Kościół w Ambla
| kościół parafialny | |||||||||||||||
 Widok z przodu | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Diecezja |
Region północny | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Estonii  | |||||||||||||||
| 59,191328°N 25,840586°E/59,191328 25,840586 | |||||||||||||||
Kościół w Ambla (est. Ambla kirik) – średniowieczny kościół w Ambla, pierwotnie katolicki, następnie protestancki[1]. Najstarszy kościół w prowincji Järvamaa[1][2]. Wpisany do rejestru zabytków Estonii pod nr 14952[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1238 r. król Danii Waldemar II zawarł z Zakonem Krzyżackim pokój w Stensby, na mocy którego prowincja Jerwia (Järvamaa) pozostawała częścią państwa zakonnego, podczas gdy położone bardziej na północ ziemie estońskie weszły w skład Księstwa Estonii, domeny króla duńskiego. Traktat zakazywał zakonowi działań uderzających w interesy sąsiadów pozyskanej prowincji, w pierwszej kolejności w interesy duńskie, w tym m.in. zabraniał budowy fortyfikacji i zamków. Zakon nie zastosował się do tych postanowień, wznosząc zamek w Paide, stolicy prowincji, a w innych miejscowościach blisko granicy - obronne kościoły[2]. Kościół Najświętszej Maryi Panny w Ambla został wzniesiony prawdopodobnie po zakończeniu prac nad wznoszeniem zamku w Paide, tj. w latach 60 i 70. XIII w.[2]
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół w Ambla jest budowlą trójnawową, halową, orientowaną, z czworobocznie zamkniętym chórem od strony wschodniej i dzwonnicą od zachodu. Na elewacji zachodniej kościoła znajdowało się tylko jedno okrągłe okno (następnie zamurowane), podobnie na ścianie wschodniej; brak otworów okiennych na części ścian nadaje świątyni cechy budowli obronnej. Pozostałe okna, na ścianach północnej i południowej, są prostokątne i zwężone[2].
Wnętrze kościoła sprawia wrażenie obszerności i monumentalności. Nawa główna kościoła płynnie łączy się z chórem i z pomieszczeniem na pierwszej kondygnacji dzwonnicy. Rozwiązanie takie, pierwszy raz zastosowane w kościele w Ambla, było następnie powtarzane w innych gotyckich świątyniach Järvamaa[4]. Sklepienie kościoła wsparte jest na wysokich kolumnach z prostymi bazami i kapitelami, w stylu późnoromańskim, z motywem liści drzew[5].
We wnętrzu świątyni znajduje się XVII-wieczna ambona wykonana w pracowni Adama Pampe w Rewlu oraz ołtarz główny z 1599 r. autorstwa holenderskiego artysty osiadłego w Rewlu, Berenta Geistmanna[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Ambla kirik [online], archive.is, 1 lipca 2013 [dostęp 2020-05-24].
- ↑ a b c d W. Raam, Architiekturnyje..., s. 190.
- ↑ 14952 Ambla kirik • Mälestised [online], register.muinas.ee [dostęp 2020-05-24].
- ↑ W. Raam, Architiekturnyje..., s. 190-191.
- ↑ W. Raam, Architiekturnyje..., s. 191.
- ↑ W. Raam, Architiekturnyje..., s. 191-192.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W. Raam, Architiekturnyje pamiatniki Estonii, Iskusstwo, Leningrad 1974.