Goździanek ciernisty

Goździanek ciernisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździanek
Gatunek	goździanek ciernisty
	Nazwa systematyczna
	Drypis spinosa L.; Sp. Pl.: 413 (1753)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goździanek ciernisty^[4]^[5] (Drypis spinosa L.) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych reprezentujący monotypowy rodzaj goździanek Drypis. Występuje w południowej Europie – w południowej części Półwyspu Apenińskiego i Bałkańskiego^[3], podawany też z Libanu^[6]^[7]. Rośnie na terenach górskich, na piargach, sięgając do wysokości 3000 m n.p.m., ale też na wybrzeżach, na wydmach i w miejscach skalistych^[8]. Kwitnie latem od czerwca do września^[5]. Uprawiany jest jako roślina ozdobna^[7].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna, wieloletnia^[6], silnie rozgałęziona^[5], tworząca kolczaste poduchy^[6]. Łodygi są kruche, czterokanciaste^[5].
Liście: Naprzeciwległe, siedzące i lancetowate, sztywne, rynienkowate^[5], z centralną wiązką przewodzącą przedłużoną w kolec^[6]. Osiągają długość od 8 do 12 mm^[8].
Kwiaty: Skupione w gęste, główkowate wierzchotki wsparte okazałymi, palczasto podzielonymi i zakończonymi kolcami podsadkami. Kwiaty są nieco grzbieciste, co jest wyjątkiem w obrębie rodziny goździkowatych. Kielich jest walcowaty, 10–15-żyłkowy, zakończony 5 kolczastymi ząbkami. Płatków korony jest 5, białych lub różowoliliowych, głęboko rozciętych^[6], z długim paznokciem^[5]. Średnica korony sięga 12 mm^[8]. Pręcików jest 5, wystających poza koronę. Pyłek jest niebieskawy. Zalążnia z 1 lub 2 zalążkami, zwieńczona trzema szyjkami słupka^[6].
Owoce: Jedno-, rzadziej dwunasienne, niepękające. Wszystkie owoce z kwiatostanu rozsiewane są jako jedna diaspora^[6].

Systematyka

Gatunek reprezentuje monotypowy rodzaj Drypis i także monotypowe plemię Drypideae Fenzl (1840). Należy do podrodziny Caryophylloideae w rodzinie goździkowatych Caryophyllaceae^[9]^[6].

W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki^[3]:

Drypis spinosa subsp. spinosa – występuje w całym zasięgu gatunku^[3]. Ma płatki rozcięte do nasady, zewnętrzne podsadki znacznie dłuższe od kwiatów^[5].
Drypis spinosa subsp. jacquiniana Murb. & Wettst. – występuje w zachodniej części Bałkanów^[3]^[5]. Płatki rozcięte do połowy, podsadki nieco tylko dłuższe od kwiatów^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-01] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Drypis spinosa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-09-01].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 73. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AndreasA. Bartels AndreasA., Rośliny śródziemnomorskie, Warszawa: Multico, 2009, s. 192, ISBN 978-83-7073-683-5 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. II. Flowering Plants. Dicotyledones, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, s. 232-233, ISBN 978-3-642-08141-5 .
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 314, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Drypis spinosa, [w:] Alpine Garden Society Plant Encyclopaedia [online], alpinegardensociety.net [dostęp 2023-09-01] .
↑ Genus Drypis L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-09-01] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-01] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-01] (ang.).

[powo-3] Drypis spinosa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-09-01].

[gawrys-4] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 73. ISBN 978-83-925110-5-2.

[bartels-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ AndreasA. Bartels AndreasA., Rośliny śródziemnomorskie, Warszawa: Multico, 2009, s. 192, ISBN 978-83-7073-683-5 .

[kubitzki-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. II. Flowering Plants. Dicotyledones, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, s. 232-233, ISBN 978-3-642-08141-5 .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 314, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[alpine-8] Drypis spinosa, [w:] Alpine Garden Society Plant Encyclopaedia [online], alpinegardensociety.net [dostęp 2023-09-01] .

[grin-9] Genus Drypis L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-09-01] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]