Enkiant

Enkiant
	; Enkianthus campanulatus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	enkiant
	Nazwa systematyczna
	Enkianthus Loureiro; Fl. Cochinch. 258, 276. Sep 1790
	Typ nomenklatoryczny
	E. quinqueflorus Loureiro
	Multimedia w Wikimedia Commons

Enkiant (Enkianthus) – rodzaj roślin należących do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Tworzy klad bazalny w obrębie rodziny. Obejmuje w zależności od ujęcia od ok. 12 do 17 gatunków^[4]. Rośliny te występują w Azji Wschodniej na obszarze od Himalajów do Japonii i Półwyspu Indochińskiego. W Chinach rośnie 7 gatunków, w tym cztery endemity^[5]. W Japonii dziko występują trzy gatunki rodzime^[4]. Rosną w widnych lasach i na terenach skalistych. Ich kwiaty zapylane są przez owady^[6].

Kilka gatunków z tego rodzaju uprawianych jest jako rośliny ozdobne i wyhodowano ich szereg kultywarów^[4]. Walorem ich jest obfite kwitnienie i jaskrawe kolory przebarwiających się jesienią liści^[6]. W klimacie chłodniejszym (np. w Polsce) w uprawie spotykany jest niemal wyłącznie enkiant dzwonkowaty^[7]. Enkiant pięciokwiatowy jest w południowych Chinach popularną ozdobą w okresie noworocznym^[8].

Rodzaj opisany został przez portugalskiego misjonarza jezuickiego – João de Loureiro w 1790 roku, na podstawie badań, które prowadził podczas 30-letniego pobytu w Kochinchinie. Nazwę rodzajową utworzył z greckich słów enkyos (= być brzemienną, w ciąży) i anthos (=kwiat)^[4].

Morfologia

Pokrój: Krzewy, rzadko małe drzewa (do 6 m wysokości^[6]), zwykle zrzucające liście zimą, rzadziej zimozielone^[5]^[7]. Charakterystyczne dla tych roślin są okółkowe rozgałęzienia pędów^[7].
Liście: Skrętoległe (często zebrane w nibyokółkach^[2]^[4]), zwykle skupione na końcach pędów, ogonkowe, blaszka pojedyncza, piłkowane^[5]^[7].
Kwiaty: Zebrane w zwisające grona lub baldachogrona^[7] na końcach pędów, rzadko pojedyncze lub wyrastające parami^[5]. Kwiaty 5-krotne. Płatki zrośnięte, tworzą koronę dzwonkowatą lub dzbanuszkowatą, z krótkimi łatkami. Korona barwy białej, żółtawej, różowej do czerwonej^[7]. Pręciki znacznie krótsze od korony, o nitkach spłaszczonych. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami rozszerzającymi się ku szczytowi, na końcach wybiegające w ostry różek. Zalążnia górna z kilkoma zalążkami w komorze. Znamię ucięte^[5]^[2].
Owoce: Drobne^[7] (o średnicy 6–19 mm), suche^[4] torebki otwierające się 5 klapami^[7]. Nasiona nieliczne lub pojedyncze^[5], drobne^[4], często oskrzydlone^[6].

Systematyka

Jedyny, współczesny gatunek podrodziny Enkianthoideae Kron, Judd & Anderberg w obrębie rodziny wrzosowatych Ericaceae. Rodzina ta ma pozycję bazalną w obrębie rodziny^[2]. W obrębie rodzaju wyróżnia się cztery sekcje: Andromedina (E. nudipes, E. subsessilis), Enkiantella (E. chinensis, E. deflexus, E. pauciflorus, E. ruber), Enkianthus (E. perulatus, E. quinqueflorus, E. serotina, E. serrulatus) i Meisteria (E. campanulatus, E. cernuus). Podział na gatunki jest jednak zmienny u różnych autorów i ich liczba waha się od 12 do 17^[4].

Wykaz gatunków^[9]^[7]

Enkianthus campanulatus (Miq.) G.Nicholson – enkiant dzwonkowaty
Enkianthus cernuus (Siebold & Zucc.) Benth. & Hook.f. ex Makino – enkiant wygiętoszypułkowy
Enkianthus chinensis Franch.
Enkianthus deflexus (Griff.) C.K.Schneid.
Enkianthus nudipes (Honda) Ueno
Enkianthus pauciflorus E.H.Wilson
Enkianthus perulatus (Miq.) C.K.Schneid. – enkiant woreczkowaty, e. japoński
Enkianthus quinqueflorus Lour. – enkiant pięciokwiatowy
Enkianthus ruber Dop
Enkianthus serotina Chun & W.P.Fang
Enkianthus serrulatus (E.H.Wilson) C.K.Schneid.
Enkianthus sikokianus (Palib.) Ohwi
Enkianthus subsessilis (Maxim.) Makino

Uprawa

Rośliny te najlepiej rosną w miejscach dobrze nasłonecznionych, ewentualnie w półcieniu. Najlepiej rosną na glebach wilgotnych, kwaśnych i przepuszczalnych. Znoszą okresowe susze, ale w takich przypadkach na stanowiskach nasłonecznionych cierpią od oparzeń^[4].

Rośliny łatwo rozmnażają się z siewu nasion, trudniej z sadzonek. Dla zachowania cech kultywarów konieczne jest rozmnażanie za pomocą sadzonek pozyskiwanych późną wiosną lub na początku lata. Konieczne jest stosowanie ukorzeniaczy^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-16] (ang.).
↑ ^a ^b Enkianthus Loureiro. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Thomas Clark, Eric Hsu, Koen Camelbeke. Enkianthus in cultivation. „The Plantsman”, s. 78-85, 2011.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fang Ruizheng, Peter F. Stevens: Enkianthus Loureiro. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-16].
↑ ^a ^b ^c ^d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 199. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 68-70. ISBN 83-01-12029-0.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 331, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Enkianthus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-16] (ang.).

[ing-3] Enkianthus Loureiro. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-16].

[clark-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Thomas Clark, Eric Hsu, Koen Camelbeke. Enkianthus in cultivation. „The Plantsman”, s. 78-85, 2011.

[china-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fang Ruizheng, Peter F. Stevens: Enkianthus Loureiro. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-16].

[philipstree-6] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 199. ISBN 0-333-73003-8.

[seneta-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 68-70. ISBN 83-01-12029-0.

[mabb-8] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 331, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[tpl-9] Enkianthus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]