Gwiazdnica trawiasta

Gwiazdnica trawiasta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	gwiazdnica
Gatunek	gwiazdnica trawiasta
	Nazwa systematyczna
	Stellaria graminea L.; Sp. pl. 1:422. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gwiazdnica trawiasta (Stellaria graminea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Występuje w Eurazji, zawleczona została do Ameryki Północnej. W Polsce jest rośliną pospolitą na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Nazwy ludowe: gwiazdownica, muszec trawiasty.

Morfologia

Łodyga: Wątła, krucha i łamliwa, zielona, 4-kanciasta. U nasady pokładająca się, często pnąca. Zwykle rozgałęziona. Długości 10–50 (60) cm.
Liście: Lancetowate lub równowąskie (trawiaste), siedzące, długo zaostrzone, ułożone naprzeciwlegle, u nasady i na brzegach orzęsione.
Kwiaty: Tworzą na szczycie łodygi wielokwiatową, rozpierzchłą wierzchotkę dwuramienną. Pięć płatków korony białych, głęboko podzielonych, podobnie długie lub dłuższe od działek kielicha. Działki 3-nerwowe. Pręcików 10, żółtych. Podsadki błoniaste, orzęsione.
Owoce: Wielonasienne, podługowate torebki dłuższe od kielicha.
Nasiona: Okrągłe lub nerkowate, o długości 0,8–1 mm i średnicy 0,4–0,7 mm, nieco spłaszczone. Powierzchnia matowa, szarobrunatna z szarymi zmarszczkami.

Zmienność

W naszej florze znane są cztery odmiany^[3]:

równowąska (var. linearis Fenzl) – liście równowąskie, skórzaste, z zawijającymi się brzegami podczas zasychania,
lancetowata (var. lancoelata Fenzl) – liście lancetowate, dolne zwężone w krótki ogonek, miękkie,
bezrzęskowa (var. aciliata Fenzl) – liście u nasady oraz podsadki nagie,
Abromeita (var. abromeitiana H.Preuss) – łodyga na kantach i liście na brzegu szorstkie, owoce podłużne, nasiona pomarszczone i żółtawe.

Tworzy mieszańce z gwiazdnicą błotną (Stellaria x decipens Haussknecht) oraz z gwiazdnicą bagienną (Stellaria x adulterina Focke).

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia, rzadziej do września. Występuje na łąkach, przydrożach, miedzach, skrajach pól, brzegach lasów. Szczególnie częsta na średnio żyznych łąkach o różnym stopniu uwilgotnienia i różnych glebach. Pospolita na łąkach śmiałkowych i pastwiskach z mietlicami i bliźniczką.

Roślina trująca: Gatunek uważany jest za trujący dla koni z powodu zawartości saponin. Zatrucie objawia się u koni biegunką, sztywnym chodem, porażeniem i w skrajnych przypadkach śmiercią zwierzęcia. Leczy się tylko objawowo^[4]. Najbardziej trujące są nasiona^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Jakub Mowszowicz: Rośliny wodne krajowe. Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe oddział w Łodzi, 1973.
↑ Maria Grynia: Trujące i szkodliwe rośliny łąk i pastwisk. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Stefan Bagiński, Jakub Mowszowicz: Krajowe rośliny trujące. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1963.

Bibliografia

Jakub Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986. ISBN 83-09-00771-X.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[3] Jakub Mowszowicz: Rośliny wodne krajowe. Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe oddział w Łodzi, 1973.

[4] Maria Grynia: Trujące i szkodliwe rośliny łąk i pastwisk. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[5] Stefan Bagiński, Jakub Mowszowicz: Krajowe rośliny trujące. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1963.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]