Helgoland (1878)
.jpg)
| |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ |
pojedynczy okręt |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
20 maja 1876 |
| Wodowanie |
9 maja 1878 |
 Kongelige Danske Marine
| |
| Nazwa |
Helgoland |
| Wejście do służby |
20 sierpnia 1879 |
| Wycofanie ze służby |
29 czerwca 1907 |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
5480 t normalna |
| Długość |
79,12 m |
| Szerokość |
18,03 m |
| Zanurzenie |
5,89 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe o łącznej mocy 4000 KM, 8 kotłów, 2 śruby | |
| Prędkość |
13,75 węzła |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo 305 mm 4 działa 260 mm (4×I) 5 dział 120 mm 10 działek 37 mm 2 wt 381 mm 3 wt 356 mm | |
| Załoga |
331 |
Helgoland – duński pancernik obrony wybrzeża z końca XIX wieku, zbudowany w Danii jako jedyny okręt swojego typu.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Od końca lat 60. XIX wieku Królewska Duńska Marynarka Wojenna, której zadania skupiały się już wówczas na obronie wybrzeża, budowała okręty pancerne obrony wybrzeża. Powstały w ten sposób na przełomie lat 60/70 trzy okręty o wyporności 2-3 tysięcy ton, których wspólną cechą były niskie opancerzone burty, jak w monitorach, a uzbrojenie przenosiły albo w pojedynczej wieży („Lindormen” i „Gorm”), albo w centralnej kazamacie („Odin”)[1]. Dopiero po kilku latach rząd duński zdecydował się zbudować kolejny okręt pancerny, całkowicie odmienny i znacznie większy od poprzednich, głównie z uwagi na zagrożenie ze strony Niemiec[2]. Z wypornością ponad 5000 ton mógł być on uważany na świecie za „pełnowymiarowy” pancernik (nie tylko pancernik obrony wybrzeża), a przy tym pozostał do końca służby największym pancernikiem krajów skandynawskich[3].
Okręt zbudowano w królewskiej stoczni marynarki Orlogsværftet w Kopenhadze. Stępkę pod budowę położono 20 maja 1876 roku[4]. Wodowano go 9 maja 1878 roku, w rocznicę bitwy pod Helgolandem w 1864 roku z eskadrą austriacko-pruską, i dla jej upamiętnienia nazwano „Helgoland”[3][2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
_Plan.jpg)
Kadłub był nitowany, wykonany z żelaza, z podwójnym dnem i grodziami wodoszczelnymi[2]. Dziób tworzył taran, wystający na 2,3 m od pionu dziobowego[2]. Okręt miał gładki pokład i pojedynczy komin na śródokręciu, poprzedzony mostkiem z masztem dziobowym[5]. Dalej na pokładzie były składowane łodzie, na wysokim stelażu, i znajdował się tam drugi maszt[5]. Załoga obejmowała 331 osób[1]. Wyporność wynosiła 5332 ton angielskich[1] lub według innych źródeł 5480 ton metrycznych[3]. Długość całkowita wynosiła 79,12 m, szerokość 18,03 m, a zanurzenie 5,89 m[1].
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Uzbrojenie główne składało się z jednej armaty kalibru 305 mm umieszczonej w dziobowej barbecie nakrytej lekką wieżą oraz czterech dział kalibru 260 mm umieszczonych w rogach centralnej baterii, poniżej pokładu górnego[2][1]. Działo kalibru 305 mm miało długość L/22 (22 kalibry)[1]. Wyprodukowane było przez niemieckie zakłady Kruppa i ważyło 35 ton[2]. Szybkostrzelność wynosiła jeden strzał na 5 minut[2]. Działo miało pole ostrzału w sektorze dziobowym 240°, przy czym czas przejścia między skrajnymi położeniami, siłami mięśni załogi, wynosił 6 minut 40 sekund[2]. Drugi kaliber artylerii głównej tworzyły cztery działa kalibru 260 mm, również Kruppa, o masie 22 ton[2]. Miały one długość również L/22[1]. Ich szybkostrzelność wynosiła jeden strzał na 4 minuty[2]. Działa te znajdowały się na wysokości 2,6 m nad linią wodną[2]. Dzięki umieszczeniu w kazamatach w ściętych rogach centralnej baterii, mogły teoretycznie prowadzić ogień na wprost wzdłuż kadłuba oraz w bok – z planu (obok) wynika, że dysponowały kątem ostrzału 105° od osi kadłuba [5]. Teoretyczna donośność działa 305 mm wynosiła 6,4 km, a dział 260 mm 5,5 km[2].
Artylerię średnią stanowiło pięć dział kalibru 120 mm umieszczonych na odkrytych stanowiskach na pokładzie górnym, z tego trzy na rufie a dwa na burtach nad rufowymi kazamatami dział[6]. Uzupełniało je 10 wielolufowych działek 1-funtowych (37 mm)[1]. Później lekkie uzbrojenie tworzyły dwa działa 6-funtowe (57 mm), cztery wielolufowe 1-funtowe i trzy 1-funtowe szybkostrzelne[1]. Okręt miał pięć wyrzutni torped dwóch kalibrów: dwie kalibru 15 cali (ok. 381 mm) i trzy kalibru 14 cali (ok. 356 mm)[1].
Opancerzenie[edytuj | edytuj kod]
Opancerzenie burt stanowił żelazny pas pancerny w rejonie linii wodnej grubości w górnej części 305 mm (12 cali), a w dolnej 203 mm (8 cali)[2]. Górny pas miał wysokość 1,3 m, a dolny 0,7 m, przy tym przy wyporności normalnej nad wodę wystawało 0,7 m górnego pasa[2]. Pancerz zamocowany był na podkładzie drewna tekowego grubości 305-406 mm (12-16 cali)[2].
Centralna bateria przechodząca w dziobową barbetę była chroniona pancerzem grubości 254 mm (10 cali)[1] (według innych źródeł, 229 mm (9 cali) na podkładzie 203 mm drewna)[2]. Pancerny pokład mieszkalny miał grubość 40 mm[2]. Stanowisko dowodzenia nie było chronione[2].
Napęd[edytuj | edytuj kod]
Napęd stanowiły dwie poziome dwucylindrowe sprzężone maszyny parowe[2]. Maszyny wyprodukowała duńska firma Burmeister & Wain[4]. Rozwijały one moc indykowaną 4000 KM, zapewniając osiąganie prędkości maksymalnej 13,75 węzła[1]. Napędzały dwie śruby o średnicy 440 cm[2]. Były zasilane w parę przez osiem kotłów cylindrycznych z trzema paleniskami[2]. Kotły umieszczone były w dwóch przedziałach wodoszczelnych, a za kotłowniami były dwie maszynownie przedzielone grodzią wzdłużną[2]. Zapas paliwa wynosił 224 tony węgla[1]. Zasięg wynosił 1400 mil morskich przy prędkości 9 w[4].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„Helgoland” wszedł do służby 20 sierpnia 1879 roku[4]. Po wejściu do służby, oprócz uczestnictwa w manewrach floty, służył z uwago na swoją wielkość jako jednostka reprezentacyjna w rejsach zagranicznych[2].
Ostatni rej odbył w 1904 roku[2]. Został wycofany 29 czerwca 1907 roku[3]. Został następnie w tym roku sprzedany na złom do Holandii[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 ↓, s. 365
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Mitiuckow 2014 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 ↓, s. 351.
- ↑ a b c d Johnny E. Balsved, HELGOLAND (1879-1907) [online], Danish Naval History (ang.).
- ↑ a b c Mitiuckow 2014 ↓, s. 12 (rysunek).
- ↑ Mitiuckow 2014 ↓, s. 11-12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nikołaj Mitiuckow. Duńskie pancerniki. Część I. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2014. XXI (127), wrzesień – październik 2014. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).