Kamień (obwód witebski)
55°00′50″N 28°53′07″E/55,013889 28,885278 Grodzisko w Kamieniu (2014) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet |
Kamień |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 2132 |
| Tablice rejestracyjne |
2 |
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 55°00′50″N 28°53′07″E/55,013889 28,885278
| |
Kamień (biał. Камень; ros. Камень) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie lepelskim obwodu witebskiego, około 19 km na północny wschód od Lepla, nad jeziorem o tej samej nazwie[1], przy drodze Lepel-Witebsk, siedziba sielsowietu kamieńskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dobra Kamień były w XVII wieku dziedzictwem rodziny książąt Sokolińskich-Druckich. W 1631 roku Krzysztof Sokoliński-Drucki (~1590–1639) ufundował tu cerkiew unicką. Jego syn, Michał sprzedał majątek rodzinie Wieliczków. Z kolei Aleksander Wieliczka sprzedał w 1711 roku Kamień (i kilka innych posiadłości) Józefowi Pakoszowi herbu Prawdzic (~1690–1758). Przez kolejnych ponad 150 lat dobra te pozostawały w rękach rodziny Pakoszów: po Józefie Kamień najprawdopodobniej odziedziczył jego najmłodszy syn Kazimierz (1733–?), następnie syn Kazimierza Jan Cyryl (1763–1845), syn Jana Józef (Jozafat)-Gotard (1800–1859). Ostatnią właścicielką Kamienia z linii Pakoszów była Teresa, córka Józefa-Gotarda (1855–?), która sprzedała majątek (po 1882 roku) marszałkowi szlachty Zaleskiemu[2].
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Kamień wcześniej należący do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazł się na terenie powiatu lepelskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego.
Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Kamień znalazł się na terenie ZSRR. Od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[3].
Na terenie miasteczka istnieje grodzisko o nazwie Cerkiewka (biał. Церковка). W 1796 roku wzniesiono tu kościół (zniszczony po 1914 roku), w 1868 – cerkiew pw. św. Jerzego (zniszczoną prawdopodobnie również po 1914 roku). W 1802 roku Pakoszowie zbudowali tu kaplicę katolicką pw. św. Kazimierza. Była tu w XIX wieku synagoga, istnieją pozostałości po cmentarzu żydowskim[1][4].
W 1882 miasteczko liczyło 781 mieszkańców, funkcjonowała tu poczta, zarząd gminy i szkoła ludowa[1]. W 2009 roku mieszkało tu 340 osób[5]. Działa tu szkoła średnia, przychodnia lekarska, dom kultury, biblioteka i poczta.
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
Nie później niż na początku XIX Pakoszowie wznieśli tu niewielki (dziewięcioosiowy), prawdopodobnie drewniany, parterowy dwór, na wysokiej podmurówce. Później dobudowano do niego portyk o czterech toskańskich kolumnach. Za balustradową attyką nad portykiem był płaski dach. Dom był zbudowany na planie szerokiego prostokąta, prawdopodobnie z dwoma bocznymi, pięcioosiowymi skrzydłami, był przykryty wysokim, gładkim, czterospadowym dachem pokrytym gontem. Po prawej stronie dziedzińca stały drewniane zabudowania gospodarcze. Dwór Pakoszów znany jest jedynie z obrazu Albrechta Adama z 1812 roku; nie wiadomo, jak długo istniał. Dziś po nim nie ma śladu.
Majątek w Kamieniu jest opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kamień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 735., mko i dobra, pow. lepelski
- ↑ a b Kamień (woj. połockie), [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 482–483, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Kamień na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-10-27]. (ros.).
- ↑ Kamień na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-10-27].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-10-27]. (ros.).