Europejska Karta Naukowca

Europejska Karta Naukowca stanowi rekomendację dobrych praktyk dla naukowców oraz pracodawców i/lub grantodawców zatrudniających naukowców wydaną przez Dyrekcję Generalną ds. Badań Komisji Europejskiej. Określa prawa i obowiązki badaczy i ich instytucji finansujących. Została opublikowana wraz z Kodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych, który określa zasady zatrudniania i mianowania naukowców. Dokument przygotowano w oparciu o obszerne zalecenia badaczy i interesariuszy polityki badawczej. Komisja Europejska określiła w Europejskiej Karcie Naukowca i Kodeksie Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych "kluczowe elementy polityki Unii Europejskiej na rzecz uczynienia nauki atrakcyjną karierą, co jest istotnym elementem jej strategii stymulowania gospodarki i zatrudnienia wzrost". Do 2020 roku prawie tysiąc instytucji europejskich formalnie przyjęło kartę, co wskazuje na jej praktyczne wdrożenie^[1].

Ogólne zasady i wymagania mające zastosowanie do naukowców w karcie

Wolność myśli
Przestrzeganie uznanych praktyk etycznych
Odpowiedzialność zawodowa * Profesjonalna postawa (np. uzyskanie niezbędnych zgód przed rozpoczęciem badań)
Zobowiązania umowne i prawne
Odpowiedzialność (np. przestrzeganie zasad należytego, przejrzystego i efektywnego zarządzania finansami)
Dobre praktyki w badaniach (np. rzetelne tworzenie kopii zapasowych danych)
Promowane jest rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników
Promowane jest zaangażowanie społeczne
Badacze powinni w przyjęty sposób korzystać z dostępnej superwizji
Starsi naukowcy mają obowiązek dobrze zarządzać młodszymi naukowcami i wspierać ich
Promowany jest ciągły rozwój zawodowy

Ogólne zasady i wymagania obowiązujące pracodawców i grantodawców

Uznanie naukowców za profesjonalistów na ścieżce kariery (od poziomu studiów podyplomowych wzwyż)
Zakaz dyskryminacji
Środowisko badawcze powinno być stymulujące i bezpieczne
Warunki pracy powinny być legalne i elastyczne
Stabilność i trwałość zatrudnienia (wdrażanie zasad Dyrektywy UE w sprawie pracy na czas określony)
Finansowanie i wynagrodzenia powinny być sprawiedliwe i atrakcyjne
Równowaga płci („pracodawcy i/lub podmioty finansujące powinny dążyć do reprezentatywnej równowagi płci na wszystkich poziomach personelu, w tym na szczeblu nadzorczym i kierowniczym”)
Należy wspierać rozwój kariery
Wartość mobilności powinna być uznawana i promowana
Dostęp do szkoleń badawczych i ciągłego rozwoju
Dostęp do porad zawodowych
Prawa własności intelektualnej powinny być chronione
Współautorstwo należy postrzegać pozytywnie
Nadzór powinien być zapewniony początkującym naukowcom
Dydaktykę należy uznać za ważną, nie nakładającą nadmiernych obciążeń na badaczy
Należy zapewnić systemy oceny/oceny
Należy zapewnić procedury składania skarg/odwołań
Promowany jest udział w organach decyzyjnych
Rekrutacja powinna być zgodna z Kodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych

Kodeks postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych

Rekrutacja powinna być otwarta, skuteczna i przejrzysta
Selekcja powinna być dokonywana przez zrównoważone i przeszkolone panele
Przejrzystość procedury dla kandydatów
Zasługi należy oceniać zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym, równoważąc szeroki zakres kryteriów
Przerwy w karierze i inne wielowymiarowe ścieżki kariery nie powinny być penalizowane
Uznanie doświadczenia w zakresie mobilności
Uznanie kwalifikacji
Staż pracy („wymagane poziomy kwalifikacji powinny być zgodne z potrzebami stanowiska i nie powinny stanowić bariery wejścia”)
Stanowiska podoktoranckie powinny zapewniać możliwości rozwoju zawodowego

Cel i realizacja

Biorąc pod uwagę, że z prawnego punktu widzenia Karta i Kodeks są tylko zaleceniami, to wdrożenie dokumentów początkowo pozostawiono krajowym instytucjom. Karta i Kodeks stanowią świadectwo jakości instytucji badawczych. Jeśli prawo krajowe lub regionalne zapewnia naukowcom korzystniejsze warunki niż przewidziane w Karcie, to karta wymaga, aby korzystniejsze warunki nie były umniejszane.

Wdrożenie Karty Naukowca zaleca nie tylko Komisja Europejska, lecz również inne organizacje naukowe, w tym Eurodoc i Stowarzyszenie Marie Curie Fellows.

Zobacz też

Dyrekcja Generalna Wspólnego Centrum Badawczego (Komisja Europejska)
Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych (Komisja Europejska)

Przypisy

↑ European Charter and Code for Researchers – I.E.ME.S.T [online], iemest.eu [dostęp 2024-04-23] (wł.).

Linki zewnętrzne

[1] European Charter and Code for Researchers – I.E.ME.S.T [online], iemest.eu [dostęp 2024-04-23] (wł.).

[1]