Przejdź do zawartości

Grzebielniki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grzebielniki
Scaritinae
Bonelli, 1810
Okres istnienia: kreda–dziś
145/0
145/0
Ilustracja
Scarites subterraneus z plemienia Scaritini
Ilustracja
Stromka podłużna z plemienia stromek
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Nadrodzina

Caraboidea

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

grzebielniki

Synonimy
  • Scaritides Bonelli, 1810
Dyschiriodes globosus z plemienia Dyschiriini
Solenogenys funkei z plemienia Salcediini

Grzebielniki[1][2] (Scaritinae) – podrodzina chrząszczy z podrzędu drapieżnych i rodziny biegaczowatych. Ma zasięg kosmopolityczny. Obejmuje około 1900 opisanych gatunków.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze o ciele wydłużonym, rozmaitych rozmiarów, spłaszczonym grzbietobrzusznie do niemal walcowatego[3]. Głowa ma niewyłupiaste oczy o łącznej szerokości mniejszej niż szerokość czoła[4]. Charakterystyczną cechą jest szypułkowate połączenie śródtułowia z przedtułowiem, w widoku grzbietowym przejawiające się obecnością silnego przewężenia między przedpleczem i pokrywami, które to umożliwia im większą zwrotność[3][5]. Tarczka leży przed pokrywami, na wspomnianym przewężeniu. Odnóża przedniej pary są grzebne, o krawędzi zewnętrznej goleni z dwoma ząbkami, a jej krawędzi zewnętrzno-wierzchołkowej wydłużonej w palcowaty ząbek szczytowy[4]. Odwłok ma sześć widocznych sternitów[4].

Budowa larw cechuje się dużą zmiennością[3].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Owady te zwykle pędzą podziemny tryb życia, kopiąc w glebie czy piasku[3].

Podrodzina ma zasięg kosmopolityczny, ale liczniej reprezentowana jest na południowej półkuli[3]. W Polsce stwierdzono 23 gatunki[6] (zobacz: grzebielniki Polski).

Taksonomia i ewolucja

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten wprowadzony został w 1810 roku przez Franca Andreę Bonelliego na łamach „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin” pod nazwą Scaritides[7][8]. Obejmuje około 1900 opisanych gatunków[5], zgrupowanych w pięciu plemionach[9][8]:

Podrodzina przypuszczalnie polifiletyczna, wymagająca ponownego zdefiniowania[5][3]. W zapisie kopalnym znana jest od turonu w kredzie, z którego to okresu pochodzą skamieniałości Palaeoaxinidiini[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886.
  2. A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 161.
  3. a b c d e f Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen: Coleoptera, Beetles. Vol. 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga partim). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2005, s. 134, seria: Handbook of Zoology (Handbuch der Zoologie).
  4. a b c Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-38.
  5. a b c Y. Bousquet. Catalogue of Geadephaga (Coleoptera: Adephaga) of America, north of Mexico. „ZooKeys”. 245, s. 1-1722, 2012. DOI: 10.3897/zookeys.245.3416. 
  6. podrodzina: Scaritinae F.A. Bonelli, 1810. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-11].
  7. Franco Andrea Bonelli. Observations Entomologiques, Première partie (Cicindélètes et portion des carabiques). „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”. 18, s. 21–78, 1810. 
  8. a b Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI10.3897/zookeys.88.807.
  9. subfamily pedunculate ground beetles Scaritinae Bonelli, 1810. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-11].
  10. I.J. McKay. Cretaceous Promecognathinae (Coleoptera: Carabidae): a new genus, phylogenetic reconstruction and zoogeography. „Biological Journal of the Linnean Society”. 44, s. 1-12, 1991.