Kościuszko pod Racławicami (obraz)
Szablon:Obraz infobox Kościuszko pod Racławicami (Bitwa pod Racławicami)[1] – obraz olejny autorstwa Jana Matejki namalowany w 1888, eksponowany w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.
Historia obrazu
Decyzję o namalowaniu obrazu Matejko podjął w roku 1884. Malowanie obrazu zostało poprzedzone wykonaniem szkiców ołówkowych (do dziś 6 zachowanych w Muzeum Narodowym w Krakowie) i szkicem olejnym, znajdującym się obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie. 12 marca 1887 Matejko rozpoczął pracę nad ostatecznym kształtem obrazu. Prawdopodobnie w jej trakcie natrafił na jakieś trudności, bo pracę przerwał do 20 sierpnia i raz jeszcze pojechał do Racławic, aby wykonać szkice krajobrazu z natury. Druga przerwa w pracy nastąpiła w lutym 1888 i spowodowana była poważną chorobą artysty. Ostatecznie dzieło udało się ukończyć pod koniec kwietnia tego samego roku.
Obraz jest jednym z ostatnich wielkich dzieł Matejki. Nie przyjęto go na cesarską wystawę w Wiedeńskim Pałacu Sztuki, jako powód podając niedotrzymanie terminu przez Matejkę. Mieszkańcy Krakowa też nie byli oczarowani obrazem, przyjęcie go było chłodne, a wręcz negatywne.
Opis obrazu
Tadeusz Kościuszko ubrany jest w modny frak mundurowy, identyczny jak na obrazie Michała Stachowicza Przysięga Kościuszki na Rynku Głównym. Jako model posłużył ksiądz Antoni Gruszecki[2], ówczesny wikary w Kościele Mariackim, późniejszy proboszcz podgórski i szambelan papieski. Drugi bohater bitwy racławickiej – Bartosz Głowacki został przedstawiony z czapką na zdobycznej armacie. Współorganizator powstania, Hugo Kołłątaj, ubrany jest na czarno i siedzi na czarnym koniu. Na przedstawienie zasłużyli zdaniem Matejki także dwaj generałowie stojący na czele sztabu – Antoni Madaliński i Józef Zajączek, w napoleońskiej czapce na głowie i oparty o drzewo. W bardzo pięknym szlacheckim stroju namalował Matejko Stefana Dembowskiego, który w razie śmierci Kościuszki miał być jego następcą. Na obrazie symbolizuje on również niechęć polskiej szlachty do powstania, a zwłaszcza do zarządzeń Naczelnika, które regularnie sabotowano.
Zobacz też
- ↑ Matejko: obrazy olejne: katalog pod redakcją i ze wstępem Krystyny Sroczyńskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Arkady, 1993, s. 230. ISBN 83-213-3652-3.
- ↑ Kościuszko ma twarz z Łodygowic. 11 kwietnia 2013. [dostęp 2015-09-03].
Bibliografia
- Halina Blak: Kościuszko pod Racławicami Jana Matejki, KAW Warszawa 1983, ISBN 83-03-00231-7.