Grzebielniki
| Scaritinae | |||
| Bonelli, 1810 | |||
| Okres istnienia: kreda–dziś | |||
 Scarites subterraneus z plemienia Scaritini | |||
 Stromka podłużna z plemienia stromek | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
grzebielniki | ||
| Synonimy | |||
| |||
_Syn._Dyschirius_(Eudyschirius)_globosus_Herbst,_1784.png)
Grzebielniki[1][2] (Scaritinae) – podrodzina chrząszczy z podrzędu drapieżnych i rodziny biegaczowatych. Ma zasięg kosmopolityczny. Obejmuje około 1900 opisanych gatunków.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze o ciele wydłużonym, rozmaitych rozmiarów, spłaszczonym grzbietobrzusznie do niemal walcowatego[3]. Głowa ma niewyłupiaste oczy o łącznej szerokości mniejszej niż szerokość czoła[4]. Charakterystyczną cechą jest szypułkowate połączenie śródtułowia z przedtułowiem, w widoku grzbietowym przejawiające się obecnością silnego przewężenia między przedpleczem i pokrywami, które to umożliwia im większą zwrotność[3][5]. Tarczka leży przed pokrywami, na wspomnianym przewężeniu. Odnóża przedniej pary są grzebne, o krawędzi zewnętrznej goleni z dwoma ząbkami, a jej krawędzi zewnętrzno-wierzchołkowej wydłużonej w palcowaty ząbek szczytowy[4]. Odwłok ma sześć widocznych sternitów[4].
Budowa larw cechuje się dużą zmiennością[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owady te zwykle pędzą podziemny tryb życia, kopiąc w glebie czy piasku[3].
Podrodzina ma zasięg kosmopolityczny, ale liczniej reprezentowana jest na południowej półkuli[3]. W Polsce stwierdzono 23 gatunki[6] (zobacz: grzebielniki Polski).
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1810 roku przez Franca Andreę Bonelliego na łamach „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin” pod nazwą Scaritides[7][8]. Obejmuje około 1900 opisanych gatunków[5], zgrupowanych w pięciu plemionach[9][8]:
- Clivinini Rafinesque, 1815 – stromki
- Dyschiriini W. Kolbe, 1880
- Salcediini Alluaud, 1930
- Scaritini Bonelli, 1810
- †Palaeoaxinidiini McKay, 1991
Podrodzina przypuszczalnie polifiletyczna, wymagająca ponownego zdefiniowania[5][3]. W zapisie kopalnym znana jest od turonu w kredzie, z którego to okresu pochodzą skamieniałości Palaeoaxinidiini[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886.
- ↑ A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 161.
- ↑ a b c d e f Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen: Coleoptera, Beetles. Vol. 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga partim). Berlin, Nowy Jork: Walter de Gruyter & Co., 2005, s. 134, seria: Handbook of Zoology (Handbuch der Zoologie).
- ↑ a b c Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-38.
- ↑ a b c Y. Bousquet. Catalogue of Geadephaga (Coleoptera: Adephaga) of America, north of Mexico. „ZooKeys”. 245, s. 1-1722, 2012. DOI: 10.3897/zookeys.245.3416.
- ↑ podrodzina: Scaritinae F.A. Bonelli, 1810. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-11].
- ↑ Franco Andrea Bonelli. Observations Entomologiques, Première partie (Cicindélètes et portion des carabiques). „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”. 18, s. 21–78, 1810.
- ↑ a b Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
- ↑ subfamily pedunculate ground beetles Scaritinae Bonelli, 1810. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-11].
- ↑ I.J. McKay. Cretaceous Promecognathinae (Coleoptera: Carabidae): a new genus, phylogenetic reconstruction and zoogeography. „Biological Journal of the Linnean Society”. 44, s. 1-12, 1991.