Enkiant
 Enkianthus campanulatus | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
enkiant |
| Nazwa systematyczna | |
| Enkianthus Loureiro Fl. Cochinch. 258, 276. Sep 1790[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
E. quinqueflorus Loureiro[3] | |
Enkiant (Enkianthus) – rodzaj roślin należących do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Tworzy klad bazalny w obrębie rodziny. Obejmuje w zależności od ujęcia od ok. 12 do 17 gatunków[4]. Rośliny te występują w Azji Wschodniej na obszarze od Himalajów do Japonii i Półwyspu Indochińskiego. W Chinach rośnie 7 gatunków, w tym cztery endemity[5]. W Japonii dziko występują trzy gatunki rodzime[4]. Rosną w widnych lasach i na terenach skalistych. Ich kwiaty zapylane są przez owady[6].
Kilka gatunków z tego rodzaju uprawianych jest jako rośliny ozdobne i wyhodowano ich szereg kultywarów[4]. Walorem ich jest obfite kwitnienie i jaskrawe kolory przebarwiających się jesienią liści[6]. W klimacie chłodniejszym (np. w Polsce) w uprawie spotykany jest niemal wyłącznie enkiant dzwonkowaty[7]. Enkiant pięciokwiatowy jest w południowych Chinach popularną ozdobą w okresie noworocznym[8].
Rodzaj opisany został przez portugalskiego misjonarza jezuickiego – João de Loureiro w 1790 roku, na podstawie badań, które prowadził podczas 30-letniego pobytu w Kochinchinie. Nazwę rodzajową utworzył z greckich słów enkyos (= być brzemienną, w ciąży) i anthos (=kwiat)[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Krzewy, rzadko małe drzewa (do 6 m wysokości[6]), zwykle zrzucające liście zimą, rzadziej zimozielone[5][7]. Charakterystyczne dla tych roślin są okółkowe rozgałęzienia pędów[7].
- Liście
- Skrętoległe (często zebrane w nibyokółkach[2][4]), zwykle skupione na końcach pędów, ogonkowe, blaszka pojedyncza, piłkowane[5][7].
- Kwiaty
- Zebrane w zwisające grona lub baldachogrona[7] na końcach pędów, rzadko pojedyncze lub wyrastające parami[5]. Kwiaty 5-krotne. Płatki zrośnięte, tworzą koronę dzwonkowatą lub dzbanuszkowatą, z krótkimi łatkami. Korona barwy białej, żółtawej, różowej do czerwonej[7]. Pręciki znacznie krótsze od korony, o nitkach spłaszczonych. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami rozszerzającymi się ku szczytowi, na końcach wybiegające w ostry różek. Zalążnia górna z kilkoma zalążkami w komorze. Znamię ucięte[5][2].
- Owoce
- Drobne[7] (o średnicy 6–19 mm), suche[4] torebki otwierające się 5 klapami[7]. Nasiona nieliczne lub pojedyncze[5], drobne[4], często oskrzydlone[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Jedyny, współczesny gatunek podrodziny Enkianthoideae Kron, Judd & Anderberg w obrębie rodziny wrzosowatych Ericaceae. Rodzina ta ma pozycję bazalną w obrębie rodziny[2]. W obrębie rodzaju wyróżnia się cztery sekcje: Andromedina (E. nudipes, E. subsessilis), Enkiantella (E. chinensis, E. deflexus, E. pauciflorus, E. ruber), Enkianthus (E. perulatus, E. quinqueflorus, E. serotina, E. serrulatus) i Meisteria (E. campanulatus, E. cernuus). Podział na gatunki jest jednak zmienny u różnych autorów i ich liczba waha się od 12 do 17[4].
- Enkianthus campanulatus (Miq.) G.Nicholson – enkiant dzwonkowaty
- Enkianthus cernuus (Siebold & Zucc.) Benth. & Hook.f. ex Makino – enkiant wygiętoszypułkowy
- Enkianthus chinensis Franch.
- Enkianthus deflexus (Griff.) C.K.Schneid.
- Enkianthus nudipes (Honda) Ueno
- Enkianthus pauciflorus E.H.Wilson
- Enkianthus perulatus (Miq.) C.K.Schneid. – enkiant woreczkowaty, e. japoński
- Enkianthus quinqueflorus Lour. – enkiant pięciokwiatowy
- Enkianthus ruber Dop
- Enkianthus serotina Chun & W.P.Fang
- Enkianthus serrulatus (E.H.Wilson) C.K.Schneid.
- Enkianthus sikokianus (Palib.) Ohwi
- Enkianthus subsessilis (Maxim.) Makino
Uprawa[edytuj | edytuj kod]
Rośliny te najlepiej rosną w miejscach dobrze nasłonecznionych, ewentualnie w półcieniu. Najlepiej rosną na glebach wilgotnych, kwaśnych i przepuszczalnych. Znoszą okresowe susze, ale w takich przypadkach na stanowiskach nasłonecznionych cierpią od oparzeń[4].
Rośliny łatwo rozmnażają się z siewu nasion, trudniej z sadzonek. Dla zachowania cech kultywarów konieczne jest rozmnażanie za pomocą sadzonek pozyskiwanych późną wiosną lub na początku lata. Konieczne jest stosowanie ukorzeniaczy[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-16] (ang.).
- ↑ a b Enkianthus Loureiro. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-16].
- ↑ a b c d e f g h i j Thomas Clark, Eric Hsu, Koen Camelbeke. Enkianthus in cultivation. „The Plantsman”, s. 78-85, 2011.
- ↑ a b c d e f Fang Ruizheng, Peter F. Stevens: Enkianthus Loureiro. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-16].
- ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 199. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e f g h i Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 68-70. ISBN 83-01-12029-0.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 331, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Enkianthus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-12-16]. (ang.).