Józefa Świętorzecka-Obiezierska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
uczestniczka powstania styczniowego |
Józefa Świętorzecka-Obiezierska herbu Trąby[1] (ur. 1847 w Janowie[2], zm. 11 listopada 1924 w Wilnie[3]) – uczestniczka powstania styczniowego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką Olimpii z Oskierków i Mieczysława Świętorzeckich oraz bratanicą Tomasza Zana. Odziedziczyła majątek Konstantynów w ziemi witebskiej[4]. Została uwięziona z powodu denuncjacji swojego pracodawcy[2], a jednocześnie swego wuja[4], komisarza Rządu Narodowego Michała Oskierki, rozstrzelanego w kwietniu 1864 w Mohylewie. Przez 6 miesięcy była więziona w Mohylewie[2]. Wraz z matką została zesłana do Czerdynia. Tam, w wieku 17 lat, poślubiła powstańca Joachima Obiezierskiego[4]. Na Syberii przebywała do 1867[2]. Dbała o pamięć powstania i wychowanie patriotyczne w rodzinie[5][6].
Pozostawiła pamiętnik zatytułowany Męczeńskie lata. Wspomnienia z Mohylewszczyzny, wydany w pracy zbiorowej w 1917[7]. Podkreśla w nim rolę Michała Oskierki i Joachima Obiezierskiego, gloryfikuje powstańców, kataloguje ich nazwiska i czyny. Pamiętnik ma charakter mitotwórczy. Autorka kreuje się na męczennicę narodu[4]. Dorota Samborska-Kukuć, badaczka twórczości Świętorzeckiej-Obiezierskiej[4][8][9], określiła go mianem „manipulującego nieco łzawą retoryką patriotyczną memuaru”[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Józefa Świętorzecka h. Trąby [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2024-02-16].
- ↑ a b c d Jerzy Maliszewski, Powstanie styczniowe. Notatki biograficzne uczestników z oryginalnemi ilustracjami, Warszawa, 1932, s. 100 [dostęp 2023-03-21].
- ↑ Józefa Świętorzecka h. Trąby [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-03-21].
- ↑ a b c d e f Dorota Samborska-Kukuć, Powstanie w narracjach kobiet: Marie Bonin (Deux années de séjour en Pologne) i Józefy Świętorzeckiej-Obiezierskiej (Męczeńskie lata. Wspomnienia z Mohylewszczyzny), [w:] Jarosław Ławski, Iwona E. Rusek, Paweł Wojciechowski (red.), Powstanie styczniowe: reinterpretacje pamięci. Studia, Białystok 2019, s. 227–234.
- ↑ Helena Obiezierska, Jedno życie prywatne na tle życia narodu polskiego w XX wieku, Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 1995.
- ↑ Monika Nawrot-Borowska, Tradycje powstania styczniowego i ich rola w wychowaniu patriotycznym młodego pokolenia (w świetle wspomnień z zaboru rosyjskiego) – w 150. rocznicę zrywu niepodległościowego z 1863 roku, „Przegląd Pedagogiczny” (1 (12)), 2013, s. 6176.
- ↑ Józefa Świętorzecka-Obiezierska, Męczeńskie lata, [w:] Nasze Kresy. Mohylowszczyzna, Mohylów–Moskwa 1917, s. 45–51.
- ↑ Dorota Samborska-Kukuć, Powstanie 1863 w narracjach kobiet. Marie Bonin (Deux Années de Séjour en Pologne) i Józefy Świętorzeckiej-Obiezierskiej (Męczeńskie lata. Wspomnienia z Mohylewszczyzny), „LiteRacje”, 28 (1), 2013, s. 97–100.
- ↑ Dorota Samborska-Kukuć, Płacz Antygony. O ludziach powstania styczniowego, Wydanie I, Łódź 2017, ISBN 978-83-8088-739-8, OCLC 1035254630 [dostęp 2023-03-21].