Ebru

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obraz w technice ebru
Pokaz techniki ebru, Festival international de géographie 2012 w Saint-Dié-des-Vosges

Ebru – tradycyjna turecka sztuka zdobienia papieru poprzez przenoszenie na papier wzorów tworzonych przy pomocy farb rozprowadzanych pędzelkami i patyczkami na wodzie zagęszczonej tłustą substancją – „marmurkowanie”. Papier ozdobiony w technice ebru nazwany jest również papierem tureckim lub papierem marmurkowanym. Do tradycyjnych wzorów stosowanych w sztuce ebru zalicza się m.in. wzory roślinne i ornamentalne, motywy plecionkowe, meczety i półksiężyce. Ebru stosowane jest w tradycyjnej sztuce introligatorskiej.

W 2014 roku sztuka ebru została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki ebru nie są znane. Sztuka „marmurkowania” narodziła się najprawdopodobniej w Japonii i Chinach[1]. Pierwsze formy ebru pojawiły się w Azji Środkowej (w Turkmenistanie) w XIII wieku i przeniknęły do Anatolii przez Iran[2]. Turcy seldżuccy oraz osmańscy rozpowszechnili ebru stosując ją w kaligrafii oraz w sztuce dekorowania i oprawiania książek[1].

Początkowo papier ebru stosowany był wyłącznie do celów dekoracyjnych[1]. W miarę rozwoju sztuki, kiedy zaczęto otrzymywać papier o bladym wzorze, papier tego typu znalazł zastosowanie w oficjalnej dokumentacji i korespondencji państwowej z uwagi na zabezpieczanie jakie dawał przed fałszerstwem[1]. Papier ebru jest niepowtarzalny – nie można było go podrobić; nie można było też zmienić tekstu na nim zapisanego, ponieważ każda próba wymazania liter kończyła się rozmazaniem i zepsuciem naniesionego na papier wzoru[1].

Nazwa „ebru” pochodzi być może od perskiego „ebri” (pol. chmura) lub „ab-ru” (pol. powierzchnia wody)[1]. Najstarszy zachowany egzemplarz papieru ebru z okresu osmańskiego pochodzi z 1553 roku[3].

W 2014 roku ebru zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[4].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Sztuka ebru polega na przenoszeniu na papier wzorów tworzonych przy pomocy farb zawierających żółć byczą rozprowadzanych pędzelkami z końskiego włosia i patyczkami na wodzie zagęszczonej tłustą substancją, z reguły gumą tragakantową[2][2][5]. Jako pierwsze nakładane są kolory ciemniejsze, a potem jaśniejsze[5]. Na wzór, unoszący się na tłustej powierzchni wody, nakładana jest czysta kartka i wzór odbija się na papierze[2]. Tradycyjne wzornictwo obejmuje m.in. motywy roślinne i ornamentalne, motywy plecionkowe, meczety i półksiężyce[2].

Sztuka ebru przekazywana jest ustnie na drodze relacji mistrz-uczeń[2][6]. Nauka podstaw trwa dwa lata[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Richard J. Wolfe: Marbled Paper: Its History, Techniques, and Patterns : with Special Reference to the Relationship of Marbling to Bookbinding in Europe and the Western World. University of Pennsylvania Press, 1990, s. 8. ISBN 978-0-8122-8188-0. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g UNESCO ICH: Nomination File No. 00644). [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
  3. ↑ Selcuk Aksin Somel: The A to Z of the Ottoman Empire. Scarecrow Press, 2010, s. 78. ISBN 978-1-4617-3176-4. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
  4. ↑ UNESCO ICH: Ebru, Turkish art of marbling. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
  5. ↑ a b Christiane J. Gruber: The Islamic Manuscript Tradition: Ten Centuries of Book Arts in Indiana University Collections. Indiana University Press, 2010, s. 39. ISBN 978-0-253-35377-1. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
  6. ↑ Richard J. Wolfe: Marbled Paper: Its History, Techniques, and Patterns : with Special Reference to the Relationship of Marbling to Bookbinding in Europe and the Western World. University of Pennsylvania Press, 1990, s. 9. ISBN 978-0-8122-8188-0. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ebru&oldid=71365949”