Helena czyli Hajdamacy na Ukrainie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Helena czyli Hajdamacy na Ukrainie – dramat Jana Nepomucena Kamińskiego. Prapremiera odbyła się we Lwowie 20 grudnia 1819.[1]

Pierwowzór[edytuj | edytuj kod]

Utwór stanowi przeróbkę sztuki Theodora Körnera pt. Hedwig, die Banditenbraut, którą Jan Nepomucen Kamiński osadził w polskich realiach. Jako tło fabuły wykorzystał historyczne wydarzenie: powstanie hajdamaków na Ukrainie.[2].

Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]

Akcja utworu rozgrywa się w 1770 r. (półtora roku po ataku na Humań) na tle powstania hajdamaków na Ukrainie. Jest to jeden z najwcześniejszych polskich utworów literackich poruszających tę tematykę, która zyskała na popularności dopiero w okresie romantyzmu (m. in. utwory: Zamek kaniowski i Sen Srebrny Salomei).[2]

Treść[edytuj | edytuj kod]

Hajdamacy przygotowują atak na zamek Starosty nad Dniestrem. Tymczasem Starosta przeprowadza poważną rozmowę z łowczym Horejką: ponieważ Horejko uratował Staroście życie, może prosić o wszystko, czego tylko zapragnie. Horejko nie waha się długo - prosi natychmiast o rękę wychowanki Starosty - pięknej Heleny. Prośba nie może być jednak spełniona: Helenę z wzajemnością kocha także syn Starosty - Wacław. Sama Helena bohatersko godzi się oddać rękę Horejce w obawie przed zemstą okrutnego rozbójnika, która może uderzyć w jej bliskich, jednak Starosta stanowczo się temu sprzeciwia. Helena nie robi Horejce złudzeń - mówi mu wprost, że go nie kocha, a na ślub godzi się jedynie zmuszona okolicznościami. Po tych bolesnych słowach Horejko udaje się do lasu z zamiarem zakończenia życia. Tam zastaje go przywódca hajdamakow - Gonta i podsuwa mu pomysł, by wykorzystał atak na zamek i porwał Helenę przemocą. Gdy Horejko na czele bandy zbójców napada na zamek, Helena wykazuje się niezwykłą odwagą: z narażeniem życia ratuje życie starościnie, a następnie pozwala się pochwycić zbójcom i prowadzi ich do skarbca. Tam ich podstępnie zamyka i podpala skarbiec, a Horejkę zabija wystrzałem ze strzelby.[2][3]

Dzieje sceniczne[edytuj | edytuj kod]

Sztuka odniosła wielki sukces na scenach we Lwowie, Krakowie, Wilnie i Warszawie. W XX w. nie była już wystawiana.[2]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Marek Piekut, Helena czyli Hajdamacy na Ukrainie [online], Encyklopedia teatru polskiego (kalendarium) [dostęp 2023-10-30].
  2. ↑ a b c d Alois Woldan, Hajdamacy Jana Nepomucena Kamińskiego albo Schiller w Galicji, [w:] Pejzaże humanistyczne : księga jubileuszowa Profesorowi Bolesławowi Faronowi poświęcona, Kraków: Impuls, 2017, s. [37]-47.
  3. ↑ Teatr, „Pszczoła Polska” (nr 1), Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego, 1820, s. 87-91 [dostęp 2023-10-30].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_czyli_Hajdamacy_na_Ukrainie&oldid=71681803”