Jelena Lozanić Frotingham
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 marca 1885 |
|---|---|
| Data śmierci |
6 lutego 1972 |
| Odznaczenia | |
| |
Jelena Lozanić Frotingham cyr. Јелена Лозанић Фротингхам (ur. 12 marca 1885 w Belgradzie, zm. 6 lutego 1972) – serbska działaczka humanitarna i na rzecz praw kobiet, pielęgniarka i pisarka. Podczas I wojny światowej wyjeżdżała z Serbii do Stanów Zjednoczonych, aby zbierać dary dla żołnierzy i sierot. Po zakończeniu wojny założyła sierociniec w Guéthary we Francji, gdzie opiekowała się sierotami hiszpańskiej wojny domowej. Została odznaczona Orderem Orła Białego, najwyższym odznaczeniem Serbii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jelena Lozanić urodziła się 12 marca 1885 roku w Belgradzie w Królestwie Serbii jako córka Stanki i Simy Lozanicia[1]. Ojciec był serbskim chemikiem, prezesem Serbskiej Akademii Królewskiej i pierwszym rektorem Uniwersytetu w Belgradzie. Pełnił również funkcję ministra spraw zagranicznych i ministra przemysłu. Jelena była najmłodsza z trójki rodzeństwa. Brat Milivoje S. Lozanić (1878–1963) został wykładowcą i chemikiem, a Ana Marinković (1881–1973) malarką[2].
W 1910 roku Lozanić została sekretarzem Narodowego Związku Serbskich Kobiet. W tym samym roku uczestniczyła w Drugiej Międzynarodowej Konferencji Kobiet Socjalistycznych w Kopenhadze jako delegat Rady Serbskich Kobiet. Podczas VI Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Kobiet w 1911 roku w Sztokholmie uczestniczyła w dyskusji na temat edukacji kobiet oraz związku pomiędzy problemami kobiet, a nauczaniem w Serbii[1].
W latach 1912–1913 podczas wojen bałkańskich Lozanić pracowała w sierocińcu „Świętej Heleny” i ukończyła kurs pielęgniarski, aby pomóc w opiece nad rannymi w ośrodku dla rekonwalescentów we Vračarze[1].
W 1914 roku po rozpoczęciu kampanii serbskiej podczas I wojny światowej Lozanić uciekła z rodziną do Niszu, wojennej stolicy Serbii. Pracowała tam w szpitalu, a w listopadzie 1914 roku Serbski Czerwony Krzyż wyznaczył ją na przedstawiciela, który miał zabiegać o pomoc humanitarną w Stanach Zjednoczonych. W styczniu 1915 roku odbyła podróż po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie[3]. Po założeniu organizacji nazwanej Serbskim stowarzyszeniem opieki nad dziećmi, Lozanić odbyła w latach 1915–1920 trzy podróże do obu Ameryk, aby zebrać fundusze i pomoc dla uchodźców, w tym żywność, odzież i sprzęt medyczny do walki z tyfusem i gruźlicą[4]. Współpracowała również z Komitetem ds. Pomocy Serbii, który miał siedzibę w Kalifornii i północnej Francji, aby uzyskać bydło mleczne i zboże dla serbskich rolników[5].
W Serbii Lozanić zakładała szpitale polowe[6]. Kiedy wojna się skończyła, została wyznaczona na szefa Państwowego Komitetu Pomocy i przede wszystkim koncentrowała się na zakładaniu domów dla sierot wojennych[1]. Wróciła do Stanów Zjednoczonych, gdzie spotkała pracownika amerykańskiego Czerwonego Krzyża Johna Whipple Frotinghama, który znał problemy Serbii, bo podróżował po niej w latach 1917–1919[7][8].
Pod koniec 1920 roku Lozanić i Frotingham zaręczyli się[9] i pobrali 3 stycznia 1921 roku podczas podwójnej ceremonii w soborze św. Mikołaja na Manhattanie i w kościele Zbawiciela na Brooklynie. Po ślubie para nadal współpracowała przy projektach humanitarnych, mieszkając przez cały rok w swoim domu w Greenburgh w hrabstwie Westchester. Tam w 1923 roku urodziła się ich córka Anna. Część roku para spędzała w posiadłości w Guéthary we Francji. Podczas hiszpańskiej wojny domowej para oddała swój dom w Guéthary na sierociniec i ośrodek dla dzieci rozdzielonych z rodzinami. Gdy zarówno ojciec, jak i mąż zmarli w 1935 roku[2], wróciła z córką do Greenburgh[1][10].
W 1941 roku założyła Komitet Amerykańskich Przyjaciół Jugosławii, który później stał się Jugosłowiańskim Funduszem Pomocy[1][7]. W 1970 roku został opublikowany zbiór jej listów do rodziny, które wysyłała podczas podróży do Stanów Zjednoczonych w okresie I wojny światowej. Książka otrzymała tytuł Dobrotvorne misije za Srbiju[3].
Zmarła we Francji 6 lutego 1972 roku[1].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
W 1920 roku za działalność humanitarną została odznaczona najwyższym odznaczeniem Serbii Orderem Orła Białego[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Јелена Лозанић Фротингхам [online], web.archive.org, 22 października 2015 [dostęp 2020-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-22].
- ↑ a b Visualizing Family, Gender Relations and the Body. The Balkans approx. 1860-1950 [online], web.archive.org, 9 stycznia 2019 [dostęp 2020-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-09].
- ↑ a b Šta je u stvari rodoljublje? [online], web.archive.org, 19 lipca 2016 [dostęp 2020-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-19].
- ↑ Seeks Aid for 600,000 Children, „Dearborn Independent”, 6 marca 1920, s. 11, ISSN 2378-0622 [dostęp 2020-05-02].
- ↑ Servan Women Seeks Aid in U.S. fro Improverished farmers of her land, „The Ogden Standard”, 15 lutego 1915, s. 1, ISSN 2163-4793 [dostęp 2020-05-02].
- ↑ She Asks Seed Grain for Her Native Serbia, „The Fargo Forum and Daily Republican”, 5 marca 1915, s. 9, ISSN 2688-9447 [dostęp 2020-05-02].
- ↑ a b Џон Фротингам и Јелена Лозанић [online], Serbica Americana [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Slobodan G. Markovich, An Assessment of 125 Years of U.S.-Serbian Relations [online] [dostęp 2020-05-02] (ang.).
- ↑ Ms Mulqueen to Be Holiday Bridge, „The New York Herald”, 19 grudnia 1920, s. 35, ISSN 2576-6953 [dostęp 2020-05-02].
- ↑ a b Jelena Lozanić: Dama sa ordenom Belog orla [online], www.novosti.rs [dostęp 2020-05-02] (serb.).