El-Detti
El Detti – wieś w Sudanie położona na prawym brzegu Nilu między III a IV kataraktą, w Prowincji Północnej. Znajduje się tu stanowisko archeologiczne – cmentarzysko datowane na okres wczesnomakurycki[1].
Historia badań[edytuj | edytuj kod]
W 1919 roku na stanowisko dotarł amerykański archeolog G.A. Reisner, który przebadał kilka grobów i narysował plan cmentarzyska. Zarejestrowano je także podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1992 roku ramach wspólnego projektu sudańskiej National Corporation for Antiquities and Museums (NCAM) i włoskiego University of Cassino. Na jego czele stała Irene Vincentelli. Od 2014 roku badania odbywają się w ramach projektu "Early Makuria Research Project", to jest przy współpracy NCAM oraz Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, pod kierunkiem dr. hab. Mahmouda el-Tayeba z CAŚ UW. W pierwszym roku polsko-sudańskiego projektu przeprowadzono badania powierzchniowe i prace dokumentacyjne, a od 2015 rozpoczęto wykopaliska archeologiczne[1].
Odkrycia archeologiczne[edytuj | edytuj kod]
Na stanowisku znajduje się kilkadziesiąt grobów tumulusowych (kurhanów), rozlokowanych na obszarze o powierzchni 500 na 400 metrów. Wszystkie groby zostały wyrabowane w przeszłości[2]. Głównym celem badań jest poznanie konstrukcji tumulusów i porównanie ich z architekturą grobową na stanowisku Az-Zuma, które oddalone jest o około 7 kilometrów. Na południowy wschód od cmentarzyska ciągnie się mur – na podstawie znalezionych tam fragmentów naczyń ceramicznych można przypuszczać, że jego konstrukcja związana była ze stanowiskiem chrześcijańskim (dotąd nierozpoznanym), co wskazuje na kontynuację osadnictwa w okresie chrześcijańskim[1]. Podobnie jak na stanowisku w Az-Zuma wyróżniono tu trzy typy konstrukcji grobowych[3]. Różnice pomiędzy poszczególnymi typami grobów pokazują raczej różnicę w strukturze społecznej i statusie pochowanych w nich osób, niż rozróżnienie chronologiczne. W ramach prac misji prowadzone są także badania antropologiczne (Robert Mahler) i archeozoologiczne (Urszula Iwaszczuk), badania nad ceramiką (Ewa Czyżewska-Zalewska) i przedmiotami metalowymi (Joanna Then-Obłuska – ozdoby, Łukasz Zieliński)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d El-Detti [online], pcma.uw.edu.pl [dostęp 2019-06-12].
- ↑ Mahmoud El Tayeb, Early Makuria Research Project: Interim report on the excavations 2014 and 2015, „Polish Archaeology in the Mediterranean”, 25, 2016, s. 403-430.
- ↑ Mahmoud El-Tayeb, Early Makuria Research Project. Excavations at El-Zuma in 2017 preliminary report, „Polish Archaeology in the Mediterranean”, 26 (1), 2018, s. 339–354, DOI: 10.5604/01.3001.0012.1793, ISSN 1234-5415 [dostęp 2019-06-12].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- El-Tayeb, M. (2018). Early Makuria Research Project Excavations at el-Zuma, 2017. Preliminary report, Polish Archaeology in the Mediterranean 26, 339-354
- El-Tayeb, M., Czyżewska-Zalewska, E., Kowarska, Z., Lenarczyk, S., appendix: Zieliński, Ł. (2016). Early Makuria Research Project: Interim report on the excavations 2014 and 2015, Appendix: Metal objects from the El-Detti cemetery, Polish Archaeology in the Mediterranean 25, 403–430
- Iwaszczuk, U. (2016). Animals from tumuli in El-Detti, Sudan: From bone remains to studying ritual, Polish Archaeology in the Mediterranean 25, 431–446