Dzikie łabędzie

Dzikie łabędzie
De vilde Svaner
	; Ilustracja Arthura Gaskina(inne języki)
Autor	Hans Christian Andersen
Typ utworu	baśń literacka
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kopenhaga
Język	duński
Data wydania	2 października 1838
Wydawca	C. A. Reitzel
	Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1890
Przekład	Wanda Młodnicka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzikie łabędzie (duń. De vilde Svaner) – baśń literacka autorstwa Hansa Christiana Andersena, wydana po raz pierwszy w 1838 roku.

W baśni powraca motyw wiary w Boga i siły miłości rodzeństwa, które mogą przełamać zły los.

Publikacja

Baśń literacka Hansa Christiana Andersena o Dzikich łabędziach została po raz pierwszy opublikowana w Kopenhadze 2 października 1838 roku przez wydawnictwo C. A. Reitzel w antologii Baśnie opowiedziane dzieciom. Nowy zbiór. Zeszyt pierwszy. 1838 (duń. Eventyr, fortalte for Børn. Ny Samling. Første Hefte. 1838). W wyborze znalazły się oprócz Dzikich łabędzi: Dzielny ołowiany żołnierz i Stokrotka. Za życia Andersena utwór był wznawiany w 1849 roku i 1862 roku^[1]^[2].

Polskie przekłady

Baśń była szereg razy tłumaczona na język polski. Znalazła się w wydanych w Polsce wyborach baśni Andersena^[3]:

1890 – Dzikie łabędzie: Wanda Młodnicka (tłum.): Powiastki. Lwów.
1892 – Dzikie łabędzie: anonimowe tłumaczenie, wydane w Warszawie w zbiorze Bajki i opowiadania
1900 – Dzikie łabędzie: Maria Glotz (tłum.): Czarodziejskie powieści Andersena. T. 1. Warszawa.
1924 – Dzikie łabędzie, w tłum. Janiny Colonna-Walewskiej, Baśnie Andersena dla dzieci, Warszawa
1929 – Dzikie łabędzie – przekład Franciszka Mirandoli
1931 – Dzikie łabędzie, tłum. Stefania Beylin w Zbiorowym wydaniu baśni Andersena
1938 – Dzikie łabędzie: Marceli Tarnowski (tłum.): Bajki. Warszawa.
1938 – Dzikie łabędzie: Adam Przemski (tłum.): Bajki. Kraków.
1946 – Dzikie łabędzie, Czesław Kędzierski (tłum.): Bajki. Poznań.
2006 – Dzikie łabędzie w tłum. z duńskiego Bogusławy Sochańskiej, Baśnie i opowieści. T. I: 1830–1850

Fabuła

Król ma jedenastu synów i jedną córkę Elizę. Królowa-macocha zamienia królewiczów w dzikie łabędzie, zaś królewnę oddaje ubogim chłopom na wychowanie. Piętnastoletnia Eliza wraca do ojcowskiego zamku. Zostaje oszpecona przez macochę, król się do niej nie przyznaje. Królewna wyrusza w poszukiwaniu braci. W lesie oczyszcza się i dowiaduje się od staruszki z koszem jagód, o łabędziach w koronach. Na brzegu morza spotyka zamienionych w łabędzie braci, którzy nocą odzyskują ludzki wygląd. Bracia zabierają Elizę za morze, gdzie żyją. W jaskini Eliza śni i widzi wróżkę, która mówi jej, jak może odczynić zaklęcie macochy. Dziewczyna musi rwać pokrzywy, prząść z nich zieloną nić, robić koszule i narzucić je na zaczarowanych braci. Wówczas czar ma prysnąć. Nie może w tym czasie wypowiedzieć ani jednego słowa^[4].

Eliza zabiera się do pracy. Zostaje znaleziona przez miejscowego króla, który się w niej zakochuje. Król zabiera Elizę do miasta. Żeni się z nią, a ona wciąż milczy. Skrycie nadal tka koszule dla braci. Gdy brakuje pokrzyw, udaje się po nie na cmentarz. Tam żerują wampirzyce. Eliza zostaje nakryta podczas zbierania pokrzyw pośród strasznych zmór przez arcybiskupa. Duchowny przyprowadza na cmentarz króla. Królewna zostaje skazana na śmierć. W areszcie prawie kończy ostatnią brakującą koszulę. Gdy jest już na stosie, by zostać spaloną jako czarownica, przylatują jej bracia łabędzie. Dziewczyna z Bożą pomocą zdejmuje z nich zaklęcie. Królewicze wracają do ludzkiej postaci. Eliza wreszcie może mówić. Najstarszy brat opowiada królowi i ludowi o losach rodzeństwa. Polana w stosie zakwitają różami^[4].

Galeria

Ilustracje baśni Dzikie łabędzie

Adaptacje filmowe

Dzikie łabędzie – radziecki film animowany z 1962 roku w reżyserii Michaiła Cechanowskiego i Wiery Cechanowskiej.
Dzikie łabędzie – radziecki film kostiumowy z 1987 roku w reżyserii Helle Karis
Pan Andersen opowiada, duńsko-brytyjsko-niemiecki serial animowany (odcinek 11 – De vilde svaner) 2005^[5].
Dzikie łabędzie – duński film kostiumowy z 2009 roku w reżyserii Petera Flintha

Przypisy

↑ De vilde Svaner. andersen.sdu.dk. [dostęp 2025-05-07]. (duń.).
↑ Eventyr, fortalte for Børn. Ny Samling. Første Hefte. 1838. andersen.sdu.dk, da. [dostęp 2025-05-07].
↑ Hans Christian Andersen, Bogusława Sochańska (tłum.): Baśnie i opowieści. T. I: 1830–1850. Poznań: Media Rodzina, 2006, s. 499. ISBN 978-83-7278-194-9.
↑ ^a ^b Dzikie łabędzie. W: Hans Christian Andersen, Stefania Beylin (tłum.): Baśnie. Wyd. VII. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1965, s. 94–105. [dostęp 2025-05-07].
↑ Den gamle gadelygte. www.imdb.com. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Polski tekst
„Dzikie łabędzie” cz. 1 • cz. 2 (czyta Michał Żebrowski) na YouTube

[1] De vilde Svaner. andersen.sdu.dk. [dostęp 2025-05-07]. (duń.).

[2] Eventyr, fortalte for Børn. Ny Samling. Første Hefte. 1838. andersen.sdu.dk, da. [dostęp 2025-05-07].

[3] Hans Christian Andersen, Bogusława Sochańska (tłum.): Baśnie i opowieści. T. I: 1830–1850. Poznań: Media Rodzina, 2006, s. 499. ISBN 978-83-7278-194-9.

[Beylin-4] Dzikie łabędzie. W: Hans Christian Andersen, Stefania Beylin (tłum.): Baśnie. Wyd. VII. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1965, s. 94–105. [dostęp 2025-05-07].

[5] Den gamle gadelygte. www.imdb.com. [dostęp 2025-05-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]