Ibis andyjski
| Plegadis ridgwayi[1] | |||
| (Allen, 1876) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ibis andyjski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Ibis andyjski[3] (Plegadis ridgwayi) – gatunek dużego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Joel Asaph Allen w 1876. Opis ukazał się na łamach Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College. Holotyp pochodził z okolic jeziora Titicaca w Peru. Autor zbadał łącznie 13 okazów. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Falcinellus Ridgwayi[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza ibisa andyjskiego w rodzaju Plegadis[5]. Jest to gatunek monotypowy[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 56–61 cm; masa ciała samca 608–734 g, samicy 478–554 g[6]. Są to jak na ibisa średnie rozmiary. Długość dzioba u 10 samców wynosiła od 108 do 127 mm, a u 7 samic – od 86 do 95 mm. Podstawową barwą upierzenia jest fioletowobrązowy. Na pokrywach skrzydłowych mniejszych występuje fioletowa i zielona opalizacja. Głowa i szyja mają barwę matowokasztanową. Skrzydła i sterówki w całej powierzchni połyskują zielono, przy czym ogon jest ciemniejszy. Tęczówka czerwona, nogi i stopy czarne. W okresie spoczynkowym (w zimie) upierzenie staje się ogółem bardziej matowe, upierzenie głowy i szyi zmienia barwę na ciemnobrązową z drobnymi, białymi paskami. W sezonie lęgowym głowa i szyja stają się intensywnie kasztanowe[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ibisy andyjskie występują na wyżynach centralnego Peru na południe po Boliwię, skrajnie północne Chile i północno-zachodnią Argentynę. Poza sezonem lęgowym odwiedzają również wybrzeże Peru, okazjonalnie gniazdują tam[6]. Bywały odnotowywane na wysokości od 3500 m n.p.m. do 4800 m n.p.m. (w Peru)[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia ibisów andyjskich są wysokogórskie formacje roślinne typu puna. Mogą również występować w surowszym wysokogórskim klimacie, ale rzadko pojawiają się w strefach subtropikalnych, z wyjątkiem wybrzeża Peru. Poruszają się one w stadach, przeważnie milczą[7]. Nie wiadomo, czym żywią się ibisy andyjskie; najprawdopodobniej jedzą głównie stawonogi i inne bezkręgowce[6]. Prawdopodobnie są oportunistami; zbierają się przykładowo dużymi stadami w miejscach obfitujących w barwne larwy motyli[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Ibisy andyjskie gniazdują kolonijnie. Sezon jest zmienny; najwięcej zniesień przypada na okres od kwietnia do lipca, ale w Peru stwierdzano zniesienia także od grudnia do marca, a w Boliwii w listopadzie[6]. Swoje gniazda zakładają w wysokich trzcinach na bagnach[7]. W zniesieniu znajduje się jedno jajo, rzadko 2; jednak, według danych z niewoli, normą jest wyklucie się tylko jednego młodego[8]. Wymiary dla nieokreślonej liczby jaj: 49,0–55,4 na 33,2–37,3 mm[7]. Jaja w zoo w Chessington (Londyn) wykluwały się po 24 dniach inkubacji[8]. Pisklęta są ciemnobrązowe, ich dzioby pokrywają paski[7].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje ibisa andyjskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność populacji szacuje się na 6700 – 10 000 dorosłych osobników. BirdLife International ocenia trend populacji jako spadkowy ze względu na postępujące niszczenie środowiska[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Plegadis ridgwayi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Plegadis ridgwayi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Threskiornithidae Poche, 1904 - ibisy - Ibises (Wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-09].
- ↑ J. A. Allen. Exploration of the Lake Titicaca. III. List of Mammals and Birds. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 3, s. 355–356, 1876.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e Matheu, E., del Hoyo, J., Garcia, E.F.J., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Puna Ibis (Plegadis ridgwayi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (5 maja 2016)].
- ↑ a b c d e f g James A. Hancock & James A. Kushan: Storks, Ibises and Spoonbills of the World. Princeton University Press, 1992, s. 173–175, 309. ISBN 978-0-12-322730-0.
- ↑ a b Paul Wexler: Breeding the Puna Ibis (Plegadis ridgwayi) at Chessington World of Adventures. Avian Rearing Resource, 8 marca 2013. [dostęp 2016-05-12].
- ↑ Species factsheet: Plegadis ridgwayi. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-27]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).