekooporności drożdżaków należą:

• w stosunku do wszystkich antymikotyków: wytwarzanie biofilmu;
• w stosunku do polienów: obniżanie ilości ergosterolu w ścianie komórkowej;
• w stosunku do azoli: mutacji punktowych w genie kodującym demetylazę lanosterolu (ERG11), nadmierną ekspresję ERG11, zmniejszone pobieranie azoli ze środowiska, wyrzut azoli z komórki grzyba za pomocą pomp białkowych, mutacje w genie ERG3 (kodującego dysmutazę) umożliwiające tolerancję zmetylowanych steroli, tworzenie biofilmu, pobieranie cholesterolu gospodarza w warunkach niedoboru lub braku ergosterolu;
• w stosunku do echinokandyn: głównie mutacje w genach odpowiedzialnych za wytwarzanie syntazy 1,3-β-glucanu (gen FKS);

Eliminacja lekooporności kandidy obejmuje:

• stosowanie enzymów rozpuszczających składniki biofilmu, a zwłaszcza: fibrynu (np. enzymy serapeptaza, lumbrokinaza, nattokinaza), polisacharydów (np. enzymy glucoamylaza, cellulaza, chitosanasa, hemicellulaza), składników jąder komórkowych (np. enzymy proetaza,peptydaza); wysoką skuteczność w niszczeniu biofilmu wykazuje także N-acetylocysteina.
• stosowanie kuracji skojarzonej, zakładającej łączenie dwóch lub trzech leków o odmiennych mechanizmach działania (standardowo stosuje się połączenie amfoterycyna - B i flucytozyna).

Bibliografia

1. Witold Gumułka, Wojciech Rewerski: Encyklopedia zdrowia. T. II. 1992.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.