Kasztanek jarzębolistny

Kasztanek jarzębolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	mydleńcowate
Rodzaj	kasztanek
Gatunek	kasztanek jarzębolistny
	Nazwa systematyczna
	Xanthoceras sorbifolium Bunge; Enum. pl. China bor. 11. 1833
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kasztanek jarzębolistny, kasztanek (Xanthoceras sorbifolium Bunge) – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych o izolowanej pozycji taksonomicznej. Pochodzi z północnych i północno-wschodnich Chin oraz Półwyspu Koreańskiego^[3]. Rośnie tam na suchych stokach wzniesień. Wyróżnia się zmieniającymi kolor płatkami korony^[4]. Roślina uprawiana jest jako ozdobna. Nasiona kasztanka są jadalne^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wysoki krzew lub małe drzewo o wysokości zwykle do 5 m. Pędy nagie, tęgie, czerwonobrązowe^[3].
Liście: Sezonowe, skrętoległe, nieparzyście pierzasto złożone z 9–17 listków^[4] o piłkowanych brzegach^[3]. Liście osiągają długość do 30 cm^[3].
Kwiaty: Promieniste, jednopłciowe, z kwiatami męskimi i żeńskimi rozwijającymi się na tych samych roślinach, ale w osobnych, groniastych kwiatostanach. Działek kielicha i płatków korony jest po 5. Płatki są początkowo zielonożółte, później karminowe^[6].
Owoc: Duża torebka zawierająca małe nasiona z wyglądu podobne do nasion kasztanowców^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Kasztanek jarzębolistny należy do monotypowego rodzaju kasztanek Xanthoceras. Takson należy do rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae), w której obrębie zajmuje izolowaną pozycję, tworząc monotypową podrodzinę Xanthoceroideae^[2].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina ozdobna. Jest częściowo odporna na mróz, może być uprawiana w strefach 6-10^[6]. Przetrzymuje nawet surowe zimy, ale jest wrażliwa na wiosenne przymrozki^[6]. Roślina aklimatyzowana w Polsce. Kwitną już egzemplarze trzyletnie (okres-czerwiec). Rozmnaża się go przez wysiew wiosną stratyfikowanych nasion, przez sadzonki lub odrosty korzeniowe^[6]. Aby nadać mu ładny pokrój, wskazane jest lekkie cięcie korony. Roślina bywa atakowana przez grzyb Nectria^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Xanthoceras Bunge. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-02-01].
↑ ^a ^b Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 350. ISBN 0-333-73003-8.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 983, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).

[china-3] Xanthoceras Bunge. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-02-01].

[philips-4] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 350. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 983, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[E-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]