Henryk Bojm
Henryk Bojm (Jechiel Bojm) (Chil Bojm) (Yehiel Bojm), (ur. 1898, zm. 1943 w Warszawie) – polski fotograf prasowy i scenarzysta żydowskiego pochodzenia. Kronikarz życia w getcie warszawskim.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się przypuszczalnie w 1898 roku[1]. Był synem chasydzkiego kupca zbożowego z Sochaczewa[2]. Od 1930 roku prowadził własne studio fotograficzne przy ulicy Królewskiej 29a w Warszawie. Ogłaszał, że wykonywa zdjęcia fotosowe na papierze Glacee, specjalnie dla konkursu – po cenach wyjątkowo przystępnych.[3] Rok później wraz z Leonem Forbertem (1892–1938) zawiązał spółkę i razem prowadzili atelier Foto Forbert przy ulicy Wierzbowej 11. W 1934 roku w Monitorze Polskim pojawiło się ogłoszenie, że spółka jest w likwidacji[4]. Od tego momentu studio działało jako agencja prasowa Foto Bojm-Forbert.
Po śmierci Forberta w roku 1938 prowadził studio z jego synami, a następnie od 1939 roku samodzielnie. Współpracował ze studiem filmowym Leo-Film. Pisał scenariusze filmowe[5], m.in. do filmów w jidysz Ślubowanie oraz W lasach polskich. Był współpracownikiem czasopisma Nasz Przegląd, gdzie drukował zdjęcia w dodatku ilustrowanym[6].
Po zamknięciu granic dzielnicy żydowskiej przeniósł się na ulicę Elektoralną 7[7]. W czasie okupacji niemieckiej wykonał około 1000 zdjęć w getcie warszawskim,[8] m.in. dla Judenratu[9] i dla Oneg Szabat. Na zlecenie Judenratu wykonał zdjęcia poświadczające pomoc społeczną udzielaną żydowskim dzieciom, starcom i osobom chorym przez American Joint Distribution Committee (Joint)[10]. Zdjęcia te miały potwierdzać właściwe wykorzystanie środków finansowych i nie oddawały rzeczywistości panującej w tworzonym getcie. Nie były jednak sztucznie aranżowane, tak jak wiele propagandowych obrazów niemieckich. Ukazują żydowskie instytucje charytatywne sprawujące opiekę nad ludnością cywilną – szpitale, przytułki, sierocińce[11]. Studio Foto Forbert przy ulicy Wierzbowej 11 w 1940 roku przejęła Halina Skowrońska-Macherska[12].
Był żonaty, miał syna Izraela. Wszyscy zginęli podczas powstania w getcie warszawskim[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jakub Kumoch: The Ładoś list. Pilecki Institute, 2020. ISBN 978-83-66340-18-3. Cytat: An index of people to whom the Polish Legation and Jewish organizations in Switzerland issued Latin American passports during the Second World War. (ang.)
- ↑ J. Hoberman, Bridge of Light: Yiddish Film Between Two Worlds, 1991.
- ↑ ogłoszenie, Nasz Przegląd, 16 czerwca 1930, s. 1.
- ↑ Uchwałą wspólników z dnia 27 listopada 1934 otwarto likwidację spółki Foto-Forbert. Likwidatorem był Chil Bojm. Monitor Polski, 21 grudnia 1934, s. 7.
- ↑ Film Polski, Henryk Bojm
- ↑ od redakcji. Przed otwarciem najważniejszej żydowskiej placówki naukowej w Warszawie, „Nasz Przegląd Illustrowany”. 11 (33), s. 1, 13 sierpnia 1933. [dostęp 2017-10-10].
- ↑ Anna Duńczyk-Szulc, Podwójny dystans, "Memoria" nr 21, 6/2019, s. 8.
- ↑ Różne perspektywy spojrzenia na getto na zdjęciach i kadrach filmowych - w publikacji "Antologia spojrzeń" [online], www.portalsamorzadowy.pl, 14 czerwca 2023 [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Janina Struk, Photographing the Holocaust. Abingdon: Routledge, 2004. ISBN 978-1-8606-4546-4
- ↑ Joanna Urbanek, Codzienność w cieniu terroru. Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945, Gdańsk 2012, s. 14.
- ↑ DELET [online], delet.jhi.pl [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Warschau = Urzędowa Książka Telefoniczna dla Dystryktu Warschau 1942, s. 131
- ↑ Trzy zdjęcia z warszawskiego getta. Rozmowa z Anną Duńczyk-Szulc, wicedyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, "Rzeczpospolita" 19 kwietnia 2020.