Karol Różycki (generał)

Karol Różycki
	generał
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1789 ; Hucyłówka pod Czerniejowicami
Data i miejsce śmierci	12 września 1870 ; Paryż
	Przebieg służby
Lata służby	1809-1831
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego; Armia Królestwa Polskiego
Jednostki	Pułk Jazdy Wołyńskiej
Główne wojny i bitwy	Inwazja na Rosję (1812); Powstanie listopadowe
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Karol Różycki herbu Poraj (ur. 5 listopada 1789 w Hucynówce^[1] pod Czerniejowcami w powiecie jampolskim, zm. 12 września 1870 w Paryżu) – polski pamiętnikarz i publicysta, generał powstania styczniowego.

Życiorys

Od 1809 służył w armii Księstwa Warszawskiego i jako oficer jazdy brał udział we wszystkich jej kampaniach w latach 1815–1822 w armii Królestwa Polskiego. Urlopowany gospodarował na Wołyniu. W 1828 roku uzyskał dymisję z wojska w stopniu kapitana i osiadł w otrzymanym w posagu od żony majątku w Hucie Cudnowskiej pod Cudnowem na Wołyniu^[2]. Po wybuchu powstania 1830 współorganizator sił zbrojnych na Wołyniu. Zobowiązał się do zorganizowania powstania w powiecie żytomierskim i machnowieckim. Zaczął od zorganizowania oddziału powstańczego w lasach Karowiniec Mały pod Żytomierzem, gdzie nową z 16 na 17 V 1831 r. zebrało się 130 ludzi, których Różycki podzielił na plutony i rozpoczął szkolenie^[3]. Następnie wyruszył w kierunku Podola chcąc połączyć się z oddziałem brygadiera Benedykta Kołyszki i stoczył z powodzeniem bitwę pod Cudnowem^[3]. Po otrzymaniu informacji o rozbiciu oddziału Kołyszki i wycofaniu się jego pozostałych wojsk do centralnej Polski, Różycki postanowił ruszyć z wojskiem do Zamościa. Po drodze pokonał dwie roty rosyjskie pod Moroczkami. Dotarł do Zamościa z 450 powstańcami^[3]. Jako dowódca Pułku Jazdy Wołyńskiej walczył w składzie Korpusu gen. Józefa Dwernickiego. 17 czerwca 1831 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari.

Po kapitulacji wyemigrował do Francji pozostawiając na Wołyniu żonę i pięcioro dzieci. Działał w organizacjach demokratycznych (Młoda Polska, Towarzystwo Demokratyczne Polskie i inne)^[2]. W 1842 związał się z A. Towiańskim.

W 1853 rząd turecki zaprosił go do swojej służby w stopniu generała. Propozycji nie przyjął.

Po wybuchu powstania styczniowego 1863, Rząd Narodowy wezwał go do udziału i awansował na generała. Przybył do Krakowa, ale po rozeznaniu sytuacji do działań nie przystąpił i wrócił do Paryża, tam zmarł. Pochowany na cmentarzu Montmartre. Ojciec Edmunda Różyckiego generała powstania styczniowego i szwagier Sadyka Paszy. Pradziad Ludomira Różyckiego^[4].

Zmarli powstańcy 1863 zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami^[5].

Przypisy

↑ Hucynówka, przedmieście '''Czerniejowa''', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 825 .
↑ ^a ^b Karol Różycki [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-04-18] (pol.).
↑ ^a ^b ^c https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_-s49-77/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_-s49-77.pdf
↑ Marcin Kamiński, Ludomir Różycki. Opowieść o życiu i twórczości, Bydgoszcz 1987, s. 13.
↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).

Bibliografia

K. Różycki, Powstanie na Wołyniu czyli Pamiętnik Pułku Jazdy Wołyńskiej, uformowanego w czasie wojny narodowej polskiej przeciw despotyzmowi tronu Rossyiskiego 1831 roku, Bourges 1832.
K. Różycki, Pamiętnik Pułku Jazdy Wołyńskiej 1831 r., Paryż [1866].
H.P. Kosk generalicja polska t. 2 wyd.: Oficyna Wydawnicza „Ajaks” Pruszkow 2001
Leonard Rettel: Wspomnienie o Karolu Różyckim (przedruk nekrologu syg.224689 Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu za rok 1870-1872). Kraków: Drukarnia „Czasu” Fr. Kluczyckiego, 1894. OCLC 448618959.

Linki zewnętrzne

Publikacje Karola Różyckiego w bibliotece Polona
Karol Różycki, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-15].

[1] Hucynówka, przedmieście '''Czerniejowa''', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 825 .

[:1-2] Karol Różycki [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-04-18] (pol.).

[:0-3] ttps://bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_-s49-77/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2008-t15-n1_(27)_1_-s49-77.pdf

[4] Marcin Kamiński, Ludomir Różycki. Opowieść o życiu i twórczości, Bydgoszcz 1987, s. 13.

[5] Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]