Kantorská dolina
Kantorská dolina (lokalnie: Kantor) – dolina w północno-zachodniej części grupy górskiej Wielkiej Fatry w Karpatach Zachodnich na Słowacji. Długość ok. 12,5 km. Górna część Doliny Kantorskiej (po Sklabińskie Podzamcze) leży w granicach Parku Narodowego Wielka Fatra[1].
Dolina znajduje się w całości na terenie zachodniej (tzw. „turczańskiej”) odnogi Wielkiej Fatry. Zaczyna się na zachodnich zboczach głównego grzbietu tej odnogi, między szczytami Jarabiná na południu i Vyšná Lipová (1220 m) na północy. Opada w kierunku północno-zachodnim aż po polanę Kaplna, gdzie od prawej strony spod masywu Kľaku dołącza do niej Kľacká dolina[2] (na niektórych mapach opisywana jako Štiavnická dolina[1]). Koło wsi Sklabinský Podzámok Kantorská dolina opuszcza właściwy zrąb Wielkiej Fatry. Tu skręca ku północy i biegnie skrajem tzw. Przedgórza Sklabińskiego (słow. Sklabinské predhorie), po czym w rejonie miejscowości Turčianska Štiavnička uchodzi do Kotliny Turczańskiej. Doliną spływa Štiavničky potok[1].
W górnej części doliny pod Jarabinou, na niewielkiej polanie u zbiegu potoków (780 m n.p.m.), znajduje się przy szlaku turystycznym pomnik słowackiego powstania narodowego[3]. Został postawiony w tym miejscu dla upamiętnienia faktu, iż w tej dolinie, w sierpniu 1944 r., jeszcze przed rozpoczęciem SNP, znajdował się punkt zborny uczestników ruchu oporu i tu mieściły się pierwsze sztaby oddziałów partyzanckich. Jako pierwszy przybył tu 8 sierpnia 35-osobowa grupa francuskich jeńców wojennych, uciekinierów z obozów na terenie Węgier (dowódca: Georges de Lannurien). W tym samym dniu zjawiła się tu grupa rosyjskich partyzantów P. A. Wieliczki, zrzucona na spadochronach w nocy z 25 na 26 lipca w rejonie Liptovskiej Osady, a wkrótce 70-osobowy oddział słowacki Gejzy Lacko z rejonu Kremnicy. W następnych dniach dołączały do nich różnej wielkości grupy słowackich ochotników, głównie z miejscowości na terenie Kotliny Turczańskiej. W dniach 13-18 sierpnia zaczęła się tu formować 1 Czechosłowacka Brygada Partyzancka M. R. Štefánika[4]. Po upadku powstania i wycofaniu się walczących oddziałów w góry w dolinie, w której pozostały ukryte zasoby broni, amunicji i innego wyposażenia wojskowego, operował oddział "Kantor"[5].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Dnem doliny zielono znakowany biegnie szlak turystyki pieszej. Odgałęzia się od niego żółty szlak biegnący Kľacką doliną[3].
Sklabinský Podzámok – Kaplna – Sedlo za Kečkou. Odległość 8,7 km, suma podejść 555 m, suma zejść 65 m, czas przejścia 2:35 h, z powrotem 2:15 h[3]
Kaplna – Kľacká dolina – Koškárovská lúka. Odległość 7,3 km, suma podejść 685 m, suma zejść 70 m, czas przejścia 2:30 h, z powrotem 1:55 h[3]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Veľká Fatra. Turistická a cykloturistická mapa 1:50 000, Banská Bystrica, wyd. Tatraplan, 2017, ISBN 978-80-89134-33-5
- ↑ Hochmuth Zdenko a kolektív: Veľká Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 3, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1980
- ↑ a b c d Turystyczna mapa Słowacji [online] [dostęp 2020-08-03].
- ↑ Daniela Baranová, Formovanie Prvej Československej partizánskej brigády gen. Milana Rastislava Štefánika, „Acta Historica Neosoliensia”, t. 2, Banská Bystrica: Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici, 1999, s. 97-109, ISBN 80-8055-205-3 [dostęp 2024-01-31] (słow.).
- ↑ Vladimír Adamec, Nora Jedličková: Slovensko. Turistický lexikon, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1991, ISBN 80-7096-152-X, s. 101;